İsrail ve uluslararası yargı

Bu satırların kaleme alındığı sıralarda haberlere yansıyan ölü sayısı 200, yaralıların ise haddi hesabı yoktu. Müdahil olması gereken çevrelerde de, ne ses ne bir nefes vardı. Gözünü kan bürümüş, adı devlet, varlığı vahşet İsrail'in dokunulmazlığı olmasın sakın!?Uzaklardan cılız bir ses duyar gibiyim: "Ateş kes gerekir" diye. Belli belirsiz nidanın sahibi Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-mun. Bildik eski plak yeniden dönmeye başladı: BM Güvenlik Konseyi acilen toplantıya çağrıldı, neler yapılması gerekirmiş, konuşulacakmış! Yani lâf? Atı alan Üsküdar'ı çoktaaan geçmiş, Gazze dönmüş cehenneme.BM kurulurken amaç, devletlerarasında barış ve güvenliğin sağlanması idi. Amaç giderek genişlemiş insan haklarının evrensel boyutlarda korunmasından, insancıl yardım, ekonomik gelişme ve çevreye kadar yayılmıştır. Kâğıt üzerinde bunlar güzeldir de, BM bazı güçlerin baskısından bağımsız değildir. Hele hele bütçesinin büyük bölümünü karşılayan ABD'nin çıkarlarına ters düşecek işlere hiç girişemez. Malûm, parayı veren düdüğü çalar!Yine de, BM örgütünün gerek üye sayısı dolayısıyla kapsadığı coğrafi alan, gerek doğrudan ya da UNESCO, UNICEF, Dünya Besin ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi çeşitli organları eliyle ilgilendiği konuların çeşitliliği açısından dünyanın en büyük uluslararası kuruluşu olduğunda kuşku yoktur.Uluslararası yargı yetkisi ile BM'i ilişkilendirirsek;Dünyadaki mahkemelerin sayı olarak çok büyük bir çoğunluğunu "ulusal" mahkemeler oluşturur. Bir ulusal mahkeme, yargı yetkisini, devletinin anayasasından alır. Buna karşılık, dünyada, sayıları az da olsa önemli görevleri bulunan "uluslararası" nitelikte yargı organları da vardır. Bunlar, yargılama yetkisini bir "ulusal" anayasadan değil, ilgili bir uluslararası antlaşmadan ya da uluslararası antlaşmayla yetkili kılınmış bir organın kararından alır.Uluslararası Mahkemeler, çeşitli açılardan türlere ayrılabilir. Örneğin, davacıların niteliğine göre iki tür vardır; sadece devletlerarasındaki çekişmezliklere bakanlar ve herkesin başvurabileceği mahkemeler.Bir başka ayrım, mahkemelerin coğrafi yetki alanı bakımından olabilir; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Amerikan İnsan Hakları Mahkemesi gibi. Adları da gösteriyor ki, birinin yetki alanı Avrupa ile diğerininki Amerika ile sınırlıdır. Uluslararası Adalet Divanı (UAD)'nın yetki alanı ise tüm dünya için geçerlidir. BM örgütü ile doğrudan ilgili olan mahkemeler; Uluslararası Ceza Mahkemesi, Uluslararası Adalet Divanı ve Ruanda Uluslararası Mahkemesi'dir.Mahkemelerin kuruluş amacının odağında insancıl hukuk vardır, insan hakları vardır, insan haklarının evrensel boyutta korunması mekanizması ile Uluslararası Ceza Hukukunun geliştirilmesi vardır.İnsan haklarının altından girip üstünden çıkan, çoluk çocuk, sivil demeden saldırılarını sürdürüp giden İsrail ve sorumlularını yargılamayıp da kimi Uluslararası Yargı önüne çıkaracaksınız?Alelacele toplantıya çağrılan BM Güvenlik Konseyi'nin öncelikle alacağı karar, İsrail'in Uluslararası Ceza Mahkemesi Savcılığı'na sevki, olmalıydı.