Cömertlik, darlıkta ve bollukta vermektir

İkili ilişkilerde insanın kalitesi en çabuk ele veren davranış biçimi ikinci şahıslara karşı yaptığı ikramlar, harcamalardır.

Cömertlik, israf ile cimrilik arasında tutulan orta bir yoldur. Kalben istemeyerek yapılan harcamalar sahibini cömert yapmaz.

Bir davranışın Allah katında kabul görmesi için ilahi ölçülere ihtiyaç vardır. Bu konuda da Peygamberimizin ve onun Ehl-i Beyt'in hayat ölçüleri rehberimiz olmalıdır. Prof. Dr. Haydar Baş Hocamızın Ehl-i Beyt külliyatınındın bilgilerle konumuzu açıklığa kavuşturalım: 

İmam Hüseyin buyurdu: "Cömert davranan yücelir; cimrilik yapan ise alçalır."

İmam Hasan buyurdu: "Cömertlik; darlıkta ve bollukta vermektir."

İmam Cafer Sâdık buyurdu: "Kerim ve cömert, malını Allah'ın buyurduğu yerde harcayan kimsedir."

İmam Cafer Sâdık buyurdu: "Allah'ı tanıyan O'ndan korkar. O'ndan korkan cömertçe dünyayı bırakır."

İmam Cafer Sâdık buyurdu: "İmanın en sağlam kulplarından biri Allah için sevmek, Allah için nefret etmek, Allah için vermek. Allah için esirgemektir."

İmam Cafer Sâdık buyurdu: "Cömertlik, ihtiyaçları elde etme hususunda başarıya ulaşmak demektir. Güzel ahlak, sevgiyi çeken bir etkendir."

İmam Cafer Sâdık buyurdu: "Ancak şu üç özelliği olan kimse cömert sayılır: Varlıkta ve yoklukta malını cömertçe bağışlamak, müstahak olana vermek, bağışladığı mala karşılık aldığı teşekkürleri bağışladığı maldan daha çok saymak."

Hz. Hüseyin'in oğlu Ali Zeynelâbidin (a.s.) şöyle demiştir: "Kim malını isteyenlere vermeye niyetleniyorsa o kimse cömert sayılmaz. Cömert o kimsedir ki Allah'a ibadet edenlerden ve Allah'ın hukukundan başlar. Buna karşılık teşekkür bile beklemez! Çünkü Allah'ın sevabına olan yakîni tam ve eksiksizdir."

İmam Rıza (a.s.) şöyle buyurdu: "Cömert insan kendi yemeğinden yesinler diye insanların yemeğinden yiyen kimsedir. Cimri insan ise insanların yemeğinden yemeyen kimsedir."

Hz. Ali'nin cömertlik hakkındaki hikmetli sözlerinden bazıları ise şöyledir:

"Dünya cömertlik gösterip sana mal ve mülk verince, sen de bu fırsatı ganimet bilerek diğer insanlara karşı cömert davran. Çünkü dünya durmadan değişmektedir. Zengin olan fakir, fakir de zengin olmaktadır."

"Cömertlik muhabbet kazandırır ve ahlakı süsler. Üç şey dostluğa sebep olur: Din, (dindarlık) tevazu ve cömertlik."

"Dünyada halkın efendisi cömert kimseler, ahirette ise takvalı olan kimselerdir."

"Cömertlik, istenmeden vermektir; istedikten sonra bağışta bulunmak ise utançtır."

"En saygın ahlak cömertlik ve faydası en geniş olanı ise adalettir."

"Huyların en üstünü cömertlik, iffet ve vakardır."

"Cömertlik bir güzel karakter ve şerefli bir fazilettir."

"Cömertlik ayıpların örtüsüdür."

 "Cömertliği ve hayâsı olmayan bir kimse için ölüm yasam daha iyidir. "

"Cömertlik istekte bulunanı sevmek ve bağış vermektir."

"Allah yolunda cömertlik etmek, (O'nun dergâhına) yakın olanların ibadetidir."

"Elinizde olanları bağışlayın, vaatlerinizi yerine getirin ve ahdinize karşı vefalı olun."

"Cömertliğin afeti israftır."

"Cömertlik, peygamberlerin (a.s) ahlâkındandır. Cömertlik kurtuluş esaslarından biridir." (Prof. Dr. Haydar Baş, Kur'an ve Sünnet Işığında Büyük İslam İlmihali Zekât, Ocak 2020, Sayfa 273-282).