Havayolu ile taşımacılıkta yolcu hakları

Dünyada yük ve yolcu taşımacılığı daha çok deniz yolu ile yapılmaktadır. Ancak Doksanlı yıllardan itibaren hava taşımacılığının hem yaygınlaştığı hem de ucuzladığı görülmektedir. Taşımacılık açısından yolcu, çabuk ve ucuz olduğundan elbette havayolunu tercih edecektir. Hava taşımacılığının hukuki düzenlemesi 1910’lu yıllardan itibaren yapılmaya başlanmıştır. 1919 Paris,  1926 Madrid, 1944 Şikago Sözleşmeleri havacılık bakımından çok önemli düzenlemeler olarak uluslararası toplum tarafından ortaya konulmuştur.
Ülkemiz açısından da Mustafa Kemal Atatürk’ün “İstikbal Göklerdedir” sözü hedef alınarak havayolu taşımacılığına önem verilmiştir. Türk Hava Yolları yanında birçok milli şirket kurularak alternatifler ve rekabet oluşturulmuş gerçekten hava taşımacılığı seksenli ve doksanlı yıllara göre çok artmıştır. Havacılık masraflı ve sorumluluk isteyen bir sektördür. Bir havalimanının inşası milyonlarca liraya mal olmaktadır. Bazen siyasi nedenlerle atıl olacak yatırımlar yapılarak ülkenin kaynakları açısından hatalı kararlar alınabilmektedir. Örneğin Isparta ile Burdur arasına yapılan Süleyman Demirel Havalimanı iki ilin de Antalya’ya yakın olması, bir uçak kazası sonucunda tamamen atıl hale gelmiştir. Bu havalimanını her hatırlayışımda “acaba teknik açıdan yanlış bir seçim yapıldı mı?” sorusu hep aklıma gelir.
Türkiye açısından bölgesel havaalanları yapılması, kaynakların rantabl kullanılması açısından çok önemlidir. Son dönemlerde Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak illeri düşünülerek inşa edilen Zafer Havalimanı 2011’in son aylarında hizmete girdi. Bölge insanı olmam hasebiyle beni de yakından ilgilendirdiği için gelişmeleri yakından takip ettim. Bu tür yatırımlarda iller arasında çekişmeler büyük ölçüde yaşanmaktadır. Yatırım benim ilim sınırları içerisinde olsun senin ilin içerisinde olsun şeklinde kısır çekişmeler görülür hep. Bu tesisin yapımında çok kişinin katkısı oldu ama bilhassa Afyonkarahisar Milletvekili, Plan ve Bütçe Komisyon Başkanı Doç. Dr. Sait AÇBA’nın katkıları çok büyüktür. Kendisine şahsım adına çok teşekkür ederim.
İnsan hakları kavramı İkinci Dünya Savaşı sonrasında insanlığın iki savaşı aynı asırda yaşamış olması ve acılarının çok fazla olması nedeniyle Birleşmiş Milletler antlaşmasında vurgulanan en önemli hususlardan birisi olmuştur. Günümüzde inter disipliner bir alan haline gelmiş ve çeşitlenmiştir. Kadın, Çocuk, Hasta, Tüketici, Yolcu hakları açısından özel düzenlemeler yapılması yoluna gidilmiştir.
Yolcu hakları bakımından ülkemizde 03.12.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik” önemli bir düzenlemedir. Avrupa Birliğinde de bu konuda 261/2004 sayılı Tüzük çıkarılmıştır.
Zafer havalimanının açılması nedeniyle 21 Aralık 2011 İstanbul’dan gidiş 23 Aralık 2011 Zafer Havalimanından dönüş olmak üzere Türk Hava Yollarından bilet aldım. 21 Aralık’ta sorunsuz bir şekilde gittim. Dönüşte saat 15.45 te uçak tarifeli seferle İstanbul’a gitmesi gerekiyordu. Saat 16 gibi bir anons yapıldı hava muhalefeti nedeniyle uçağın inemediği bildirildi. Saat 17.15 gibi de seferin iptal edildiği bildirildi. Hava şartları gördüğüm kadarıyla uygundu ama bize öyle bildirildi. Servisle isteyen Afyonkarahisar’a isteyen Kütahya’ya bırakılacak denildi. Başka hiçbir seçenek ve hizmet verilmedi. Ben Türk Hava Yolları yetkililerine sormak istiyorum: 03.12.2011 tarihli Yönetmelik sizi bağlamıyor mu? Bu Yönetmeliğin 6. ve 10. Maddeleri gereğince ilgili yolculara yardım teklif etmeniz gerekmiyor muydu? Yönetmeliğin 10. Maddesi şöyle demektedir:
“Bekleme süresine uygun olarak;
1) İki ila üç saat arası gecikmelerde, makul ölçüde sıcak ve soğuk içecekler,
2) Üç ila beş saat arası gecikmelerde sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek,
3) Beş saat ve üzeri gecikmelerde sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek, ilave sıcak ve soğuk içecekler ile ilave hafif ara yemeği.
b) Bir veya daha fazla gece konaklamanın gerekli hale geldiği durumlarda veya yolcu için ilave bir konaklamanın gerekli hale geldiği durumlarda, otelde veya uygun bir konaklama tesisinde konaklama.
c) Havaalanı ve konaklama yeri (otel veya benzeri) arasındaki ulaşım.
(2) Birinci fıkrada belirtilen hizmetlere ilaveten, yolculara ücretsiz olarak süre kısıtlaması olmaksızın iki telefon görüşmesi, faks mesajı veya e-posta hizmeti teklif edilmesi zorunludur.
(3) Uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi, özellikle hareket kabiliyeti kısıtlı kişiler ve refakatçileri ile tek başına seyahat eden çocukların bu maddede belirtilen ihtiyaçlarının karşılanması sırasında özel ilgi göstermek zorundadır. “