Anadolu kavramına farklı yaklaşım biçimleri

Osmanlı Devleti'nin dağılış sürecine girmesi ile birlikte Türk aydınları, hem devletin ve milletin yeniden toparlanıp hayatta kalması iyi niyetiyle hem de bazı farklı ideolojik grupların kendi fikriyatları doğrultusunda yeni bir Türkiye, yeni ve farklı bir Türk toplum yapısı ve yeni Türkiye'nin farklı kültürel, ideolojik temellere oturtulması bağlamında farklı Anadolu tasavvurları ortaya çıktı. Bunların ortak özelliği, millet merkezli değil, vatan merkezli bir toplumsal yapı ve siyasi devlet yapısı tasavvurudur. Yani bu coğrafyada yaşayan insanların tek ve en önemli ortak bileşeni olarak Anadolu vatanını esas almak.Atatürk'ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Ankara temsilciliğinde Anadolu merkezli millî bir Türk devletidir. İstanbul Osmanlı Devleti'nin, Ankara ise Cumhuriyetin simgesidir. Cumhuriyetle birlikte bir Anadolu romantizmi yaşandı. Anadolu'ya önem verildi, yüceltildi. "Gitmesek de görmesek de o köy bizim köyümüz" denildi. İstanbul'da, İzmir'de, Avrupa'da yetişmiş, eğitim görmüş doktorlar, mühendisler, mimarlar, öğretmenler, ziraatçılar ve değişik meslek erbabı Anadolu'ya hizmete teşvik edildi. Kolejlerde yetişen genç kızlar, Anadolu köylerine "çalıkuşu" olarak gönderildi. Anadolu edebiyatı yapıldı. Anadolu masalları, atasözleri, deyimleri, fıkraları, türküleri, manileri, efsaneleri, hikâyeleri toplandı. Türkçenin mahallî ağız zenginlikleri derlendi. Düğün, bayram, cenaze gibi toplumsal tören kültürleri kayda geçirildi. Osmanlı Devleti'nin özellikle son dönemlerinde ihmal edilen Anadolu'yu yeniden ayağa kaldırmak, imar etmek, geliştirmek projeleri devreye sokuldu. Anadolu medeniyet ve teknolojik anlamda geliştirilirken ve yeniden imar edilirken, kültürel olarak da barındırdığı dil, edebiyat, folklor, gelenek görenek, kültür, insanî ve medenî değerler yeniden keşfedildi ve millî kültüre kazandırıldı. Türk Dil Kurumu'nun Türk Tarih Kurumu'nun, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin, Türk Ocakları'nın, Halkevleri'nin, Köy Enstitüleri'nin bu alanda önemli katkıları var. Atatürk, Anadolu merkezli bir toplumsal, kültürel, ekonomik kalkınma harekâtı başlattı. Bu çerçevede Cumhuriyet döneminin Türk millet yapısının tarihî ve kültürel kökenleri, Anadolu'da araştırıldı ve Anadolu kaynaklı bütün kültürel mirasa sahip çıkıldı. Hatta Hititler, Sümerler gibi antik kavimlerin medeniyetlerine de sahip çıkıldı. Fakat bunlar yabancı kavimler olarak değil, Türk atalarımız olarak algılandı. Böylelikle bizim Anadolu'da en eski zamanlardan beri var olan yerleşik bir millet olduğumuz, tarihen ispatlanmaya çalışıldı. Bu tez büyük ölçüde de doğruydu.Dilde, bilimde, edebiyatta, sanatın değişik dallarında Anadolu merkezli çalışmalar yoğunlaştı. Bir Anadolu romantizmi rüzgârı estirildi. Bugün ülkemizde pek çok alanda ortak değerlerde buluşan ahenkli bir toplumsal millî yapımız varsa, bu Cumhuriyetin getirdiği Anadolu merkezli milletleşme projelerinin bir sonucudur. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin temel politikası da zaten ülkemizde yaşayan herkesi başta tek dil Türkçe olmak üzere, ortak sosyolojik, kültürel ve hukukî değerlerde buluşmuş, birleşmiş, kaynaşmış tek bir millet yapma davasıdır. Devletimizin ve milletimizin devam ve bekası da buna bağlıdır.