İETT'nin bütçe görüşmeleri gergin geçti

İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Meclisinde, İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) Genel Müdürlüğünün 2025 mali yılı bütçesi oy çokluğuyla kabul edildi. İBB Meclisi kasım ayı dördüncü oturumu, Meclis 2. Başkanvekili Gökhan Gümüşdağ başkanlığında Saraçhane'deki belediye binasında yapıldı. İETT Genel Müdürü İrfan Demet'in, Meclis'te 2025 yılı bütçe ve performans programına dair sunumunun ardından meclis üyeleri bütçeyle ilgili görüşlerini dile getirdi. Bağcılar Belediye Başkanı ve AK Parti'li Meclis Üyesi Abdullah Özdemir, İstanbul'daki otobüs, metrobüs, metro ve yürüyen merdiven arızalarına işaret etti.

Otobüsler niye yanıyor?

Bütçede yaklaşık 1 milyar liralık kaynağın asansör ve yürüyen merdivenlere ayrıldığını anlatan Özdemir, böylesine büyük bir kaynağa rağmen asansör ve yürüyen merdivenlerde çok fazla arızayla karşı karşıya olunduğunu, 18 Kasım itibarıyla 116 yürüyen merdivenin ve 63 asansörün hizmet vermediğini kaydetti. Bakım-onarım noktasında sıkıntılı ihalelerin yapıldığını, bu firmaların gerekli denetimlerden geçirilmediğini söyleyen Özdemir, İETT ile ulaşım yapmanın vatandaşlar için milli güvenlik problemi haline geldiğini ifade etti.
Özdemir, "İstanbul'da olağanüstü bir otobüs yangınıyla karşı karşıyayız. Hatta az önce Genel Müdürümüz (İrfan Demet) sunumunu yaparken dahi Maltepe'de bir otobüsün yandığı haberini aldık. Artık bu kadar sık otobüs yangınlarıyla karşı karşıya kaldığımız bir dönemden geçiyoruz. Sadece 2024 yılında 30'a yakın otobüs ve metrobüsün yangına maruz kalıp, vatandaşlarımızın hayatını ciddi anlamda tehlikede bıraktığını da not olarak düşmek istiyorum" diye konuştu.
İmamoğlu'nun "TEM Otoyolu'na megabüs yapılacağı" yönündeki vaadine işaret eden Özdemir, megabüsün adının bir daha hiç anılmadığını kaydetti.
İETT'nin 2019'da ortalama otobüs yaşının 5.8 olduğunu ve 5 yıllık süreçte yeterli araç alınmadığı için ortalama otobüs yaşının şu anda 11'e yükseldiğini anlatan Özdemir, ''Bizim bir yılda aldığımız otobüs miktarının 5 yılda alınmadığını görüyoruz. Bakın 2025, 2024'ten, 2026 da 2025'ten daha kötü olacak. Batma noktasına giden bir sistemin içerisindeyiz. AK Parti döneminde otobüsler borçlanmayla değil öz sermayeyle alındı. Maalesef kaynaklar vatandaşların rahatı, konforu ve menfaati doğrultusunda kullanılmıyor'' diye konuştu.

Yandaş tartışması


Mecliste birçok kez ''Yandaşa peşkeş çekilen ihaleler'' cümlesini duyduğunu söyleyen Özdemir, "CHP yönetimi göreve geldi, bizim yüzde 20 indirimle verdiğimiz ihaleleri aynı şirketlere bir müddet yüzde 0 indirimle verdi. Aynı şirketlere, 'yandaş' dedikleri şirketlere... Bir müddet sonra da Ulaşım İç Dış Ticaret AŞ diye bir şanslı firma ortaya çıktı. Bu hiç iş yapmayan şanslı firma bir anda ihaleler almaya başladı. İş bitirme gerekli noktaya ulaştıktan sonra da onun bitirebileceği düzeyde yapılan ihalelerle bu şanslı firma olağanüstü rakamlarla İBB'nin ihalelerini almaya devam etti" dedi.
Sadece bakım-onarım değil, otobüs alımı ihalelerinin de bu firma üzerinden yapıldığını aktaran Özdemir, "Sonrasında kilometre sistemindeki işler de bu firmaya verildi. Bu şanslı firma şu anda İBB'nin, neredeyse İETT'nin 3'te 2 ihalelerini alan bir firmaya dönüştü. Maalesef otobüslerin yanmasına, İstanbul halkının mağduriyetine neden olundu. Bu firmanın nasıl iş alabildiğini, aynı düzenle devam ettiğini İETT Genel Müdürlüğümüze ve CHP'li İBB yönetimimize sormak istiyorum. İncelenmesi ve irdelenmesi gerekir'' dedi.

Aynı firmaya 13 yeni ihale

AK Parti'li Meclis Üyesi Meryem Karaköse de aynı konuya ilişkin, ''Aylarca uyarmamıza rağmen Küçükçekmece Sefaköy hattında bir vatandaşımızın yaşamını yitirdiği, yüzlerce insanın yaralandığı metrobüs kazasının olduğu gün bile İBB Başkanı, bugüne kadar bakım-onarım işini yapamayan CHP Milletvekili Özgür Karabat'ın mali müşavirliğini yaptığı şirkete yeniden otobüs bakım ve onarımı ihalesini vermekten geri durmamıştır. Son 1.5 ayda toplamda 17 milyar 478 milyon 866 bin 641 liralık 13 yeni bakım-onarım ihalesini aynı firmaya vermeye devam etmiştir" ifadelerini kullandı.

Peki İBB iddialara ne diyor?


İETT Genel Müdürü İrfan Demet, Meclis'te 2025 yılı bütçe ve performans programına dair sunum yaptı. Demet, İstanbul'da toplu ulaşımın yarısından fazlasının lastik tekerlekli ulaşım ile gerçekleştiğini söyledi. Kentte toplu taşımanın yüzde 54'ünün kara yolu, yüzde 46'sının ise raylı sistemler ve Şehir Hatları gibi diğer ulaşım araçlarıyla yapıldığını dile getiren Demet, planlanan raylı sistem yatırımlarının hayata geçmesiyle lastik tekerlekli ulaşım oranının ilerleyen yıllarda daha da düşeceğinin öngörüldüğünü kaydetti. İETT'nin 832 hatta günlük 64 bin sefer yaptığına değinen Demet, bir günde 1 milyon 400 bin kilometre yol katederek, yaklaşık 5 milyon yolculuk gerçekleştirdiklerini aktardı.
Filo ve yolcu sayılarından bahseden Demet, şu bilgileri paylaştı: "İstanbul genelinde 6 bin 786 araç ile hizmet vermekteyiz. İETT filomuzda 2 bin 814 otobüs, 702 metrobüs ve 250 elektrikli araç olmak üzere toplam 3 bin 766 aracımız bulunmaktadır. Özel taşımacılık filosunda ise 2 bin 111 Özel Halk Otobüsü ve 909 kooperatif aracı olmak üzere toplam 3 bin 20 araç mevcuttur."
Yıllık yolculuk sayısının 2024 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık 11 milyon artarak 664 milyona ulaştığına dikkati çeken Demet, özel taşımacılıkla beraber gerçekleştirilen yolculuk sayısının 2024 yılı sonunda 1 milyar 300 milyona ulaşacağının öngörüldüğünü belirtti.
Demet, filoya daha önce 252 metrobüs kazandırdıklarını ve 2025 yılında da 60 metrobüs kazandıracaklarını ifade etti.

Ve bütçe büyüklüğü

İETT'nin 2025 yılı bütçesinin gider ve gelir kalemlerini paylaşan Demet, şu bilgileri verdi:
"2025 yılı gider bütçemiz 60 milyar 800 milyon lira olup, personel giderleri 2 milyar 633 milyon 784 bin lira, SGK giderleri 668 milyon 423 bin lira, mal ve hizmet alım giderleri 36 milyar 601 milyon 923 bin lira, faiz giderleri 436 milyon 760 bin lira, cari transferler 38 milyon 660 bin lira, sermaye giderleri 16 milyar 420 milyon 450 bin lira. 2025 yılı gelir bütçemiz 46 milyar 400 milyon lira olup, açığın finansmanı ise 14 milyar 400 milyon liradır."