Ahilik

12-18 Ekim Ahilik Kültürü Haftası ve Esnaf Bayramı…

Ama ne bayram! Esnaf kan ağlarken bayramdan söz etmenin alemi var mı?

Kendi kültürümüzü öğrenmek adına Ahilik nedir, bunu yoklamaya çalışalım.

Selçuklu Türklerinde dini ve milli birliğin korunmasında, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda, insanın yetişmesi ve terbiyesinde büyük hizmetler gören sosyal bir örgüttü Ahilik.

13.yüzyılda Anadolu'da yaşayan Türklerin esnaf ve sanatkârlarının birliğini sağlayan, çalışma esas ve usullerini tespit eden sosyo-ekonomik bir Türk Kurumudur.

Ahilik, gördüğü hizmetler bakımından; cömertlik, mertlik ve mürüvvet anlamlarına gelen fütüvvet teşkilâtının daha da gelişmiş bir şekli olarak görülmektedir. Sonraları esnaf ve sanatkârlar birliğine "Ahilik Teşkilâtı" unvanı verilmiştir.

11.yüzyılın ikinci yarısından itibaren Anadolu'ya girmeye başlayan Müslüman Türkler (Selçuklular), Türkistan'da ticaret ve sanayi merkezlerinde yaygın fütüvvet (cömertlik, mertlik, mürüvvet-insanlık-) ilkelerini de beraberlerinde getirdiler. Bu ilkeler arasında özellikle; Müslüman kardeşinin işini görmek, ona yardımda bulunmak, hata ve kusurlarını affedip, husumet ve düşmanlık beslememek, ayıp ve kusurlarını örtmek, kendisini başkasından üstün görmemek, musibete uğrayan düşman bile olsa sevinmemek başta gelmektedir.

Diğer taraftan Horasan ve Mâverâünnehr'de iken Fahreddin Râzi, Ahmed Yasevi ve Şihâbüddin Sührevendi gibi büyük âlimlerden ders alan Ahî Evren (1171-1262), daha sonra Anadolu'ya gelerek, Kayseri'de yerleşmiş ve halkı irşad görevine başlamıştı. Kayseri'de debbağlık yapıp, elinin emeği ile geçinen Ahî Evren, Türkistan'dan gelen esnaf kuruluşlarını bir çatı altında toplayıp örgütledi. Fütüvvetnamelerden yararlanarak örgütün bir tür yönetmeliğini hazırladı. İslâm ahlâkını esas alan bu yönetmeliği esnaf ve sanatkârlara uyguladı.

Ahiler sosyal yaşamdaki hizmetleri yanında, ihtiyaç duyulduğunda savaşlara ve vatan savunmasına da katıldılar. Anadolu'ya doğru yaklaşan Moğol tehlikesine karşı önlem aldılar. Kahramanca mücadele ettiler.

Özetle, barışta öğretmen, savaşta asker olan ve Anadolu'nun her tarafına yayılmış bulunan Ahiler, gerek Moğol zulmü gerekse başka karışıklıklarla sıkılan ve bunalan insanlara maddi ve manevi güç ve moral vererek Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna kadar Anadolu'yu dini ve milli birlik içinde tutmayı başardılar.

Ahilik, Türk kültürünün ürettiği en önemli sosyal kurumlardan biridir. 21.yüzyılda baş tacı edilen "birey-ahlâk-tüketim-kalite-şeffaflık" gibi değerleri Ahiler Anadolu'da yaklaşık 1000 yıl önce uygulamıştı.

Günümüze ışık tutan Ahilik kurumundan ders çıkaralım!