Sırbistan'da protestocular ilk raundu kazandı

Sırbistan'da başbakan Miloş Vuçeviç, aylardır süregelen hükümet karşıtı protestolarının ardından istifa etti. 1 Kasım 2024'te Sırbistan'ın kuzeyindeki Novi Sad şehrindeki tren istasyonu yenileme çalışmaları sırasında çökmüş, 15 kişinin ölümüne neden olmuştu. Bu olayın ardından sorumluların hesap vermesi talebiyle hükümet karşıtı kitlesel protestolar yaşanmış, özellikle de inşaat projelerindeki denetimsizlik ve yolsuzluk iddiaları ortaya atılmıştı. Vuçeviç, tren istasyonundaki yenileme çalışmaları başladığında Novi Sad'ın belediye başkanlığını görevini yürütüyordu. Novi Sad Belediye Başkanı Milan Duriç'in de istifa etmesi bekleniyor.
Ülkede son olarak 24 Ocak Cuma günü ülke genelinde kitapçılar, barlar ve tiyatrolar greve gitti.

Üniversitelerde haftalardır ders ve sınav yapılmıyor. Fakülteleri kapatan öğrenciler, 1 Kasım'da Novi Sad tren istasyonunun beton çatısının çökerek 15 kişinin öldüğü olayla ilgili yetkililerin hesap vermesini talep ediyor. Belgrad Üniversitesi'ndeki sınıflar büyük bir pijama partisini andırıyor. Bankların üzeri hazır yemeklerle dolu ve yerlerde eylemler için döviz ve pankartlar hazırlanıyor. Bazı öğrenciler sosyal medya paylaşımları için görüntü alıyor, diğerleri yapılacak yazılı açıklamaların imla kontrolünü yapıyor, başka bir grupsa sıradaki eylemin rotasını planlıyor.

1 Kasım 2024'te 15 kişinin ölümüne yol açan tren garı olayıyla ilgili adalet talep eden ve iki ayı aşkın süredir üniversite fakültelerini kapatan öğrencilerin dünyası böyle görünüyor. Sırbistan'da her gün Novi Sad tren istasyonunun çöktüğü saat 11.52'de bu olayı anmak için hayat 15 dakika boyunca duruyor. Sırbistan'ın eski İnşaat Bakanı suçu olmadığını öne sürse de çökmenin ardından istifa etmişti. Sırbistan'ın en büyük ikinci şehri olan Novi Sad'da devam eden renovasyon işlerinin yolsuzluk yüzünden gerektiği gibi yapılmadığı iddiaları var. Çatının yenilenmesi, Çinli şirketlerle imzalanan bir dizi altyapı projesinin bir parçasıydı. Belgrad Üniversitesi'ndeki bazı öğrencilerin, çatının çökmesinden üç hafta sonra fakültelerini adalet talebiyle işgal etmesinin ardından eylemler bütün ülkeye yayıldı.

80 fakülteye yayılan eylemlerde öğrencilere öğretmenler, çiftçiler, avukatlar ve oyuncular da destek veriyor. 22 yaşındaki Veljko Zivanovic, "Sokaklarda ve fakültelerde beraberiz. Bir liderimiz yok, hayallerimiz için mücadele ediyoruz" diye konuştu. Siyasetçilerin fakültelere girmesi yasak. Hocalar da ancak davet edilirlerse gelebiliyor. Novi Sad tren istasyonunda yaşananlar, Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandar Vucic'in otokratik yönetimine dair büyüyen rahatsızlığın da bir yansıması. Kamuoyu, demokratik değişikliklerin olmasını talep ediyor. Yedi milyon nüfuslu ülkede, on binlerce protestocu haftalardır sokaklarda. Bağımsız bir denetim grubu olan CRTA tarafından yapılan kamuoyu yoklamasına göre Sırpların yüzde 61'i eylemlere destek veriyor. Bu da Vucic ve lideri olduğu Sırp İlerleme Partisi'nin (SNS) 2012 yılından beri yürüttüğü iktidarını zora sokuyor. 2023 yılında parti parlamento seçimlerinde yüzde 47 oy aldı, bir yıl sonra yerel seçimlerde de gücünü pekiştirdi.

Vucic, öğrencilere yabancı gizli servis ajansları tarafından iktidarının sona erdirilmesi için para ödendiğini öne sürüyor.