Birinci Genel Savaşın temel sebebi emperyalizmdir. Dünya sanayi rekabetinde Alman çelik sanayisine rekabet edemeyen İngiltere ve Fransa çok kan kaybeder. Sanayicilerin çoğu savaş öncesinde rekabet karşısında battıkları için borçlanırlar ve sonunda ülkeyi terk ederek A.B.D.lerine kaçmışlardır. Sanayi için her türlü hammaddeye sahip olan Amerikan toprakları üzerinde yeni gelen Avrupalı sanayiciler yatırım yapmaya başlarlar. Tecrübeleri ilen kurduğu işyerleri ile ABD'ye büyük katkılarda bulunurlar. Rusya'da Alman militarizminin her gün güçlenmesinden çekiniyor, onun sanayide ve siyasette güçlenmesini Panslavizm siyasası için büyük bir tehlike olarak görüyordu. Bu nedenle Rusya, İngiltere ve Fransa Üçlüsü Alman militarizmine karşı birleşirler.Savaş öncesinde dağılmak durumuna gelmiş olan Osmanlı topraklarından pay koparmak isteyen devletler gizli anlaşmalarla yatırım alanlarını kendi aralarında paylaşmışlardı. Yatırım planlarının hazırlık döneminde çıkan bir anlaşmazlıkla büyük bir savaşın çıkabileceğini düşünerek savaşa da hazırlanan Avrupalılar, Rusya'nın Panslavist kışkırtması ile bir Sırp, 28 Haziran'da Avusturya veliahtini öldürtmesi ile birinci genel savaş başlatmıştır. Çünkü Rusya Osmanlının paylaşımı ile ilgili anlaşmalarda hissesine düşeni 8 Ocak 1914'da Osmanlı ile yaptığı antlaşma ile almış ve Doğu Anadolu'nun yönetimine ortak olmuştu. İngiltere bu savaşa giriş nedeni olarak yalnızca Belçika'yı ezilmeden kurtarmak için insani amaçlarla ve Alman militarizminin ezilmesini sağlamak düşüncesiyle katıldığını iddia eder. Genel savaşın devamında da Anlaşma gurubu devletleri hak, hukuk ve ulusların haklarının savunulması düşüncesi ile savaşı devam ettirdiklerini söylemişlerdir. Fakat barıştan hak hukuktan ve küçük ulusların korunmasından bahseden devletlerden İngiltere ve Fransa, Çanakkale savaşları devam ederken İstanbul ve boğazları Ruslara bırakan anlaşmaları bu bölgede oturan ulusların haklarını korumak için mi imzaladılar? Yine ayni Devletler Osmanlı Asya'sının paylaşımı için 3 Ocak 1916'da hazırladıkları Saykıs-Piko antlaşmasını hazırlamışlardır. Anlaşma hükümlerine Rusya'nın karşı olması durumunda yapılan görüşmeler sonucunda 26 Nisan 1916 tarihli anlaşmayı imzalamışlardır. Bu anlaşma için yapılan diplomatik görüşmeler sırasında Almanya'yı, Osmanlı Hükümetinin Ermeni halkına uyguladığı tehciri önlememekle suçlarlar. Fakat 26 Nisan 1916 tarihli anlaşmaya göre Rusya Doğu Anadolu'da, Fransa Kilikya'da birer Ermeni devleti kurdular mı acaba? Tabii ki hayır. Bu durumda İngiltere, Fransa ve Rusya'nın yaptıkları siyasi işlemler savundukları düşüncelere tamamen aykırı olan emperyalist uygulamalardır. İngiltere Dışişleri Bakanı Grey 23 Ekim 1916 günü Londra'daki yabancı basın birliğinin yaptığı toplantıda tepkileri önlemek için İngiltere'nin savaş amaçları hakkında şunları söyler: "Biz hakkın kuvvete üstünlüğünü koruyuncaya ve uygar insanlığı teşkil eden büyük ve küçük bütün devletlerin eşitlik koşulları içinde ve kendi öz tinsel yeteneklerine uygun olarak özgür gelişmelerini sağlayıncaya kadar savaşacağız." Yine Grey bu konuşma sırasında barıştan sonra anlaşmaların uygulanmasını ve ileride bir savaşa girişilmeden önce barışı korumak için bütün imkânların kullanılmasını sağlamak amacı ile bir uluslararası derneğin kurulmasını ileri sürer.İngiltere bu düşünceleri söylemesine rağmen Osmanlı'dan ayrılan Arap ulularına, Mısır'a, ayrıca Hindistan'daki insanlara sömürge yönetimini yine de uygulamıştır.
Ahmet Oğuz Bahadır / diğer yazıları
- Erzincan ateşkesi ve sonucu / 14.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011