Borç üstüne borç!

MURAT ÇABAS/ DETAY HABER

Ülkemizde son yıllarda artan doğal afetler, şüphesiz, hem devletin hem de vatandaşların ekonomisine çok ağır darbe vurdu. Ama şu bir gerçek ki, bu doğal afetler yaşanmasaydı bile ekonomideki normal seyir kötüye doğruydu. Hem devletin, hem şirketlerin hem de vatandaşların borçları sürekli artar vaziyetteydi. Doğal afetler bunun hızını biraz daha artırdı. Vatandaşların gerçek enflasyon karşısında sürekli eriyen alım güçleri, temel ihtiyaçlarını bile borçlanarak elde etmelerine yol açtı. Bu da bankalara olan bireysel kredi ve kredi kartlarında astronomik artışlara neden oldu.

Bankalara borç 1.7 trilyon lirayı aştı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) haftalık bülteninde yer alan verilere göre, 10 Mart itibarıyla vatandaşların bireysel kredi ve kredi kartı borçları toplamı bir haftada 28 milyar 915 milyon artarak 1 trilyon 745 milyar 807 milyon liraya ulaştı. Geçtiğimiz yıl 11 Mart itibarıyla bu borç miktarı 1 trilyon 11 milyar 868 milyon liraydı. Vatandaşların bir yılda bankalara olan bireysel borçları toplam 733 milyar 939 milyon lira artmış oldu.

En çok ihtiyaç kredisi kullanıldı

Bankalara olan toplam borç içinde tüketici kredileri tutarı, 3 Mart'tan 10 Mart'a kadar olan bir haftalık süreçte 23 milyar 317 milyon lira artışla 1 trilyon 226 milyar 166 milyon liraya yükseldi. Bu borç miktarı geçen sene aynı dönemde 790 milyar 956 milyon liraydı. Söz konusu kredi borçlarının 792 milyar 980 milyon lirası ihtiyaç, 374 milyar 339 milyon lirası konut, 58 milyar 845 milyon lirası ise taşıt kredilerinden oluştu. Vatandaşların borçlarındaki artış en çok ihtiyaç kredisinde görüldü. İhtiyaç kredisi borcu bir haftada 17 milyar 678 lira artış gösterdi. Aynı dönemde vatandaşların bireysel kredi kartı borçları 5 milyar 598 milyon lira artarak 519 milyar 641 milyon liraya çıktı. Vatandaşların Mart 2022'de kredi kartı borçları 220 milyar 912 milyon liraydı. Kredi kartı borçlarındaki 1 yıllık artış oldukça dikkat çekiyor.

Borç 1 ayda 117 milyar lira arttı

Veriler aylık bazda değerlendirildiğinde borçlardaki korkunç artış daha net anlaşılıyor. Yaklaşık 1 aylık süreci kapsayan 17 Şubat haftası ile 10 Mart haftası verileri karşılaştırıldığında, vatandaşların bireysel kredi ve kredi kartı borçları toplamındaki artış 116 milyar 885 milyon lira oldu. Söz konusu dönemde toplam borç içinde tüketici kredileri tutarındaki artış bir ayda 85 milyar 376 milyon lira, bireysel kredi kartı borçlarındaki artış ise 31 milyar 509 milyon lira oldu.

Borçlu vatandaş yeniden borçlandırılıyor

6 Şubat'ta Kahramanmaraş merkezli depremlerde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın hasar tespit çalışmalarına göre 270 binden fazla binanın yıkık, ağır hasarlı ve yıkılacak olduğu açıklanmıştı. Bakanlık ayrıca 270 bin konutun, yani yaklaşık 27 bin binanın inşa edileceğini açıklamış, bu konutların faizini devlet karşılamak üzere 20 yıl vadeyle vatandaşlara satılacağını ifade etmişti. Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş, evlerini ve her şeylerini kaybetmiş olan vatandaşlara yeniden konut satılmasına tepki göstermiş ve yaptığı açıklamada, "Devlet afet durumlarında ev satmaz, zararı ücretsiz karşılar" ifadelerini kullanmıştı. Çoğunlukla temel ihtiyaçlarını karşılama için, BDDK verilerine göre 1 trilyon 745 milyar 807 milyon lira borçlanan vatandaşların, böyle bir borcu ödeyebilmeleri mümkün gözükmüyor. Üstelik çoğu ekonomik nedenlere dayanan 23 milyonu aşkın icra dosyası duruyor. Hükümet ayrıca kentsel dönüşüm için borçlanma limitini de 600 bin liradan 1 milyon 250 bin liraya çıkardı. Faizi düşük tutulsa da 120 aylık vadede aylık ortalama ödeme tutarı yaklaşık 16 bin lirayı buluyor. Asgari ücretin açlık sınırının altında konumlandığı bir ekonomik ortamda 10 yıl boyunca bu taksitlerin ödenebilmesi mümkün gözükmüyor. Dolayısıyla hem depremzedelerin yaraları sarılamıyor, hem de şehirler ve binalar depreme hazırlıklı hale getirilemiyor.