Türkiye’nin nihai Suriye planı ne?

Yaklaşık 8 milyon sığınmacı ve mülteciye ev sahipliği yapan ülkemizde kayıtlı/kayıtsız Suriyeli sığınmacıların sayısının ise 5 milyonu bulduğu ifade ediliyor.

Bu sığınmacıların akıbetinin ne olacağı daha çok Türkiye'nin iç politika sorunlarından biri durumunda. Bu konuda Ak Parti hükümetinin ne yapacağından çok daha geniş bir perspektifte Türkiye'nin gelecekteki Suriye politikasının nasıl olabileceği konusunda bugün biraz fikir yürütmek istiyorum.

Türkiye'nin Suriye politikasını belirleyecek ilk yol ayrımı ülkemizin yönetiminde kimin olacağına karar verilecek olan ilk seçimler olacak.

Zamanında yapıldığı takdirde Haziran 2023'te vatandaşların önüne konuşacak seçim sandığından çıkacak sonuçlarda Cumhur İttifakı, hem cumhurbaşkanlığını hem de parlamentodaki çoğunluğu kaybettiği takdirde Türkiye'nin Suriye politikası köklü değişikliklere sahne olacak. Tersi olduğu durumda ise bugünkü mevcut rota üzerinde devam edilecek.

20 yıldır Türkiye'nin dümenini yöneten ve 11 yıldır da ülkemizin Suriye politikasında belirleyici olan Ak Parti bakış açısı devam ettiği takdirde Türkiye-Suriye ilişkilerinde eskiye, yani 2011 öncesi döneme dönüşün mümkün olmayacağı kanısındayım.

Zira 'one minute' resti çekilen İsrail'le, Kaşıkçı'nın katili denilen Suudi Arabistan'la, 15 Temmuz darbe girişiminin finansörü Birleşik Arap Emirlikleri'yle (BAE) bile el sıkışan Ak Parti hükümetinin Suriye'nin meşru yönetimiyle iletişim kurmaya hiç ama hiç niyeti yok.

Bu saydığım devletlerle yaşadıklarımızı biliyoruz. Buna rağmen onlarla ilişki kurmakta beis görülmüyor. Ancak Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile bizdeki siyasiler arasında her ne yaşandıysa bir araya gelinemiyor. Demek ki Şam'la Ankara'daki siyasiler arasında, Suud, İsrail ve BAE'yle yaşananlardan çok daha ağır bilmediğimiz şeyler yaşanmış. 

Konumuz neler yaşanmış olduğundan çok, bundan sonra ne olacağı…

Türkiye, Suriye'de Zeytin Dalı ve Fırat Kalkanı harekâtlarıyla Fırat nehrinin batısında, Barış Pınarı Harekâtıyla da Fırat nehrinin doğusunda kontrol ettiği bölgelerden Türkiye'nin çekilmeyeceğini düşünüyorum.

Türkiye bu bölgelere milyarlarca dolar yapıtım yapmış durumda. Bu bölgelerde okullar, hastaneler inşa eden Türkiye, altyapı hizmetlerini de hayata geçirmiş durumda. Polis teşkilatından tutun da itfaiye teşkilatına kadar her türlü gerekli kurumsal faaliyet de bu bölgelerde yerine getiriliyor. En son yapılan açıklamalarda Türkiye'nin bu bölgelerde bu yılın sonuna kadar 100 bin ev inşa edeceği yönünde. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu hafta Suriye'nin İdlib kentinde inşa edilen briket evlerin anahtar teslim töreninde yaptığı konuşmada, bu projenin Azez, Cerablus, El Bab, Tel Abyad ve Rasulayn başta olmak üzere 13 ayrı bölgedeki yerel meclislerle birlikte yürütüleceğini söylemişti.

Şam'la gelecek dönemlerde yeni bir sayfa açacak bir ülke bu kadar harcamayı yapar mı sizce? Bence yapmazdı. Ya da yerel meclislerden bahseder miydi?

Bu yüzden kanımca Ak Parti hükümetinin Şam'la barışmak gibi bir planı yok ve böyle giderse de hiç olmayacak.

Ak Parti hükümetinin nihai planının ise öncelikle Suriye'de kontrol etiğimiz bölgelerin birbiriyle bağlanmasını ve sonrasında ise Türkiye'nin kontrolünde özerk bir yapılanmanın bu bölgelerde kurulmasını sağlamak olduğunu düşünüyorum. Asıl büyük sorun ise bu aşamadan sonra başlayabilir. Çünkü bu bölgede Türkiye bir yapılanmayı kurabilir, ancak sürekli kontrol edebilir mi, bu çok tartışma götürecek bir konudur. Turgut Özal dönemlerinde Türkiye'nin verdiği diplomatik pasaportu taşıyan Mesut Barzani, bugün ne kadar Türkiye'nin kontrolündeyse Suriye'nin kuzeyinde kurulması planlanan yapı da o kadar bizim kontrolümüzde olacaktır…