Soçi Mutabakatı’ndan sonra dengeler değişti

Rusya'nın Soçi kentinde masaya oturan Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Lideri Putin'in Suriye'nin İdlib kentinde silahlardan arındırılmış bir bölgenin kurulmasını da içeren 10 madde üzerinde uzlaşmalarının üzerinden tam 18 ay geçti.

Aslında herkes biliyordu ki bu uzlaşma çatışmanın ve krizin sadece ötelenmesiydi.

Şimdi 2018 yılında eşiğine geldiğimiz ertelenmiş çatışmayı çok daha şiddetle yaşıyoruz İdlib'de.

Ancak 2018'den bugüne kadar bölgedeki dengeler çok değişti.

Türkiye açısından baktığımızda 12 gözlem noktası kurduk ve bu noktaları elimizden geldiğince tahkim ettik. Birkaç hafta önce de bölgede iki yeni askeri nokta tesis ettik.

Bu ay içerisinde verdiğimiz 14 şehitten sonra Türk silahlı Kuvvetleri İdlib'deki askeri gözlem noktalarına tahkimata hız verdi. 

Bu bağlamda Türkiye, 2018 yılındaki Soçi mutabakatından bu yana askeri gözlem noktalarını elinde tutmanın dışında bir ilerleme sağlayabilmiş değil.

Rusya ve Suriye açısından baktığımızda ise bu 18 ayda karşımıza çok bir farklılık çıkıyor. 

Soçi mutabakatıyla ülkenin kuzeyinde nüfuz alanını daha da genişleten Suriye hükümeti, aradan geçen zaman zarfında hem kontrol altına aldığı alanını büyük ölçüde genişletti, hem de stratejik kazanımlar elde ederek siyasi gücünü pekiştirdi.

Bugün gelinen noktada Soçi Mutabakatı öncesine göre Türkiye'nin eli zayıflamışken, Rusya ve Suriye'nin elinin güçlendiğini görüyoruz.

Bu bağlamda masada kazanamayan Ankara'nın askeri ağırlığını ortaya koyarak etkili olmaya çalışmanın dışında önünde bir seçenek kalmamış görünüyor.

Müzakereler sürüyor

Türkiye ile Rusya arasında sonuncusu dün olmak üzere Ankara'da peş peşe iki toplantı gerçekleşti. Daha önce kurulan benzeri masalarda çok fazla ayak diremeden, Türkiye'nin makul taleplerine 'evet' diyen Rusya tarafının bu görüşmelerde uzlaşmaz bir tavır izlemesi dikkat çekiyor. Ben son yıllarda Rusya'yı bu kadar sert görmemiştim. Hatta Rus uçağını düşürdüğümüz zaman bile daha itidalli bir Rusya vardı karşımızda…

Bu durum Moskova ve Şam'ın istediği şeyin gerilimin tırmanması olduğunu gösteriyor. Ya da bıçağın kemiğe dayandığını…

Ankara ile Moskova arasındaki İdlib merkezli görüşmelerin üçüncüsü önümüzdeki günlerde Rusya'da gerçekleşecek.

Bu durum uzlaşılamasa da uzlaşma arayışının bitmediğini göstermesi açısından önemli.

Zira Rusya ve dolayısıyla da Suriye uzlaşmak istiyor ancak Türkiye de masanın devrilmesini istemiyor. Çünkü masanın devrilmesinin hiçbir taraf için iyi olmayacağının herkes farkında.

Bu bağlamda zehir zemberek açıklamalar mikrofonlardan duyulsa da dün Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya lideri Putin bir kez daha krizi telefonda görüştü. Görüşmenin içeriğine dair bir açıklama yapılmadı, ancak bu trafik bir gerilimin daha da artmasının istenmediğinin işareti bence.

ABD çomak sokuyor

Gerilimin sıcak çatışmaya dönüşmesinin hiçbir taraf için iyi olmayacağını Türkiye, Rusya, Suriye ve İran'ın dışında ABD de görmüş durumda. 

Ancak ABD tarafı ateşi körüklemek için kolları sıvamış görünüyor, çünkü bizim için kötü olan çatışma ABD için iyi… 

Bu bağlamda ABD Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey apar topar Türkiye'ye geldi ve açıktan açığa ateşe körükle gitmeyi ihmal etmedi.

Jeffrey'nin gelişinden önce sosyal medya hesabından bir mesaj paylaşan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, "NATO müttefikimiz Türkiye'nin yanındayız" diyerek, Jeffrey'nin istikrarsızlığa yol açan saldırıya verilecek yanıtları değerlendireceğini ve atılacak adımların koordinasyonunu yapacağını ifade etti. 

ABD'nin adımlarından sonra NATO durur mu? Hemen 'Türkiye'nin yanındayız' mesajları gelmeye başladı. 

ABD ve NATO'nun bize geçmişte nasıl bir müttefik olduğunu asla unutmadan bu krizi değerlendirmek gerekiyor. 

Sözde müttefiklerimize güvenerek Rusya'yla kapışmak yanlışına düşürsek, hatamızı fark ettiğimizde iş işten geçmiş olacağını unutmak, telafisi imkansız vahim bir hata olacaktır.