Adalet-Güvenlik-Polis

Hukukta polisin yeri nerededir? Yazının başlığında üç kavramı yan yana koyduk; her üç kavramın da hukukta önemli yeri vardır.
Önce tüm polislerimizi, "Polis Haftası" nedeniyle kutluyoruz.
Hukukun iki temeli vardır; adalet ve güvenlik.
Adalet: Başkalarının hakkını tanımak, gereğini yapmak, kişiler ve kişiyle toplum arasındaki ilişkilerde eşitlik ve hakkaniyeti sağlamak, denkleştirici, paylaştırıcı (orantılı) olmak.
Güvenlik: Hukukun hayata geçirilmesinde, hukuk kurallarına uyulmasında kamu gücünün kullanılması.
Adalet gerekli koşul ise de, tek başına yeterli değildir. Adaletin gereğini yapmak, toplumun örgütlenmiş şekli olan devlete, yani kamu gücüne düşer. İşte bu noktada güvenlik ilkesi devreye girer.
Mesela bir alacağınız var ve borçluyu dava ederek mahkemeden karar aldınız. Haklıydınız, davayı kazandınız ve adalet yerini bulmuş oldu. Hatta davayı kaybeden borçlu da sizi tebrik etti. Tebrik etmesine etti de borcunu yine ödemedi. Elinizdeki mahkeme kararı tek başına size yarar sağlamaz, alacağınızı tahsil edemediğiniz sürece. Mahkeme kararını icra dairesine götürecek, borçlunun mallarına haciz koydurup, nihayetinde icra yoluyla sattırıp, alacağınızı tahsil edeceksiniz. İşte devletin icra memuru ile ve gerektiğinde polis memurunun da desteğiyle, mahkeme kararının yerine getirilmesi, hukukun güvenlik ayağıdır.
Çağdaş toplumlarda sosyal adalet ve sosyal güvenlik konuları da sosyal devletin olmazsa olmazlarıdır. Sosyal hak ve özgürlükleri bir başka yazımıza erteleyerek hukukun adalet ve güvenlik temellerine dönelim;
Adalet ve güvenlikten biri eksik olursa ne olur?
Adalet olmazsa zulüm olur; Güvenlik olmazsa, adalet cılız kalır. Her ikisinin de dengede olması gerekir. Güvenlik öne çıkarsa zorba devlettir karşımızdaki.
Polisimizi severiz ama polis devletini sevmeyiz! 
Toplumlar "polis devleti" aşamasından "kanun devleti" aşamasına ve bu aşamadan da "hukuk devleti" ve "sosyal hukuk devleti" aşamasına vardılar.
Bu aşamalara çoğu kez kanlı mücadelelerle ulaşıldı. Polis devletinde tek taraflı emirler ve fermanlar geçerli idi. Bu devlet türünde ahaliye sürü gözü ile bakılıyordu. Hükümdarın, kralın, imparatorun iradesi en üstün irade idi.
Bu dönem aşıldı ve "kanun devleti" dönemine ulaşıldı. Ama yine çok geçmeden kanun devletinin de örtülü bir polis devleti olduğu anlaşıldı. Egemen sınıflar yasaları kendi çıkarları doğrultusunda yapıyor, emir ve fermanların yerini  "yasalar" alıyordu. "Kanunilik"  örtüsü altında bu sınıflar istediklerini yapıyorlar, halkların hakları çiğnenmekte devam ediyor ve haksızlıklar "yasallık" kılıfı ile gizlenmeye çalışılıyordu.
Sonunda "hukuk devleti" kavramı "kanun devleti" kavramının yerini aldı. Toplumsal gelişmeler, ekonomik ve sosyal hakların kazanılması, toplumları "sosyal hukuk devleti"ne ulaştırdı ve çağdaş anayasalarda bu kavrama yer verildi.
Hukukun üstünlüğü kavramı bu dönemde belirgin bir hal aldı ve önem kazandı. Günümüzde sık sık hukukun üstünlüğünde söz edilmektedir.
Öncelikle söylemek gerekir ki, "haklar" sözcüğünden gelen "hukuk", sadece belli bir toplumda yürürlükte olan yasaların ve kuralların toplamı demek değildir. Aslında hukuk, bundan farklı bir kavramdır. "Hak", "haklılık", "haksızlıkların her türlüsüne karşı olmak" hukukun anlamında ağır basmaktadır. Bir yasa haksız olabilir; Yasama organı, belli bir sınıfın çıkarlarını savunan yasalar kabul edebilir. Hukuk buna karşı çıkacak, hak ve özgürlükleri çiğnenen halkın yanında yer alacaktır. Hukuk, insanın doğuştan sahip olduğu hakları tümüyle içerir.
Hukukun üstünlüğüne bu açıdan bakmak gerekir.
"Polis Haftası"nda; polisimizin eğitiminde, "Temel Hukuk" disiplinin, insancıl hukukun ve "kanunsuz emir" sorumluluğunun iyice belletilmesinin önemini vurgulamak istiyoruz.
Ancak böylece, "üstünlerin hukuku"nun, hukukun üstünlüğünün önüne geçmesi önlenebilir.