Şemsi Doğan: İngiltere MEM’e koşuyor

Birleşik Krallık, diğer ülkelerde yapılan Evrensel Temel Gelir (Universal Basic Income) deneyleri göz önünde bulundurarak, büyük destek topluyor ve Yapay Zeka, Gig ekonomisi, İklim değişikliği, Kovid-19 pandemisinden ve Brexit'in ülke üzerindeki kaçınılmaz etkileri ortadan kaldıracağını inanıyorlar. 

Kavramsal olarak Evrensel Temel Gelir (UBI) nasıl bir uygulamadır? Nedir? Ülkedeki her bireye herhangi bir çalışma zorunluluğu olmaksızın genç ya da yaşlı, zengin ya da fakir daha niteliklerini sayamadığım her vatandaşa düzenli aralıklarla aylık para ödemesidir. Koşulsuz gelir olarak da tanımlanabilir.

Koşulsuz gelir olarak nitelendirdiğimiz UBI tanıdık geldi mi? Bu gelir Prof. Dr. Haydar Baş Bey'in yazdığı Milli Ekonomi Modelinde geçen "Vatandaşlık Maaşı" projesidir.

Koronadan dolayı dünyanın en yüksek ölüm oranı ve Avrupa'daki en yüksek can kaybına sahip olan İngiltere, ekonomik olarak salgınla mücadelesinde şimdiye kadar 280 milyar sterlin harcadı. Salgın sürecinde çalışamayacak durumda olanların maaşlarının yüzde 80'ini devlet karşıladı. Salgın sürecinde kapatmak zorunda kalan işletmelere 66 milyar kredi ve hibe olarak verildi. Mart 2020-Nisan 2021 bu dönemin sonunda 394 milyar sterlin borçlanmış olacak. Bu borçlanma savaş dönemlerin dışında İngiliz Hazinesi tarafından yapılmış en büyük borçlanma. 

Ülkedeki ekonomistlere göre 2020 yılı, İngiltere'de ekonomik olarak en kötü yıl olarak adlandırıldı. Independent haberine göre Kovid-19 salgını sırasında 19 Mart'ta 170 kadar milletvekili ve Lordlardan oluşan partiler arası bir grup hükümete imzalı bir mektup yazarak acil bir Evrensel Temel Gelir getirmesi için bu öneriyi sundular. 2020'de YouGov tarafından yapılan bir ankette Birleşik Krallık'ta halkın %51'inin UBI'i desteklediğini ve sadece %24'ü desteklemediğini tespit edilmesiyle halk desteği de topluyor.

Birleşik Krallık Hükümeti ve Parlamentosu resmi web sitesinde 16 Mart 2020'den 16 Eylül 2020'ye kadar altı ay boyunca süren, Kovid-19 salgını sırasında Evrensel Temel Gelir için, halka açık bir şekilde dilekçe olarak 114 bin den fazla imza topladı. Finlandiya 2017'de, başlatılan iki yıllık bir UBI pilot programı gördü ve rastgele seçilen 2.000 işsiz ayda 560 € alan insanların; daha mutlu olduklarını ve ruhsal olarak kendilerini güvende hissettiklerini ortaya koydu.

Amerika'nın hayır kurumu olan Give Directly, Kenya kırsalından 195 köyde, 20.500 kişileri içeren 26 milyon sterlinlik Temel Gelir deneyi şimdiye kadar olumlu sonuçlar aldı. Evrensel Temel Gelir gündemlerine dahil eden partiler şunlardır: İngiltere ve Galler Yeşil Partisi, İskoç Ulusal Partisi (SNP), İskoç Yeşil Partisi ve Liberal Demokratlar'dır. Putney, Roehampton ve Southfields İşçi Partisi Milletvekili (Labour MPs) olan Fleur Anderson kendi resmi internet sitesinde, "İngiltere'de Temel Gelir'e karşı argümanları tartışmalı ve araştırmalıyız" dedi. Milletvekili Fleur Anderson Koşulsuz Gelir için beklentileri: "Halk için UBI deneyde aşağıdaki testleri karşılarsa temel adaleti sağlayacak ve başarılı olacaktır: Genel yoksulluğu ve çocuk yoksulluğunu azaltır. Gelir eşitsizliğini ve mali güvencesizliği azaltır. Refahı ve mutluluğu artırır ve ruh sağlığı sorunlarını azaltır. Ulusal üretkenliği artırır."

Birleşik Krallığın en kalabalık dördüncü kentsel alan olan Leeds'de Meclis üyeleri, İskoçya, Kuzey Ayshire'de konsey lideri Joe Cullinane, İngiltere'nin en küçük şehri olan Mendip'te, Yeşil Parti lideri Cllr Collins, herkes için Temel Geliri pilot proje olarak denenmesinin ideal bir zaman olduğunu düşünüyorlar. Sheffield, Liverpool, Hull, Glasgow, Edinburgh, Kirklees ve Fife'daki konseylerin hepsi pilot programlar için heveslerini dile getirdi.

Üzerinde güneş batmayan imparatorluk olarak tanımlanan İngiltere çözümün tek adresi ve tek kurtuluş yolu olan Prof. Dr. Haydar Baş Bey'in adına tescilli bir marka olan Milli Ekonomi Modeline ihtiyacı olduğunu ve bu Model'i kullanmaya başlamadan önce Temel Gelir (UBI) pilot proje olarak denemek istediklerini görüyoruz. 

27 Şubat 2013'te Rusya Parlamentosunun alt kanadı Duma'da MEM'i altı saat boyunca anlatan Prof. Dr. Haydar Baş Bey kapitalizmi tarihe gömen bir Türk devrimcidir. Artık her yerde üç büyük iktisat tezinden biri olan "Haydarizm'in" izleri var. 

Prof. Dr. Haydar Baş Bey'in yazdığı Milli Ekonomi Modelini bütün dünyanın dilinde ama ülkemizde neden gündeminde olunmuyor? Gerekli bir kurtuluş varken, ülkemizin sorunları için çözümler neden konuşulmuyor? Prof. Dr. Haydar Baş Bey'in dediği gibi; "Batan geminin kurtulması için Türkiye'nin son şansıdır." Prof. Dr. Haydar Baş Bey'i sonsuz minnetle ve özlemle anıyorum…