Dev şirketlerin kârları eridi

 

İBRAHİM ETHEM YIĞ / DETAY HABER

 

Capital500 araştırmasının sonuçlarına göre 500 büyük şirketin sıralandığı listenin zirvesindeki Tüpraş, 89.6 milyar TL ile yine ciroda en büyük şirket olarak birinciliği bırakmadı. Türk Hava Yolları (THY), 75.1 milyar TL ciro ile ikinci ve Petrol Ofisi ise 53.6 milyar TL ile üçüncü oldu. Dördüncü sırada ise 46.3 milyar TL ciro ile Opet yer buldu. 2019 cirolarına göre Capital500 araştırmasında listenin ilk 10'unda yer alan dev oyunculardan dördünün yeri değişirken, altısı yerini korudu. 2018 yılında 7. olan BİM, 40.2 milyar ciro ile beşinciliğe, 5. olan Ford Otosan 39.2 milyar ciro yedinciliğe, 10. sırada yer alan Ahlatcı Kuyumculuk 34.8 milyar TL sekizinciliğe, 13. sırada yer alan RC Rönesans İnşaat ise 27.7 milyar TL ciro ile onunculuğa geldi. Shell, 39.3 milyar TL ciro ile altıncı; Arçelik, 31.9 milyar TL ciro ile dokuzuncu; Turkcell, 24 milyar TL ciro ile 16., Türk Telekom 23.6 milyar TL ciro ile 17., Vestel Elektronik 17.1 milyar TL ciro ile 27. sırada yer aldı.  

 

Gıdacılar öne geçiyor

 

Capital500'de şirketlerin sektörel dağılımı göz önünde bulundurulduğunda, 66 şirketle listede en fazla yer alan sektör gıda-içecek. Gıdayı 52 şirketle enerji, 46 şirketle otomotiv sektörü takip ediyor. 2018 yılında yine sayısal liderliği elinde bulunduran gıda sektöründen 57 şirket listede yer almıştı. 2018'de şirket sayısında enerji sektöründen 48, otomotivden ise 44 şirket yer alıyordu. 

Gelir açısından yapılan katkıda tablo değişiyor. Capital500 cirosuna en büyük katkıyı yapan sektör yine açık ara enerji-petrol oldu. 2019'da sektörün Capital500 cirosundan aldığı pay yüzde 19.5 oranında gerçekleşti. İkinci sırada yüzde 10.4'lük payla otomotiv geliyor. Bu sektörleri de sırasıyla perakende, gıda-içecek, demir-çelik, ulaştırma, elektrik-elektronik, inşaat, kuyum ve telekom takip ediyor. 

2018'den 2019'a sektörlerin araştırmaya yaptığı katkı sıralamasında çok büyük bir değişiklik olmadı. Perakendenin 2018'de yüzde 6.6 olan payı yüzde 8.7'ye, gıda-içecek sektörünün yüzde 6.7 olan payı yüzde 7.4'e çıktı. Öte yandan inşaatın yüzde 5.8 olan payı yüzde 4.9'a, demir-çeliğin yüzde 8.4'lük payı yüzde 6.7'ye geriledi. Bu değişimler de yine inşaat ve sanayideki daralmayı gözler önüne seriyor. 

 

Kârlılık daraldı

 

2018 yılında nominal olarak yüzde 36.9 büyüme yaşayan Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin toplam cirosu ise 2019 yılında yüzde 16.3 oranında büyüdü. Ancak cirosal büyüme hızı reelde daha keskin bir düşüş yaşadı. Reel olarak 2018'de yüzde 17.8'lik büyüyen toplam ciro, 2019'da yüzde 2.1'lik büyüme yakalayabildi. Öte yandan 2019'da düşen talep ve artan maliyetler de şirketleri kârlılık konusunda ciddi şekilde baskıladı. Bu süreçte birçok şirket kârdan taviz verdi. 2018 yılında listedeki şirketlerin nominal olarak kârlılığı yüzde 19 oranında artış kaydederken, 2019'de bu artış yüzde 6,9 oldu. Reele baktığımızda ise kârdaki tahribat net olarak görülüyor. 2018'de reelde yüzde 2.4 oranında yükselen şirketlerin toplam kârı, 2019'da yüzde 6.2 oranında daraldı. 2019'da 235 şirket kârını paylaşmamayı tercih etti. Ayrıca kâr hanesine zarar yazan şirket sayısındaki artış 2019'da da devam etti. 2017'de kârını açıklayan 311 şirketten 34'ü zarar ederken, 2018'de kâr açıklayan 251 şirketten 37'si zarar yazmıştı. 2019'da ise kârını paylaşan 265 şirketten 39'u zarar açıkladı. Öte yandan 10 yıl öncesine listeye girmek zorlaştı. 10 yıl öncesiyle bir kıyaslama yaptığımızda ise 2009 yılında listeye girmek için aşılması gereken bariyer 92,9 milyon dolardı. Bu yılki listeye ise 2019 sonuçlarına göre 151.9 milyon dolar ve üzeri cirosu olan şirketler girebildi. 

 

 

Şirketlerin röntgeni

 

• Listeye 70 yeni şirket katıldı. 

• 2018'deki giriş bariyeri 152.9 milyon dolardan 2019'da 151.9 milyon dolara geriledi.

• Listenin zirvesi ile en altı arasındaki gelir makası kapanıyor. 2018'de makas 120.3 katken 2019'da makas 104 kata düştü.

•  Zirvedeki ilk 2 oyuncu arasındaki gelir makası kapanmaya başladı. 

• 500 şirketten 80'i ciroda küçüldü. 2018'de bu sayı 25'ti. 

• 500 şirketten 233'ü kârını açıklamamayı tercih etti. 

• 2019'da kâr bilgisi veren 267 şirketten 39'u zarar açıkladı. 

• 44 şirket 10 milyar TL'nin üzerinde ciro kaydetti. 2018 yılında bu sayı 38'di.

• 16 şirket 1 milyar doların üzerinde ihracat yaptı. 2018'de bu rakam 18'di.