Oruç en iyi detokstur

Milyonlarca kişi sağlıklı yaşam için vücuttaki zehirli atıklardan kurtulmak (detoks) amacıyla çeşitli diyet reçeteleri uygulamaya çalışmaktadır. Artık tüm uzmanların da kabul ettiği en son moda beslenme şekli 'aralıklı oruç-intermittent fasting'  beslenme tarzı. Yani 16 saat aç kal-8 saat ye. Genel olarak uzun süreli açlığa dayanan bu beslenme modeli artık en moda detoks ve beslenme tarzı oldu. Aslında uzmanlar tam da Ramazan orucunu tarif etmektedirler. Açlığın etkileri yemekten 10-12 saat sonra enerji sağlamak için kandaki mevcut glikozun tümü kullanıldıktan, karaciğer ile kas hücrelerinde depo edilen glikojen glikoza çevrildikten sonra başlar.

Daha sonra vücutta depolanmış yağlar parçalanmaya başlar. Açlıkta kanda insülin seviyeleri düşer, uzun süreli açlıkla gençlik genleri olan 'sirtuin'ler uyarılır, 12 saat açlıktan sonra vücudu yenileyen büyüme hormonu seviyeleri yükselir. Uzun süren açlık yaşlanma sürecini hızlandıran 3-IGF1 hormonunu azaltır. 

Hücrelerimizin içinde lizozomlar denen çöpçüler, hücre içindeki eskimiş proteinleri yiyip temizler ve yerine taze genç hücreler gelir, bu olaya 'otofaji' denir. Otofajinin başlayabilmesi için vücutta glikojen depolarının tüketilmesi ve yağ yakma moduna geçilmesi gerekir. Bu da uzun süreli açlıkla mümkün olmaktadır. Uzun süre açlık vücutta enerji için kan şekeri yerine yağ asitlerinin parçalanmasına neden olmaktadır. Hücrelerin yağ asidini parçalamasıyla da kök hücrelerin fonksiyonları önemli ölçüde artmakta, kendini yenileme, aktive etme kapasitelerini ikiye katlamaktadır. 16 saat aç kaldığımızda hücrelerimizdeki enerji kaynağı olan mitokondrilerin fonksiyonu uyarılmakta ve yenilenme hormonları en üst düzeye çıkmaktadır.

Belli zaman aralıklarında vücudun aç bırakılmasıyla yaratılan kalori açığı kilo verilmesini sağlamakta, kilo verilmesiyle birlikte de başta insülin direnci olmak üzere birçok rahatsızlığın ortadan kalkmasına dolaylı olarak etkisi bulunmaktadır. 

Aç kalmak, kanser hücrelerinin de aç kalmasına ve onların savunmasız hale gelmesine sebep olmaktadır. Fareler üzerinde yapılan çalışmalarda aralıklı açlığın farelerde MS (multiple skleroz) hastalığını iyileştirdiği görüldü. Kısacası uzun süren açlık, bağışıklığı düzenler, stres direncini artırır, genel enflamasyonu azaltır,  vücut enerjisinin daha verimli kullanılmasını sağlar. Japon hücre biyoloğu Yoshinori Ohsumi, 2016 yılında uzun süren açlığın hücrelerin içeriğinde nasıl geri dönüşüm ve yenileme yaptığını ve aç kalan hücrenin yaşlanmış ve bozulmuş yapılarını kendi kendisine nasıl sindirdiğini tespit ederek Nobel Tıp Ödülü'nü kazandı. 

Oruç devamında birkaç gün sonra kanda endorfinler salınarak daha uyanıklık ve zihinsel rahatlık hissine yol açar. Bu etki kanda dolaşan insülin seviyesi ve düzenleyici hormonların, glikozun fizyolojik dengesini sağlaması yoluyla oluşmaktadır. 

Orucun vücutta meydana getirdiği olumlu etkilerden birisi de zehirlerden kurtulmak manasına gelen detoks etkisidir. Vücudumuz bünyesine giren zararlı kimyasalları yağ kütlesi içinde depolamaktadır. Örneğin tarımsal bir zehir olan DDT vücudumuzdaki yağların içinde bulunmaktadır. Oruç sürecinde vücudumuz gerekli enerjiyi sağlamak için bir süre sonra yağları yakmaya başladığı için vücutta uzun süredir bulunan zararlı kimyasallar oruç sayesinde vücuttan atılabilmektedir. Yapılan bir deneyde oruçludan alınan ter ve idrar örneklerinde zehirli madde DDT'nin atıldığı tespit edilmiştir. Oruç sırasında vücudumuz sindirime harcayacağı tüm enerjisini metabolizma ve bağışıklık sistemi üzerinde yoğunlaştırmaktadır.  

Yapılan bilimsel çalışmalar 3 gün süreyle oruç tutmanın vücudun bağışıklık sistemini yenilediğini ispatlamıştır. Ayrıca orucun kalp sağlığına olumlu etkileri bulunmaktadır. Uzun süreli aç kalmak yüksek tansiyonu düşürmekte, iyi kolesterol olan HDL'yi arttırmakta ve bozulan insülin direncini düzeltmektedir. İnsüline direnç belki de günümüzde birçok hastalığın temel sebeplerinden birisidir.

Oruç, tabiri caizse vücudu servise-bakıma sokmaktır. Sonuç olarak orucun faydaları saymakla bitmez.. Oruç tutan bünye, âdeta bakıma girer, iç organları saran yağlar erir, vücudun zindeliği artar, direnme gücü kazanır; mide, böbrek, şeker, kalp ve karaciğer hastalıklarına karşı mukavemeti artar. 

Oruç sayesinde dinlenen ve tüm toksinleri kendinden uzaklaştıran böbrekler ve karaciğer, arınmış olduğundan bu temizlik cilde de yansır. Oruç tutanlarda kandaki lipit ve kolesterol düzeyi azaldığı için damarlar kendini tamir etmekte, damarlar temizlenmekte ve kan dolaşımı artmaktadır. 

Oruç sırasında sindirime ayrılan zaman azaldığı için, sindirim organları bu süreçte dinlenerek kendini yenilemektedir. Özellikle durmaksızın çalışan karaciğerin dinlenmesine olanak sağlayan oruç, kandaki akyuvarların da performansıyla vücudumuzdaki her organı ayrı ayrı dinlendirir ve hastalıklara karşı direnç sağlar. 

Tüm bu bilimsel veriler ışığında oruç tutmanın insan vücudu için eşsiz bir nimet olduğunu görmekteyiz. Peygamber Efendimiz, "Kalplerinizi az gülmek ve az yemekle diriltin, açlıkla temizleyin. Bu sayede kalpleriniz saflaşır ve incelir"  buyurmuştur. 

"Açlık, Allah'ın bir hazinesidir", "Oruç vücudun zekâtıdır", "Oruç tutun ki sağlığa kavuşun" buyrulmaktadır. Sonuç olarak oruç hem şifa kaynağı, hem de büyük bir ibadettir. Ramazanımız mübarek olsun, hepimize madden, manen şifa olsun.