Tahıl koridoruna zoraki uzatma

Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgali ve Karadeniz ablukasıyla alevlenen küresel bir gıda kriziyle mücadele etmek amacıyla hayata geçirilen ve Ukrayna'nın Karadeniz'e güvenli tahıl ihracına izin veren Tahıl Koridoru olarak bilinen Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması, Rusya'nın 'Mayıs ortasından sonra herhangi bir uzatmanın bazı Batı yaptırımlarının kaldırılmasına bağlı olacağı' konusunda şerh düşmesinin ardından 18 Mart'ta 60 gün süreyle uzatıldı. Bu süre planlanan sürenin yarısı kadar. Söz konusu anlaşma, Temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM), Türkiye, Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan anlaşma Kasım ayında 120 gün uzatılmıştı

120 mi, 60 gün mü?

Anlaşmanın süreci 18 Mart cumartesi günü sona erecekti. BM ve Ankara'dan Cumartesi günü anlaşmanın uzatıldığına dair açıklamalar geldi. Ancak uzatmanın ne kadar süre için olduğu belirtilmedi. Süreyle ilgili ilk açıklama Kiev'den geldi. Ukrayna Tahıl Koridoru anlaşmasının 120 gün uzatıldığını söyledi. Ancak Moskova'dan 120 gün uzatmaya itiraz sesleri yükseldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Karadeniz Tahıl Girşimi Anlaşması'nın uzatılmasına ilişkin Rus haber ajanslarına açıklama yaptı. Rusya Federasyonu'nun anlaşmanın 60 güne kadar uzatılmasını kabul ettiğini belirten Zaharova, "Rusya tarafının, anlaşmayı 60 gün uzatması bilgisini tüm taraflara ilettiğini hem Rusya Dışişleri Bakanlığı hem de Rusya'nın Birleşmiş Milletler daimi temsilcileri olarak defalarca ifade ettik. Bu, tüm taraflara sadece sözlü olarak değil, özel nota ile de bildirildi" ifadelerini kullandı. Moskova'dan yapılan açıklamalar, Rusya'nın anlaşmayı yalnızca 60 gün için uzatmayı kabul ettiğini gösteriyor. Bu durumda Mayıs ayı ortalarında anlaşmanın uzatlığ uzatılmayacağı konusunun yeniden gündeme geleceği anlaşılıyor.

BM'den taraflara çağrı

Birleşmiş Milletler (BM) Sözcüsü Stephane Dujarric, Karadeniz Tahıl Girşimi Anlaşması'nın uzatılmasına ilişkin olrak yaptığı açıklamada, "22 Temmuz 2022'de İstanbul'da imzalanan Karadeniz Tahıl Girişimi uzatıldı. Girişim, belirlenen Ukrayna limanlarından tahıl ve ilgili gıda maddeleri ile amonyak gibi gübrelerin güvenli sevkiyatını sağlamayı amaçlamaktadır" ifadesini kullanmıştı. Rus gıda ürünlerinin ve gübrelerinin dünya piyasalarına tanıtılmasını teşvik etmeye yönelik Mutabakat Zaptı ile birlikte anlaşmanın özellikle gelişmekte olan ülkeler için küresel gıda güvenliği için kritik öneme sahip olduğuna vurgu yapan Sözcü, açıklamasında, "Her iki anlaşmaya da güçlü bir şekilde bağlı kalmaya devam ediyoruz ve tüm tarafları bunları tam olarak uygulamak için çaba sarf etmeye çağırıyoruz" ifadelerine yer vermişti.

Rusya ne istiyor?

Batılı güçler, Ukrayna'yı işgali nedeniyle Rusya'ya sert yaptırımlar uyguluyor. Moskova'nın gıda ve gübre ihracatına yaptırım uygulanmazken, Rusya tarafı ödemeler, lojistik ve sigorta sektörlerindeki kısıtlamaların gıda ve gübre ihracatının önünde bir engel olduğunu söylüyor. Rusya'nın BM Büyükelçisi Vassily Nebenzia, geçen hafta yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği, ABD, İngiltere ve Ukrayna Karadeniz tahıl anlaşmasını devam ettirmek istiyorlarsa, "Rus tarım sektörüne eşlik eden tüm operasyonlar zincirini yaptırımlarından muaf tutmak için iki ayları" olduğunu söylemişti. Moskova'nın çözülmesini istediği sorunları da sıralayan Nebenzia, "Rus tarım bankası Rosselkhozbank'ın SWIFT bankacılık sistemine dönmesine ve Rusya'ya tarım makineleri ve yedek parça tedarikine izin verilmesi gerekiyor. Ayrıca, Rus kargo gemileri için sigorta ve limanlara erişim üzerindeki kısıtlamalar da kaldırılmalı. Rus amonyağını Ukrayna'nın Karadeniz limanına taşıyan Togliatti-Odessa amonyak boru hattının yeniden faaliyete geçirilmeli ve Rus gübre şirketlerinin hesaplarına konulan engelin de kaldırılması gerekiyor" şeklinde konuştu.