Irak cephesinde Şuayyibe vuruşması / Ahmet Oğuz Bahadır

Irak cephesinde Şuayyibe vuruşmasıSavaş başında, Arap vilayetlerinde iki önemli cephe açılmıştır. Bunlardan birisi Sina cephesi, diğeri de Irak Cephesidir. Bu cephelerin açılmasında en büyük rolü İngiltere uygulamıştır. XIX. yüzyıldan beri İngiltere Arap topraklarına sahip olabilmek için, Arap coğrafyasını, tarihini, kültürünü, sosyal yapısını ve İslam dinini çok iyi incelemişlerdir.Savaş başlayınca İngiltere, Osmanlı'ya doğrudan bağımlı olmayan, bağımsız hareket eden sadece hutbede halifeye bağlılığı olan Arap aşiret ve oymaklarının başında bulunan şeyh, imam ve emir gibi siyasi temsilci olan yetkili ve nüfuslu kişiler ile anlaşır.Bu anlaşmalarda en büyük aracı İngiliz Albay Lavrens'tir. Bunu Lavrens'in bıraktığı şu belgeden daha iyi anlarız: "Yakın Doğuyu kurtarmak için yeni bir kuvvet lazımdı. Türklere sayı, yaratıcı kabiliyet ve dimağ işlekliği bakımından üstün olacak bir egemenlik veya ırk. Bu yeni kuvvetin Türkiye'yi devirmesi gerekiyordu. Türkiye ise çürümüştü. Bizce büyük Sami topluluk, velud dinsel düşünce bakımından büyük, makul ölçüde becerikli, tecimci, bununla birlikte kaba bir biçimde egemenci olmaktan çok, uysal yaradılışta görülür. Beş yüz yıldır Türk hizmetinde yaşadıktan sonra hürriyet rüyası görmüştür. Savaş  doğuda ve batıda patlayışı İngiltere ile Türkiye'yi birbirine düşman kılınca askerlik gayretimizi Yakın Asya'da yeni bir Arap Acunu yaratmak yoluna sokmaya çalıştık. Daha önce Irak hakkında bir ümit beslemiştik Seyyid Talib'in canlı ve hiçbir işe aldırmayan gayreti ve onun yerine geçmiş olan Yeşim El Haşimi ve askeri cemiyet sayesinde Arap bağımsızlığı harekatı orada doğmuştur?"Enver Paşa, Irak'ın savunmasında çok yanlış kararlar alır. Oradaki askeri birlikleri başka cephelere gönderirken, Irak savunmasını yerli Arap milislere bırakır. Basra'da sadece 8000 mevcutlu bir askeri birlik kalır. Osmanlı'nın orada en çok güvendiği kişiler şunlardır: Necd Valisi Abd-ül Aziz İbn üs-Suud, Şamar oymakları Emiri, Emir İbn-ür-Reşid ve Basra mebusu Seyyid Talip'tir. Bunların örgütledikleri Milis kuvvetlerle İngilizlere karşı savaşacaklardı. Halbuki Enver Paşa'nın güvendiği bu kişiler İngiliz'lerle anlaşmış hainlerdi.Bu nedenle İngilizler karşısında başarısızdırlar. Ama Enver Paşa Irak cephesinde milislerle mücadelede ısrarlıdır. Hatta Arap milislerin teşkilatlanması için Kurmay Binbaşı Süleyman askeri Beyi Basra'ya gönderir.5 kasım 1915 de, İngiltere savaş ilan edince General Townshend kumandasında altıncı tümeni Irak'a çıkarırlar. Şat-tül Arab'ın ağzındaki Fav bataryasını sustururlar. 9 Kasımda kuzeye ilerleyerek 22 Kasımda Basra'yı alırlar. 9 Aralık 1915'de Kurma'yı işgal ederler. 38. Tümen Komutanı Suphi Bey, cephede Arap aşiret askerlerin kaçmasından sonra emrinde kalan 1000 askerle beraber teslim olur. Diğer birlikler de Dicle ırmağı boyunca geri çekilirler.Irak'a gelen Süleyman Askeri bey, Arap milisleri örgütlemeye çalışır. 12 Nisan 1915'de Süleyman Askeri Bey, Nasırideki birliklerle beraber Şuayyibe'deki İngilizlere saldırır. Çarpışma iki gün devam eder. Arap oymakları sıkıyı görünce kaçarlar.Osmanlı kuvvetlerinin yarısından fazlası eriyince geri çekilmeye başlarlar. Çekilmeyi önleyemeyen Süleyman Askeri Bey İntihar eder. Kaçan askerler Hüveyze'ye kadar çekilirler.Böylece İngilizler de Kuzey Irak topraklarına yerleşirler.