Yüz Ellilikler

8 Kasım 2001 tarihinde bu köşedeki yazımız şöyle bitiyordu:

"Ama ille de muhibler, mandacılar ve işbirlikçiler ile çağdaş 150'likler arayın.

Enflâsyon oranını hesaplayarak 1919'un 150'liklerini 2001'de meselâ 15.000 yaparsanız ona da bir şey demem.

Fakat benden boşuna bu gün yorum beklemeyin.

Atatürk yapıyor.

Hem de el-Hâk, iyi yapıyor."

O günden sonra bir çok okuyucu konuyu merak etmiş, Nedir bu yüz ellilikler?" diye sordu.

"Başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere Millî Mücadeleyi yürütenler, Millî Mücadele sırasında İstanbul'da ve Anadolu'da düşmanlarla işbirliği yapmış vatan hainleri ile bunlara destekçilik eden gaflet ve dalâlet içinde kalmış korkak, ümidsiz, şahsi çıkarını ve hayatını düşünmüş kimseleri bir bir cezalandırmayı da ihmal etmemişlerdir. Bunların mühim bir kısmı İngiliz Yüksek Komiserliğine sığınarak yurt dışına kaçmış, diğer bir kısmı da 150'lık bir vatan haini listesiyle yurt dışına çıkarılmışlardır.

Dikkate değer bir nokta, Millî Mücadele'nin zaferi üzerine ve özellikle Ali Kemal'in linç edilmesinden sonra başlarına geleceği kestiren hainlerin İngilizlere sığınması ve yurt dışına kaçmalarıdır. Millî hükümet ve TBMM tarafından vatana ihanetleri sâbit görülen 150 vatan haini arasında İngiliz Muhibleri Cemiyeti yöneticileri de bulunuyordu." (Millî Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar. Dr. Fethi Tevetoğlu. TTK Basımevi. Ankara 1991. sayfa 132)

Yer darlığından tamamını alamadığımız bu listede yer alan bazı isimleri ve görevlerini unutmamakta fayda olduğunu zannediyorum. (Listedeki isimler aynı kaynaktan alınmıştır. Sayfa 132 ve devamı)

"9. Eski Şeyhülislâm Mustafa Sabri;

10.Eski Adliye Nâzırı Ali Rüştü;

11.Eski Ziraat ve Ticaret Nazırı Artin Cemil;

12.Eski Bahriye Nazırı Cakacı Hamdi Paşa;

13.Eski Marif Nazırı Rum beyoğlu Fahri;

16.Eski Ayandan Şurayı Devlet Reisi Rıza Tevfik

18.19.20.Kuvve-i İnzibatiye Başkomutanı Süleyman Şefik Paşa, yaveri ve Kurmay Başkanı

22. İzmir Kolordusu Komutanı Ali Nadir Paşa (Yunanlıya teslim olan komutan)

25. Eski Bursa Valisi Gümülcineli İsmail.

28.Hürriyet ve İtilâf Fırkası Lideri Albay Sadık;

29. Eski Malatya Mutasarrıfı Bedirhan Halil Rahmi

30. Eski Manisa Mutasarrıfı Giridli Hüsnü;

31. Eski Harb Divanı Başkanı Nemrud Mustafa Paşa;

41.Eski Bursa Müftüsü Ömer Fevzi;

44. Eski Dahiliye Nazırı Adil;

57.58.59 Çerkes Ethem ve iki kardeşi

60.61. Kuşçubaşı Eşref ve kardeşi

68.Beraev Said

69.Berzek Tahir

84.Eski İstanbul Polis Müdürü Tahsin

98.Türkçe İstanbul Gazetesi sahibi Said Molla.

100. Aydede Gazetesi Sahibi ve Eski PTT Müdürü Refik Hâlit karay

104. Alemdar gazetesi Sahibi Refii Cevad Ulunay;

115. İngiliz Casusu Çerkes Ragıp;

116. Fransız Subaylığı yapan Haçinli Kazak Hasan".

Görüldüğü gibi bakan dahil politikacı, yerel yönetici, medya mensubu, asker, sivil, bürokrat her kesimden insan mevcut.

Meraklısı konu ile ilgili diğer kaynaklara, bu arada İlhami Soysal'ın "150'likler. İstanbul 1985" adlı kitabına bakabilir.

Tarih konuşunca herkes susar...