Dopamin orucu

Son zamanlarda popülaritesi giderek artan bir detoks yani oruç  var. Zevk aldığınız aktivitelerin tamamından kaçınmak. Dopamin orucu, her türlü zevki sonuna kadar deneyen, bu konuda hiçbir maddi ve manevi engeli olmayan dünyanın en zengin insanlarının yaşadığı yerlerden biri olan Amerika'daki  Silikon Vadisi'nde çok moda bir kavram.
 
Bu  insanlar, akıllı telefonlar, sosyal medya, netflix, lezzetli yiyecekler, her türlü heyecan verici spor ve  cinsellik gibi  kendilerine zevk veren her şeyden bir süreliğine  tamamen kaçınarak dopamin seviyelerini düşürmeye  daha doğrusu restlemeye çalışıyorlar. 
 
Çünkü dopaminin coşkusuna ne kadar çok maruz kalırsak aynı etkiyi elde etmek için o kadar yüksek düzeyde ve yeni  uyarımların peşinde koşulmasının gerektiğini, ne kadar zevkli olsa da yapılan aynı şeylerin bir süre sonra zevk vermediğini anlamaya başladılar.
 
California Üniversitesinde Psikiyatri Profesörü olan Cameron Sepah,  "Güçlü miktarda dopamin salınımını tetikleyen davranışlara, özellikle tekrarlayan davranışlara ara vermek, beynimizin kendini toparlamasına ve kendini yenilemesine olanak tanır." demiştir. Dopamin beyinde üretilen bir hormondur.
 
Beynimiz bir ödül, bir zevk yada haz  beklediğinde dopamin salgılar.  Dopamin seviyesinin yükselmesi için sadece beklenti bile yeterlidir.Örneğin, anne yapımı çöreği çoook seviyorsak, daha onlar pişerken kokusunu aldığımızda bile  beynimiz dopamin salgılamaya başlar.
 
Onları yediğimizde ise dopamin seli oluşur ve bu beynimize yerleşerek bu çöreklere karşı özlem duygusu oluşur. Bu çörekler yerine aynı duyguyu oluşturabilecek her şeyi koyabiliriz.           
 
Beklediğimiz bir mesajın bildirim sesini duyduğumuzda anında dopamin salgılanır ve dopamin bizi  mesajda ne yazdığını görmemiz için  tetikler,  bu manada  dopamin, merak ettiğimiz her şeyi denemek ve yaşamak için mükemmel bir  tetikleyicidir.
 
Dopamin kaynağı olan sosyal medya da böyledir ve sürekli bir merak duygusuyla oradan oraya gezerken aslında aradığımız şey, o heyecan ve zevk alma duygumuzu tatmin etmektir. Sürekli heyecan ve zevk verici faaliyetlerin peşinde koşmak, bir süre sonra aynı faaliyetlerden zevk almamaya ve daha fazla daha değişik faaliyetleri yapmaya sevk eder insanı.
 
Dopamin salgılatmak üzere yaşanan  bir hayatın sonu, bir yandan bağımlılık yaparken bir yandan da  hiçbir şeyden zevk almamakla sonuçlanmaktadır maalesef. Tıpkı sigara içen birinin, başta sadece  1 tek sigarayla aldığı zevki bir süre sonra 1 paketle bile  alamaması  gibi.
 
Bir motorcunun  başlangıçta 80-90 km hızla aldığı heyecanı bir süre sonra 200 km hızla bile alamaması gibi. Çünkü beynimiz aynı uyarandan aynı dopamini salgılaması için, cılkını çıkardığımız her duyguda  daha fazlasını ister.
 
Başlangıçta sadece lunaparkta basit bir salıncakta sallanırken yaşanan haz ve heyecanlar, bir süre sonra uçaktan paraşütsüz atlamakla bile  alınamayabilir.
 
Bu şeklide duyguları yalama olmuş ve hiçbir şekilde dopamin salgılamasını sağlayamayan,  eskiden aldığı o heyecan ve zevkleri alamayan insanlar için "dopamin detoksu" kavramı gündeme gelmiştir ki ,  kişinin zevk aldığı  her türlü uyarılmadan kaçınmasını gerektirir.
 
Bu, beynimizi uyaranlara karşı kapatıp tekrar açmak gibidir. Ancak Michigan Üniversitesi'nde psikoloji ve sinirbilim uzmanı Dr. Kent Berridge'e ve birçok uzmana göre,  dopamin orucuyla bu sistemi sıfırlamak mümkün değildir ve her zamanki zevklernizden bu oruçla daha fazla zevk almamız  çoğu zaman  mümkün değildir.
 
Dopamin salgılatmak üzere kurulan bir yaşam tarzında, sağlığımız hayatımız ve geleceğimiz hatta öbür dünyamız için çok önemli olan ama dopamin salgılatmadığı için  sıkıcı gelen pekçok şey ihmal edilmektedir. Bu da uzun vadede tatminsizlik, hiçbir şeyden zevk almamak ve mutsuzluğu hatta depresyona yol açmaktadır.
 
Tüm tehlikeli ve ölümcül sporları, geçmişte dopamin salgılatan her türlü faaliyeti yapmış, bir nevi tüketmiş ve hiçbir şeyi eksik olmayan insanlar yapmaktadır. Üstelik dopaminimizi köreltince  hayat enerjimizi,  motivasyonumuzu, hayatımızı köreltmiş ve  hissizleşmiş oluyoruz.
 
Bu durum aynı zamanda dikkat eksikliği ve tembelliğe yol açmaktadır. Bu yüzden  Dopamin orucundan daha önemlisi ve  öncelikli olanı  çok haz aldığımız heyecan duyduğumuz, bize zevk veren  faaliyetleri sıradanlaştırmamak, işin cılkını çıkarmamaktır.
 
Sıradanlaşan herşeyin hem değeri düşer hem de beyinden dopamin salgılatması zorlaşır. Nasıl şişmanlamamak için çok istesek te yemekten içmekten vazgeçtiğimiz gibi dopamin salgılatan heyecan verici olayları da idareli kullanmamız hemen tüketmemiz gerekmektedir.