Astana görüşmeleri başladı

Suriye'deki çatışmaların durdurulması amacıyla Beşşar Esad yönetimi, Suriye muhalefeti, Türkiye, Rusya, İran ve ABD'nin katılımıyla Kazakistan'ın başkenti Astana'daki toplantı başladı. Türkiye ile Rusya'nın öncülüğünde düzenlenen ve yoğun bir hazırlık sürecinin ardından gerçekleşen toplantı salı günü sona erecek.

Ön çalışma yapılıyor


Toplantıda Türkiye'yi Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal, Rusya'yı Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev ile Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov, İran'ı Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari, ABD'yi Astana Büyükelçisi George Krol temsil ediyor.
Müzakerelerde Esad yönetimi adına masada Birleşmiş Milletler'deki temsilcisi, deneyimli diplomat Beşar el-Caferi bulunuyor. BM Genel Sekreteri Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura da toplantıda yer aldı.
14 muhalif örgüt katılıyor

Muhalifler adına masaya 14 kişilik askeri heyet oturdu. Heyette, Şam Kolordusu (Feylaku'ş Şam), İzzet Ordusu (Ceyşü'l İzza), Zafer Ordusu (Ceyşü'l Nasır), İslam Şehitleri (Şüheda el-İslam), Mücahitler Ordusu (Ceyşü'l Mücahidin), Birinci Sahil Tümeni, Şam Askerleri (Ecnadü'l Şam), Festakim Birliği (Tecemmu Festakim), Sultan Murat Tugayı, Şam Cephesi (Ec-Cephe eş-Şamiye), Özgür İdlib Ordusu (Ceyşü'l İdlib el-Hur), İslam Ordusu (Ceyşü'l İslam), Güney Cephesi (Ec-Cephe ec-Cenubiye) temsilcileri bulunuyor.

Astana'da bulunan ancak toplantıya katılmayan yaklaşık 40 kişilik danışman grubu ise heyete arka planda destek veriyor. Öte yandan muhalefet heyetinin başkanı Muhammed Alluş, Astana'da ilk oturumun ardından yaptığı konuşmada, "Ateşkes sağlanmadıkça, ikinci adıma geçmeyeceğiz" dedi.
Alluş, kuşatma altında tutulan bölgelerdeki insani durumun iyileştirilmesi ve rejim hapishanelerinde hiçbir eyleme katılmadığı halde tutuklu bulunan 13 bin kadının ilk etapta serbest bırakılması gerektiğini bildirdi.
Alluş'un "Gerçek siyasi çözüm, Esad ve destekçilerinin ülkeden ayrılmasıyla gerçekleşecek" şeklindeki sözleri, muhaliflerin pozisyonunda fazla bir sapma olmadığını ortaya koyuyor.  Astana görüşmelerini 320 yabancı, 120 yerel basın mensubu takip ediyor.
Batı başkentleri rahatsız oldu
Türkiye ve Rusya'nın doğu Halep'teki sivil nüfus ve savaşçıların tahliye edildiği operasyonun ardından iç savaşı sona erdirecek yeni bir inisiyatif üstlenmesi, Batı başkentlerini rahatsız etti. Batı yönetimlerinden Kazakistan'daki buluşma için destek açıklaması gelmesine karşılık görüşmelerin Astana'dan hemen sonra tümüyle Cenevre'ye taşınması gerektiği mesajı veriliyor. Diğer taraftan görevi sona eren Başkan Barack Obama yönetiminin Suriye sahasında görevli uzantıları, çok sayıda muhalif gruba Astana'ya gitmemeleri yönünde baskı yaptı.
ABD'nin PYD politikası belirleyici olacak
Suriye'nin toprak bütünlüğü hususunda Esad yönetimi, Rusya, İran, Türkiye ve ÖSO hemfikir; bu açıdan herhangi bir problem görünmüyor. Bu noktada tek istisnayı Astana'da masada olmayan PYD/YPG denetimindeki Kürt kantonları oluşturuyor.
ABD bu noktada PYD/YPG'ye arka çıkmazsa Kürt kantonlarının tarihte pek çok defa olduğu gibi hüsrana uğraması ve bölgedeki bağımsızlık hayallerinin başka bir bahara kalması söz konusu olacak. Esad ve Rusya'ya ses çıkarmayacağı anlaşılan Trump'ın ABD'si yekpâre bir Suriye'den yana olmayı yeğlerse Obama'nın müttefiki PYD/YPG'nin işi zorlaşır. Tabi bir de ABD'nin DEAŞ'a karşı PYD/YPG ile mi yoksa Türkiye ile mi savaşacağı sorusu var.
Trump yönetiminde ABD'nin ne yapacağı ile ilgili bütün bu sorular özellikle Türkiye açısından büyük önem taşıyor. Zira seçimden önceki açıklamalarına bakılırsa DEAŞ'a karşı savaş Trump'ın en çok önem verdiği husus.
Muhalefetin çok sayıda şartı var
Toplantıda ilk olarak 30 Aralık'ta ilan edilen ateşkesten sonraki ihlaller masaya yatırıldı. Özellikle muhalif gruplar, Esad ordusu ve rejim yanlısı yabancı grupların ateşkes ihlallerini, yerleri harita üzerinde işaretlenmiş bir rapor şeklinde toplantıya katılan taraflara sundu.
İhlallerin durdurulmasını isteyen muhalifler, 30 Aralık'ta yürürlüğe giren ateşkesten sonra Esad ordusu ve İran destekli Hizbullah'ın başkent Şam'ın Doğu Guta bölgesi ile batı kırsalındaki Barada Vadisi'nde ele geçirdiği bölgelerden geri çekilmesini istedi.
Esad'ın ve garantörü Rusya'nın, ateşkes ihlalleriyle ilgili adım atması halinde, muhalifler güven artırıcı önlemlerin de hayata geçirilmesini önerecek.
Bu tedbirlerden ilki, Şam ve Humus'ta rejim kuşatması altında insani krizin derinleştiği çok sayıda bölgeye insani koridor açılması olacak. Muhalifler ayrıca rejim hapishanelerindeki binlerce siyasi tutuklunun serbest bırakılmasını isteyecek.
Rusya ve İran ilk kez silahlı gruplarla karşı karşıya
Suriye'de 30 Aralık'ta ilan edilen ateşkeste muhalifler adına garantör olan Türkiye, Rusya ile Astana toplantısının öncülüğünü yapıyor.
Astana'daki toplantının en önemli yönlerinden biri, Suriye muhalefetinin, iç savaşın başından bu yana görüşmelere en geniş katılımı sağlaması. Diğer taraftan Astana'ya gelmeyen Ahraru'ş Şam gibi bazı gruplar ise ateşkes sürecine tam olarak uyuyor.
Muhalifler Ankara'daki hazırlık toplantılarında yıllar sonra ilk kez büyük bir görüş birliği sağladı. Batı başkentlerinde yapılan diğer toplantılardan farklı olarak, masada bulunanların tamamı bu sefer ilk kez, sahada savaşan muhalif gruplardan oluşuyor.
Türkiye ve Rusya'nın öncülüğünde sağlanan bir diğer "ilk" de muhalefet ile Esad rejiminin 6 yıllık iç savaşta aynı masada doğrudan görüşmeler yapacak olması. Daha önce Cenevre'de esir değişimi ve bazı güven artırıcı tedbirler için oldukça kısa ve dar kapsamlı bir temas olmuştu. Rusya ve İran da ilk kez muhalefeti bir araya gelmiş haliyle toplantı masasında karşılarında gördü.