Enflasyon ve deflasyon

Yıllarca uygulanan AB ve IMF güdümlü ekonomik politikalar neticesinde gelinen noktada, tam bir ekonomik çarpıklığın içinde olduğumuz ortadadır.

Burada bizi en çok üzen hususlardan birisi, ekonomiden anladığını iddia eden ekonomi yönetiminin ve bazı ekonomistlerin ekonominin verilerini işine geldiği şekilde yorumlayarak mevcut çarpıklığın çözülmesini geciktirme gayretleridir.

Bu örtbas etme gayretleri hangi amaca hizmet etmektedir?

Ülkemiz ve ülkemizin iktisadi bağımsızlığı için olmadığı kesin.

Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki ekonomik terimler ve rakamlar o ülkenin ekonomik gidişatındaki problemleri yansıtıyorsa, yapılan doğru ve yanlış adımları net olarak ortaya koyabiliyorsa, o zaman sıhhatli adımlar atmak ve ülkenin geleceği hakkında doğru kararlar vermek için faydalıdır.

Bu temel tespitten sonra ülkemizde hem deflasyonun hem de maliyete dayalı bir enflasyonun yaşandığı gerçeğini ifade edelim.

Hem deflasyon hem de enflasyon olur mu?

Eğer ekonomiden sorumlu irade karşılaştığı ekonomik problemlere tam tersi bir çözümle yaklaşırsa tabii ki olur.

Ülkemizdeki enflasyon, talebin çokluğuna dayalı bir talep enflasyonu değil, maliyetlerin fazla olmasından kaynaklanan maliyet enflasyonudur. Fakat gerek AKP iktidarı, gerekse önceki koalisyon hükümeti talep enflasyonu varmış gibi politikalar ürettiler.

Bu gerçeği ilk ve tek olarak 3 yıl önce fark eden ve de ifade eden Prof. Dr. Haydar Baş Bey'dir. Çok sonraları IMF "Yanlış yapmışız. Türkiye'deki enflasyon talep değil, maliyet enflasyonuymuş" açıklamasını yaparak Haydar Bey'in tespitini doğrulamışlar, ama yine de ekonomi yönetimine talep enflasyonunun çözümünü içeren projeler önermişlerdir.

Bilerek ve de itiraf ederek bu yanlışı yapmaları ülkemiz üzerindeki hesaplarını da göstermektedir.

Talep enflasyonunda, vatandaşta para çoktur ve buna bağlı olarak talep de fazladır. Talep fazla olduğu için ürün fiyatları artmaya başlar.

Maliyet enflasyonunda ise üreticilerin veya tüccarların maliyetleri fazladır. Hammadde, enerji, istihdam, vergi, kredi, kira gibi giderler fazla olduğundan bunlar fiyatlara yansır ve artış olur.

Ülkemizde para darlığı ve buna bağlı olarak tüketim daralması vardır. Tüketim daralması olduğu bir ortamda talep enflasyonu olması mümkün değildir.

Maliyet giderleri ise sürekli artmaktadır.

AKP hükümeti ve de önceki hükümet talep enflasyonu vardır diye talebi daha da daraltıcı politikalar ürettiler.

Sonuç ne oldu?

Maliyetler artmaya devam etti, vatandaşta ise zaten kısıtlı olan para ise tamamen tükendi. Vatandaşın alım gücü düştükçe düştü.

Bu durum iki tehlikeli hastalığın aynı anda yaşanmasına sebep oldu.

Bunlar hem zaten varolan maliyet enflasyonu, hem de deflasyon.

Prof. Dr. Haydar Baş Bey'in "1.5 yıldan beri ülkemizde deflasyon vardır, eğer önlem alınmazsa bunun neticesi stagflasyondur" şeklinde ifade ettiği gerçeği kredi derecelendirme kurulu Morgan Stanley daha yeni yeni ifade etmektedir.

Bu ekonomik çarpıklık şöyle oluyor:

Tüketimi inelastik -yani olmazsa olmaz tüketim, enerji, ulaşım, temel gıda vs- ve elastik -yani tercihli, beyaz eşya, kıyafet, otomobil vs- diye ayıralım.

İnelastik tüketim maddelerinde maliyet enflasyonu yaşanmaktayken, elastik tüketim maddelerinde deflasyon yaşanmaktadır.

İnelastik tüketim maddelerinden yani süt, ekmek, benzin, doğalgaz, kira, çocuk bezi, peynir, zeytin gibi olmazsa olmaz ürünlerden 20-30 kalem seçelim. Geçen yıl ve bu yılki aynı dönem fiyatlarını hesapladığınızda -Prof. Dr. Haydar Baş Bey'in böyle bir çalışması vardı- en az yüzde 40 bir enflasyon çıkar.

Olmazsa olmaz olduğu için vatandaş fiyatlardaki artışa rağmen bu tüketimi yapmaktadır.

Elastik tüketim maddelerinden, örneğin beyaz eşya ürünlerinde ise zararına varan satışlar mevcuttur. Çünkü vatandaşta para yetersiz olduğundan dolayı sadece temel ihtiyaçlarını karşılamakta ve bu gibi ürünleri talep ertelenmektedir. Stoklar artmaktadır, üretici ve tüccarlar talep olsun diye her yıl ürününün fiyatını aşağıya çekerek firmasını döndürmeye çalışmaktadır.

Bunun sonrası ise talep daha da daralacaktır ve üretici borçlarını ve de masrafını ödeyebilmek için zararına satışlar yapacaktır.

Sonuç stagflasyondur, fabrikaların ve şirketlerin kapanması ve işsizliğin had safhaya çıkmasıdır.

Tarım sektöründe hem maliyet enflasyonu hem de deflasyon zirvede yaşanmaktadır. Çiftçinin ayağa kalmasının ve meydanlara çıkmasının sebebi de budur.

TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar'ın ifadesi ile 2004 yılı tarım ürünleri maliyeti yüzde 33 civarındadır. Yani ürünü yetiştirmede yüzde 33'lük bir maliyet enflasyonu yaşamaktadır.

Çiftçi ürününü satarken, örneğin pamuk, şekerpancarı, buğday, patates gibi ürünlerde maliyetinin oldukça altına satmak zorunda kalmıştır. Yani deflasyon yaşamıştır.

Kısaca tarım kesimi hem maliyet enflasyonundan tokat yemiştir, hem de deflasyondan.

Bu problemin çözümü mevcuttur ve çözümü de maliyet enflasyonunu ve deflasyonu ilk ve tek tespit eden prof. Dr. Haydar Baş'tadır.

Prof. Dr. Haydar Baş Bey, "Milli Ekonomi Modeli"nde, Merkez Bankası devreye konularak emisyonun genişletilmesi ve bu paranın "Sosyal Devlet Projesi" kapsamında yani annelerimizi emekli ederek, doğan çocuğa doğum parası vererek, 100 milyar liranın altında geliri olandan vergi almayarak, çiftçilerimize tohumunu ekmeden yüzde 50 avans ve ürün alım garantisi vererek? adil bir şekilde vatandaşa dağılımı sağlanacak.

Bu proje hem vatandaşı rahatlatacak hem de ekonomiyi.

Vatandaş elindeki para iki ya da üç katına çıkınca tüketim canlanacak, tüketim canlandıkça üretim de canlanacak.

Diğer taraftan üretici ihracatta da pazar garantisi verilerek ve de teşviklerle beraber canlanacak dış ticarette de bir atılım sağlanacak.

Sonuç olarak üretim ve ihracat patlaması yaşanacak.

Devlet daha fazla vergi toplayabilecek. Devlet Sosyal Devlet Projesi ile 1 verecek 5 alacak.

Hem vatandaş memnun hem de devlet.

Bu Prof. Dr. Haydar Baş Bey'in projesinin sadece bir kısmı.

Yani ülkemizin problemleri çözümsüz değildir, sadece doğru teşhis ve tedavi gerekmektedir.