Sahur şifadır

Karanlıkla aydınlığın birbirine karıştığı ve sahur yaptığımız vakit olan seher vakti, vücudumuzda insülin, kortizon adrenalin ve melatonin hormonlarının değişiklik vaktidir.       

Vücuda gıda alımı ile insülin salgısının hemen hemen aynı saat dilimleri içinde gerçekleşmesi gerekir. Daha önce gıda alırsak, insülin hormonunu vaktinden önce salgılatıp, güne tam hazırlık yapamamış vücudu yük altında bırakmış oluruz. O zaman karbonhidrat metabolizması düzgün çalışmaz, tüm hücrelerin glukoz kullanım hızlarında aksaklıklar yaşanır. 

Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarda; mide mukozasından salgılanan ve açlık duygusunun oluşmasında çok önemli rol oynayan "Ghrelin" hormonunun, insülin hormonunun salgılanmasıyla paralellik gösterdiği bulunmuştur. Bu nedenle insülin hormonunu vaktinden önce salgılatmak, beraberinde ghrelin hormonunu da gereksiz yere salgılatmaya yol açacağı için, en önemlisi de sindirim sisteminde olumsuzluklarla birlikte, gün içinde daha erken acıkma duygusu gelişecektir. Bu nedenle kişinin oruca karşı uyumu azalacak ve iftar vaktine kadar zorluklar yaşayacaktır. 

Kortizon hormonu da, tıpkı insülin gibi seher vaktinde salgılanmaya başlayarak organizmanın gün boyu ihtiyaç duyacağı enerji ve proteinleri hizmete sunar. Böylece vücut biyolojik ve metabolik uykusundan uyanmış olur. Adrenalin, sabah saat 04.00-05.00 arası yükselmeye başlayarak kalori kullanımını arttırır, yağların parçalanmasını ve karbonhidrat yakılmasını sağlar. Adrenalinin salındığı saatlerde uyumamak gerekir. İşte bu önemli hormonun salgılandığı saatlerde yeme-içme gerçekleşirse, alınan gıdaların kalori yönünden yakılması sağlıklı bir şekilde gerçekleşir. 

Tam tersine, adrenalin hormonu salgılanmadan yani seher vaktinden çok önce yemek yenirse ve akabinde oruca başlanırsa, alınan gıdalar yakılamaz. Böylece ramazan boyunca kilo alımı ve şişmanlama görülür.       

Vücut ısısı gecenin zifiri karanlığında en düşük seviyeye iner ve seher vaktinde yükselmeye başlar. Seher vaktinden çok önce yemek yenip oruca başlanırsa alınan gıdaların metabolik süreçleri çok olumsuz etkilenir ve vücut bu gıdalardan yeteri kadar istifade edemez. Çünkü vaktinden önce sahur yapıldığında vücut ısısının en düşük olduğu vakitte metabolizmamız da sağlıklı çalışamayacaktır. Alınan gıdalar uygun şekilde yakılamayacağından aynı zamanda kilo artışı meydana gelecektir.     

Uyku fizyolojisini "Melatonin" adı verilen bir hormon yönetir. Melatonin hormonu gece zifiri karanlıkta salgılanır, özellikle de gece yarısından sonra 02.00-04.00 saatleri arasında kandaki en üst düzeyine çıkar. Aydınlanmanın başladığı zaman olan seher vaktinde azalmaya başlar. Böylece vücudun seher vaktinde uyanıklığa geçmesini kolaylaştırır. Ayrıca büyüme hormonu ile de eş zamanlı çalıştığı için, proteinlerin metabolizmasında ve vücut direncinin sağlanmasında çok önemli katkıları olan bir hormondur. 

Bağışıklık sisteminin verimli çalışmasında önemli rolü bulunur. En üst düzey kan değerlerine ulaşması gereken zaman diliminde sahur yemeği için erken uyanılırsa, melotonin gereği gibi salgılanamayacak, büyüme hormonu ve bağışıklık sistemi de olumsuz etkilenerek vücut direncinin azalmasına yol açacaktır.    

Ulusal Uyku Vakfı tarafından yapılan araştırmalarda, en verimli uyku saatlerinin 23.00 ila 03.00 zaman aralığında olduğu tespit edilmiştir. Gece saat 3-4'ten sonra hormanal döngümüz değişir, vücudumuzda salgılanan hormonlar sebebiyle bu saatlerde bedenimiz daha çok oksijene ihtiyaç duyar. Uyku uzadıkça hem oksijen oranımız düşerken hem de hareketsizlikten dolayı pıhtılaşmaya meyil artar. 

Oxford'da Nörobilimci ve vücut saati konusunda uzman olan Prof. Russell Foster ve pek çok uyku bilimci gece uyanmanın normal bir fizyolojinin bir parçası ve sağlığın anahtarı olduğunu bildirmişlerdir. Uygun zamanda sahura kalkan kişi hem saydığımız risklerden kurtulmuş hem de vücudun normal ritmine uymuş olur. Sahura kalkmamak için yatmadan önce bir şeyler yiyerek yatıldığı zaman, vücudun dinleme ve tamir zamanı olması gereken uyku zamanında, yediğimiz besinleri hazmetme, sindirme görevini yüklemekteyiz bedene. Böylece yeterince dinlenemeyen bedenimiz yorgun düşmektedir. Sahurda da yiyip yatıyoruz diyebilirsiniz ancak boş mideyle yatılmışsa eğer sahura kadar en az 3-4 saat uyuyan bedenimiz dinlenmiş ve uykunun faydasına ulaşmış olur. Üstelik normal yatma vaktindeki hormonlarımız ile geç sahur vakti hormonlarımız çok farklıdır. 

Sahurda uyanıklık ve metabolizmamızı çalıştıracak bedene ve kaslara güç verecek hormonlar salgılanırken, normal uyku vaktinde metabolizmayı yavaşlatan ve bedeni tamir edecek hormonlar salgılanmaktadır. Sahura kalkmayınca gün sonuna kadar enerjimiz kalmadığı için yorgun düşeriz. Bundan dolayı da iftarda bol miktarda yemek yiyerek bu enerjiyi almaya çalışırız. Oysa bu da çok zararlıdır. Çünkü gün boyunca boş olan mideye ve yorgun bedene aniden bir yükleme yaptığımızda, mide ve kalbimizi rahatsız edecek ve hastalıklara yol açacaktır. Bu yüzden ramazanda iftardan daha çok sahur önemlidir. Sahura kalkmayacak kişi, bu açığı kapatmak için iftardan yatma vaktine kadar gereğinden fazla yiyerek hastalıklara zemin hazırlamakta, orucun sağlığa faydalarından yeterince istifade edememektedir. Peygamber Efendimiz buyurmuştur ki, 

"Bir yudum su ile dahi olsa sahur yapınız."

"İftarı acele ediniz, sahuru geciktiriniz." 

"Müslümanın ve ehl-i kitabın orucu arasındaki en önemli farklardan birisi sahurdur."

"Sahur yemeği yiyin çünkü gerçekten sahurda bereket vardır. Sahur vakti günün en bereketli vaktidir, rızıklar o zaman dağıtılır."  buyurarak mutlaka sahur yapılmasını tavsiye etmektedir. Ayrıca hurma ve süt Peygamberimizin sahur için tavsiye ettiği iki güzel şeydir.         

Sahur oruca dayanma gücü vermektedir. Sahura kalkmakla seher vaktini uyanık geçirmiş ve bu vakitte hem dua hem de istiğfar etmek suretiyle cennet ehlinin özelliklerine sahip olmaktayız. Bu şekilde manevi lezzetlerle başlanan oruç daha canlı, daha şevkle tutulur. Bu tür maddi-manevi bereketleri olan sahur, tam olarak yaşandığında hem ibadet, hem de şifa olmaktadır.