Türklerin Müslüman oluşunda Ehl-i Beyt’in rolü ve önemi - 4

İşte Peygamber'den (S.A.A.) sonra insanlığın efendileri ve can simidi olan bu seçkin zümrenin, on iki imam diye bildiğimiz peygamber torunlarının, Ehl-i Beyt evlatlarının sekizincisi olan İmam Ali Rıza (R.A.), 770 yılında Medine'de doğmuş ve 818 yılında Türk yurdu olan Horasan'da vefat etmiştir. Kabri bugün İran'ın Horasan eyaletinin merkezi Meşhed'de, Tus şehrinin Senâbâd köyündedir. Horasan'da İmam Ali Rıza (A.S.), ailesi, yakınları ve sevenleri ile tanışan Türkler, yaşamaya çalıştıkları tevhid inancını, Nuh Aleyhisselâm'dan kalma Türk töresini ve ahlakını en mükemmel hali ile bu insanlarda gördüler. Unuttuklarını onlar sayesinde hatırladılar. Bilmediklerini onlardan öğrendiler. Onları kendilerine rehber edindiler, örnek aldılar. Taat, ibadet, takva, tebliğ, Allah aşkı, birlik, beraberlik, yardımlaşma, cömertlik, vefa, yaratılanları sevme, hoş görme, affetme, gerektiğinde Allah için gazaplanma, şecaat, cihat, şehadet nedir, nasıl yaşanır, onlardan aldılar. 

Samarra'daki Türkler için de benzer bir durum söz konusudur. On iki imamın yedincisi olan İmam Musa Kazım (745-799) ve dokuzuncusu olan İmam Taki (810-835) hazretlerinin türbesi Bağtad'ın yakınında, Kazımiye'dedir. Onuncu imam olan İmam Ali Naki (810-868) ve on birinci imam Hasan el-Askerî (846-874) hazretlerinin kabirleri ise Samarra'dadır. Abbasîler döneminde Türklerin bu şehirlerdeki varlığına biraz önce değinmiştik. Horasan'daki Türkler ile İmam Ali Rıza ve evlatları arasındaki durum, Arap yurdunda, Bağdat ve Samarra'daki Türkler ile Ehl-i Beyt evlatları İmam Musa Kazım, İmam Taki, İmam Naki ve İmam Hasan el-Askerî arasında da yaşanmıştır. 

Görülmektedir ki Türkler Ehl- Beyt eli ile Müslüman olmuştur. İslâm'ı bir aşk ve coşku haliyle yaşamayı ve tebliğ etmeyi Ehl-i Beyt'ten almıştır. Türklerin İslâm'ı anlayış ve yaşayış biçimlerinin diğerlerinden ayrılan yönü Ehl-i Beyt eli ve nefesidir. Allah'ın kendi ahlakı ile ahlaklandırdığı ve onların yetiştirdiği insanlardan, Peygamber nazarı değmiş, Peygamber terbiyesi almış seçkin zümreden dinlerini tamamlamış olmalarıdır. Bu durum hiç de sıradan bir vakıa değildir. Etkileri de çok çabuk, güçlü ve kalıcı olmuştur.

Ehl- Beyt evlatları ile temasın ardından Türk dünyasında İslâmın yaşanmasında yeni bir ekol ortaya çıkmıştır. Hoca Ahmet Yesevî (1093-1166), Müslümanlığı aşk boyutunda yaşamak, bir yandan gönül dünyasında Rabbi ile birlikte olurken, tecellilere ererken, diğer yandan da halk içinde has ve salih bir kul olarak gündelik işleri ile münasebetleri ile zahirî plandaki ibadetleriyle meşgul olmak şeklindeki hayat tarzını, yani Peygamber Efendimiz (S.A.A.) ve evlatlarının tavsiye ettiği yaşam biçimini Türkler arasında yaymıştır. Hazar Denizi kıyısındaki Geylan diyarında doğup, ilim tahsil etmek için Bağdat'a yerleşen Abdulkadir Geylanî (1078-1166) de benzer bir ekolün kurucusu olmuştur. İslâm dininin dayandığı üç temel esastan biri olan tasavvufun meşrepler, mekteb-i sufiye ve tarikatlar şeklinde kurumlaşmasının öncüsü, aynı devirde yaşamış olan bu iki büyük insandır. Abdulkadir Geylanî, on iki büyük tarikatın piri kabul edilir. Nesebi Peygamber evlatlarına dayanır. Babası seyyid Musa bin Abdullah'tır. Annesi de Fatıma adında veliye mertebesinde bir kişi olarak bilinir. Aynı şekilde Hoca Ahmet Yesevi de Yesevîlik akımının piridir. Onun da soyu Ehl-i Beyt'e uzanır. Babası Şeyh İbrahim-i Veli Ehl-i Beyt sülalesinden âlim bir kişi, annesi bir Türk'tür.Hem Abdulkadir Geylanî hem de Hoca Ahmet Yesevî, Ehl-i Beyt'in yaşam biçimini talebelerine öğretip dört bir yana saldılar. Türkler döneminde İslâm'ın diğer topluluklar arasında benimsenmesinde demir çarıklı dervişler olarak bilinen bu gönül ehli, cefakâr insanların gayretinin önemi büyüktür.