Turizm ve kültür

Her yıl turizm sezonunun açılışında, hükümet yetkilileri, umut dolu nutuklar atarlar. Dinleyenler zanneder ki, Türkiye'nin bütün ekonomik sorunları turizmle çözülecektir. Nutuklarda geçen şu cümle artık klasikleşmiş: "Bu yıl turizmde patlama olacaktır". Ne hikmettir bilinmez, hiç bir dönemde beklenen patlama gerçekleşmez. İnsanın aklına ister istemez şu soru geliyor: Patlamadan maksat, turizmden elde edilen kazanç değil de, başka bir şey mi? Galiba öyle.

Turizme çok bel bağlıyoruz. Bazıları ekonomik kalkınmamızın turizmden geçtiğini söyleyecek kadar ileri gidiyor. Aslında bu görüş, yabancıların empoze ettiği bir görüştür. Hatırlanacağı üzere yabancılar, idarecilerimize sürekli "siz sanayileşmeyi bırakın, tarım ülkesisiniz, tarım ürünleri üretin" telkininde bulunuyorlardı. Şimdi ise, "tarımı da terk edin, çünkü çok pahalı üretiyorsunuz, siz turizme yönelin" demeye başladılar.

Halbuki ekonomisini tamamen turizme bağlamış hiçbir ülke, dünyada mevcut dğildir. Zira turizm yatırımları sağlam olmayan çok riskli yatırımlardır. Ekonomiye dayanmayan pekçok sebepten hemen etkilenirler.

Bu demek değildir ki, turizmi ihmal edelim. Hayır, turizmin ülke ekonomisine katkısı inkar edilemez. Ama şu gerçeği de çok iyi görmek zorundayız. Hiçbir dönemde, turizme ayırdığımız kaynak oranında, kazanç elde edemedik. O zaman şu soru gündeme geliyor: Turizme ayırdığımız kaynağı, daha az riskli, fakat daha bol kazanç getirecek alanlara ayıramaz mıyız? Yetkililer, bu soruya ekonomik açıdan cevap vermiyorlar, zaten veremezler de. Verdikleri cevap şu: "Biz turizme sadece ekonomik açıdan bakmıyoruz".

Peki, bunu söyleyenler, turizme başka hangi açıdan bakıyorlar? Cevabı yine onlardan alalım: "Bizim için önemli olan, turizmin sosyal ve kültürel boyutudur". Turizmde hedef pazar olarak Batı dünyasının seçilmesi, bu sözlerin ne anlama geldiğini açıkça ortaya koyuyor. Başka bir deyişle Türkiye'de turizm, Batılılaşmanın (siz buna yabancılaşma da diyebilirsiniz) olmazsa olmaz şartı kabul edilmiştir. Böyle olduğu içindir ki, Türkiye, kendi insanını yaralayacak şekilde turiste imtiyaz tanıyor. Halbuki turiste ilgi başkadır, imtiyaz tanımak başkadır.

Türkiye, turizm için hiçbir ülkenin yapmadıklarını yapıyor. Turizm sezonunun açılışında gösterişli törenler, turistleri davullu, zurnalı, dansözlü karşılamalar, bunlardan sadece bir kaçıdır. Turizmi o kadar öne çıkardık ki, neredeyse adını bile edğiştirmeye kalktık. Turizme, "bacasız endüstri", turistlere "altın yumurtlayan tavuk" dedik. Gerçek ise hiç de öyle değil. Zira turistler altın değil tehlike yumurtluyorlar. Bu imkanı, bu fırsatı, ne yazık ki, onlara kendi ellerimizle sunuyoruz. Turizm Bakanlığının, Hz. İsa'nın doğumunun 2000. yıldönümü münasebetiyle, 2000 yılında ilan ettiği "inanç turizmi" seferberliği, tam bir facia idi. Hıristiyanlar için düşünülen inanç turizmi, Müslümanlar için niçin düşünülmez?

Turizmde hedef pazar olarak neden Batı dünyası seçiliyor? Eğer amaç, kazanç sağlamaksa -ki amaç o olmalıdır- Batı dünyasından turist gelsin diye sarf ettiğimiz gayretin yarısını, İslam dünyasından turist glemesi için neden sarfetmiyoruz? Başbakan Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin turizm potansiyelini anlatırken, Roma'nın tarihi binalarından "taş parçaları" diye söz etti. Evet, onlar taş parçaları ama, Hıristiyanlar için paha biçilmez değere sahip. Peki, Türkiye'de Müslümanlar için daha büyük değer ifade eden eserler yok mu? Müslümanlara, sadece Topkapı'nın tanıtımı yapılsa, İstanbul, Roma'dan daha fazla turist çekmez mi? Dahası, Müslümanlar arasında kültür alış-verişi olur. Bu da, Bakanlığın yeni adına uygun düşmez mi? "Kültür" derken, Bakanlık yetkilileri acaba hangi kültürü kastediyorlar.

Bu soruların cevabını, turizm tesislerine ve gelen turistlere bakarak buluyoruz ve korkuyoruz. Ne dersiniz, korkumuz yersiz mi ?