Okuduğumuzu anlıyor muyuz?

Elbette anlıyoruz veya öyle olduğunu umuyoruz. Ben de öyle umuyorum. Zira okuduğunu anlama, matematiğin, fen'in, düşünmenin, iletişimin, eğitimin, gelişimin, kültürün, bilimin, teknolojinin temelini oluşturur. Sadece temelini oluşturmaz, sürekliliği için de paralel bir birlikteliği zaruri kılar. 

Okuduğunu anlama ile ülkelerin gelişim düzeyleri de -yüzde yüz- doğru orantılıdır. Farklı amaçlarla yapılan uluslar arası bazı sınavlar/araştırmalar var. Onlara bir göz atalım:

PIRLS yani Uluslararası Okuma Becerilerinde Gelişim Projesi, İEA (Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu) tarafından yürütülen bir projedir. 10 yaş yani 4.sınıf öğrencilerine uygulanır. Öğrencilerin okuma becerileri, okuma alışkanlıkları, ailelerin okuma becerisi kazanmalarında öğrencilere katkısı, öğretmenlerin kullandıkları yöntemler ve  materyaller yapılan anketler ve öğrencilere uygulanan iki farklı test ile belirlenmektedir. Türkiye, 2001 yılında bu araştırmaya katılmış, 35 ülke arasında 28. sırada yer almıştır. Araştırmanın ortalama puan 500'dür. İsveç 561 puan ile en başarılı ülke olmuştur. 449 puan aldığımız bu uygulamada bizden düşük puan alan tek Avrupa ülkesi Makedonya'dır. 2001'den bu yıla kadar bu araştırmaya bir daha katılmadık. Bu yıl mayıs-haziran aylarında yapılacak nihai uygulamaya 48 ilimizden yaklaşık 7000 öğrenci katılacak. 

PİSA (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı), OECD tarafından uygulanan bir programdır. 15 yaşındaki öğrencilere 3 yılda bir matematik, fen ve okuma alanlarında yapılan sınavlardan oluşur. 2018 yılında katıldığımız PİSA sonuçları, daha önceki yıllardan daha iyi olsa da hâlâ ortalamanın altında. Okuma becerileri ortalama puanımız 466 (en üst düzeyde alınabilecek alt puan limiti 698), matematik puanımız 454 (en üst düzeyde alınabilecek alt limit 669), fen okuryazarlığı ortalama puanımız 468 (en üst düzeyde alınabilecek alt puan limiti 708). 79 ülke arasında okuma becerilerinde 40. sıradayız. ( 2015'te 50. sırada idik.) Fen okuryazarlığında 39, matematik okuryazarlığında ise 42. sırada yer aldık.

Okuma becerileri ortalamamız yukarıda söylediğimiz gibi 466. 79 ülkenin ortalaması 453, 37 OECD ülkesinin ortalaması 487. Bu ülkeler arasında 31. sırada bulunuyoruz. Slovakya, Yunanistan, Meksika, Şili ve Kolombiya'dan daha yüksek ortalamamız var. Okuma becerilerinde en yüksek performans gösteren ülkeler düşündürücü: B-S-J-Z (Çin), Singapur, Makao (Çin), Hong Kong (Çin) ve Estonya.

Bir diğer uluslar arası uygulama fen ve matematik alanındaki TIMSS. 4 yıllık aralıklarla, 4 ve 8. sınıf öğrencilerine uygulanıyor. En son 2019'da yapıldı. Zamanla performansımızı arttırsak da ölçek orta noktası olan 500 puanın altında ya da ölçek orta noktası düzeyinde puanlar aldık. 4.sınıf matematik değerlendirmesinde en başarılı ülke Singapur, puanı 625. Singapur'u Hong Kong, Güney Kore, Tayvan ve Japonya takip ediyor. Türkiye'nin bu alanda ortalama puanı 523. 58 ülkeden 23. sırada. En yüksek ilk puanımız.  8.sınıf matematik değerlendirmesinde 616 puanla en başarılı ülke yine Singapur. Aynı ülkeler onu takip ediyor. Bizim puanımız 496, ölçek orta noktasına yakınız, 39 ülkeden 20. sıradayız. İleri matematik  yeterliliğine sahip öğrenci oranımız %12, alt matematik yeterliliğine ulaşamayan öğrenci oranı %20.

Fen değerlendirmesinde en başarılı ülke yine ve yine Singapur (4 ve 8. sınıf düzeyinde de.) Singapur'u Güney Kora, Rusya, Japonya ve Finlandiya takip ediyor. Bizim ortalamamız 526, ilk kez ölçek ortak noktasının anlamlı ölçüde üzerine çıkışımız 4 ve 8. sınıf fen düzeyinde olmuş. Dördüncü sınıf öğrencilerimizin %12'si ileri fen yeterliğine sahip , buna karşılık %10'u alt yeterlik düzeyine erişememiştir. Sekizinci sınıf öğrencilerimizin %13'ü ileri fen yeterliğine sahipken %12'sinin alt yeterlik düzeyine ulaşamadığı görülmüştür.

Elbette iyimseriz ve umudumuz var. Ama son sözü siz söyleyin: Sizce okuduğumuzun ne kadarını anlıyoruz? Daha önemlisi bunun için neler yapıyor, neleri yapmıyoruz?