Mazot ve benzin neden zamlanıyor?

Benzine dün litre başına 67 kuruş zam gelmişti, bugün de motorine 1 lira 5 kuruş zam geldi. Bu zamlarla birlikte İstanbul'da motorinin litresi 23.12 liraya yükselirken, benzinin litresi de 20.36 liraya çıkmış oldu. Zamların gerekçesi, petrol ve uluslararası ürün fiyatlarındaki artışın etkisi olarak ifade ediliyor.

Rusya-Ukrayna savaşı devam ederken, mazota ve benzine neden zam gelir merak konusu… Ne alakası var diyebilirsiniz, çok alakası var.

Detayları şöyle izah edelim.

Brent petrol ile Rus Ural petrolü arasındaki fiyat farkı giderek açılıyor. Ural petrolünün fiyatı, Brent petrolün fiyatının yarısının da altını gördü.

Bloomberg'in Argus Media verilerinden aktardığına göre, 6 Ocak 2023 tarihinde Brent petrolün varil fiyatı 78.57 dolar iken, Rusya'nın Ural petrolünde fiyat 37.80 dolara kadar geriledi. 37.80 dolar rakamı, G7 ülkelerinin Rus petrolü için belirlediği 60 dolarlık tavan fiyatın da belirgin şekilde altında yer alıyor.

Petrolde Avrupa pazarını kaybeden Rusya ihracat için Çin ve Hindistan'a yönelirken, fiyatı da kırmıştı. Türkiye de Ural petrolünün en büyük alıcılarından biri olarak öne çıkmıştı. Türkiye'nin Rusya'dan petrol ithalatı, indirimli fiyatın etkisiyle 2022'de ikiye katlandı.

EPDK'nın raporuna göre, Ekim 2021'de 1.1 milyon ton olan Türkiye'nin Rusya'dan petrol ithalatı, Ekim 2022'de 2.2 milyon tona yükseldi. Ekim 2021'de yüzde 26.6 olan Türkiye'nin ithalatında Rus petrolünün payı, Ekim 2022'de yüzde 51.7'ye yükseldi.

Rusya'dan petrol ithalatını katlayan Türkiye'de indirim vatandaşa yansıtılmıyor.

Mazot ve benzin fiyatlarının belirlenmesinde tek kriter ham petrol fiyatları değil şüphesiz. Türkiye akaryakıt konusunda ithalatçı pozisyonda olduğu için döviz kuru da çok büyük etken. Ayrıca arzdaki sıkıntılar, talepteki değişimler de fiyatların belirlenmesinde önemli rol oynuyor.

 Fakat şu bir gerçek ki, Ukrayna savaşından dolayı Batılı ülkelerin Rus doğal gazına ve petrolüne yaptırım uygulaması sebebiyle, Rusya; Türkiye, Çin ve Hindistan gibi dost olan ülkelere yukarıda da ifade etiğimiz gibi petrolünü varil fiyatı 37.8 dolardan satıyor. Üstelik arz konusunda Rusya'nın herhangi bir sorunu yok. Neticede Türkiye, Rusya'dan petrol ithalatını 2 katına çıkarmış vaziyette.

Ayrıca Rusya petrolünü satmak için pazarını daraltmayı değil, genişletmeyi istiyor. Petrolün fiyatı uygun, arz sorunu da yok, bugünlerde döviz kurlarında fahiş bir artış da yok, o halde akaryakıt fiyatları düşmesi gerekirken neden artış eğiliminde?

Ural petrolü ile Brent petrol arasındaki fiyat farkı, vatandaşa yansıtılmıyorsa, o halde nereye gidiyor? Rus petrolüne indirim konusunda bastırıp, bunu vatandaşlara yansıtmayanlarla bir alakası olabilir mi?

Neticede kuş gribi bahanesiyle tüm tavukların ve yumurtalarının itlaf edildiği bir dönemde ülkeye kırık yumurta satarak milyarları götürenler gördü bu ülke…

Tarım ürünlerinin üretiminin teşvik edilmediği bir atmosferde, daha pahalıya yapılan ithalattan ciddi "aracılık" geliri elde edenler oldu.

Bütün bunların haricinde, bildiğiniz gibi akaryakıt istasyonları vergi dairesi gibi çalışıyor. Akaryakıt ürünlerinden, önce ÖTV, ardından da bu ÖTV'li meblağın da KDV'si alınmaktadır. Halbuki akaryakıt ürünleri lüks tüketim değildir, asli ihtiyaçtır. 

Mazot, tarımda, sanayi üretiminde, nakliyede önemli bir maliyet unsurudur.

Mazota gelen her zam, enflasyon sebebidir.

Bu ürünlerden hiç vergi alınmaması gerekirken, vergi üstüne vergi alınmaktadır.

Yapılan özelleştirmeler neticesinde vergiler, cezalar ve zamlar dışında herhangi bir gelire sahip olmayan hükümet, akaryakıt üzerinden alınan vergileri büyük bir gelir kapısı olarak görmektedir. Şu bir gerçek ki, mevcut siyaset anlayışıyla, mevcut kapitalist ekonomiyle petrolün tamamını ülkemizden çıkarsak bile kesinlikle ve kesinlikle bu vatandaşların cebine yansımayacak.

Karadeniz doğal gazının vatandaşlara yaramayacağı gibi…

Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş'ın ifade ettiği gibi, bu, tüm sorunların çözümü için sistem değişmesi lazım, sistem olarak da Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli'nin uygulanması lazım.

Model; ülkemizin zengin petrol kaynaklarını devlet-millet ortaklığıyla işletilmesini sağlarken, dolaylı vergilerin kaldırılmasıyla akaryakıt ürünlerinin üzerindeki tüm vergilerin kaldırılmasını, vatandaşların ucuz mazot ve benzin kullanmasını temin edecek. Ülkemizde kullandığımız, kendi petrolümüzden ürettiğimiz mazot ve benzinin fiyatını da küresel piyasalar değil, ülke olarak kendimiz belirleyeceğiz.