Salgın borçları katladı

 

RECEP BAHAR / ANALİZ

 

Uluslararası Finans Enstitüsü'nün (IIF) Küresel Borç Monitörü raporuna göre, küresel borçlar koronavirüs salgınının ekonomiler üzerindeki olumsuz etkisiyle 2020'de 281.5 trilyon dolara çıkarak tarihin en yüksek seviyesini kaydetti. Rapora göre küresel borç tutarı, geçen yılın sonu itibarıyla 2019'a kıyasla 24.1 trilyon dolar artarak 281.5 trilyon dolara yükseldi. Küresel borç tutarı, 2019 sonunda 257.4 trilyon dolar olarak kaydedilmişti.

 

Yükseliş keskin oldu

 

Covid-19 salgını nedeniyle kamu ve şirket gelirlerinde keskin bir düşüş yaşanırken, geçen yıl 61 ülkenin borcunda yaşanan 24.1 trilyon dolarlık artış son 10 yılda 88 trilyon dolar olarak hesaplanan borç artışının dörtte birinden fazlasını oluşturdu. Küresel borcun ülkelerin toplam GSYH'sine oranı ise geçen yıl 35 puan artarak yüzde 355'in üzerine çıktı. Söz konusu oranda kaydedilen artışın, 2008'deki küresel mali krizde görülen yükselişin çok ötesinde olduğu belirtildi. Küresel borç oranlarındaki artışın bu yıl nispeten ılımlı olması beklenirken, GSYH'de öngörülen toparlanmanın buna yardımcı olacağına işaret edildi.

 

En borçlusu ABD

 

Borcun dağılımına bakıldığında, hanehalkına ait borçlar 2020 sonu itibarıyla 51.1 trilyon dolar, finansal olmayan şirketlere ait borçlar 80.6 trilyon dolar, kamuya ait borçlar 82.3 trilyon dolar ve banka gibi finansal şirketlere ait borçlar 67.5 trilyon dolar oldu. Kamu borçlarının yaklaşık 27.9 trilyon doları ABD'ye ait! Bu borcun yaklaşık yüzde 32'sinin alacaklısı yabancılar! 2019'da kamu borcunun milli gelirine oranı yüzde 238 düzeyinde gerçekleşen Japonya'da, bu oranın 2020'de yüzde 266'ya yükselmesi, ABD'yi 13.3 trilyon dolarla Japonya, yaklaşık 10.5 trilyon dolarla Çin izliyor. 2019'da kamu borcunun yaklaşık 5 trilyon dolar olan milli gelirine oranı yüzde 238 düzeyinde gerçekleşen Japonya'da, bu oranın 2020'de yüzde 266'ya yükselmesi öngörülüyor. ABD'de hanehalkı borcu da 2020 sonunda 14.6 trilyon doları aştı!

 

Borcun büyük kısmı gelişmiş ülkelerin

 

Kamuya ait borçlardaki en büyük artış gelişmiş ülkelerde görülürken, küresel kamu borcunun bu yıl 10 trilyon dolar daha artarak 2021 sonunda 92 trilyon doları aşmasının beklendiği kaydedildi.

Gelişmiş ekonomilerin toplam borcu 2020'de 203.7 trilyon dolar olurken; Hindistan, Çin, Güney Afrika, Brezilya ve Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerin toplam borçları ise 77.7 trilyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Gelişmiş ülkelerin toplam borcu 2019'da 182.8 trilyon dolar ve gelişmekte olan ülkelerin toplam borcu 74.6 trilyon dolar olarak hesaplanmıştı. Borç oranlarındaki en büyük artış, Fransa, İspanya ve Yunanistan gibi Avrupa ülkelerinde kaydedildi.

 

Türkiye'nin de borcu arttı

 

Gelişmekte olan ülkeler arasında ise borç oranı en fazla artan ülke Çin oldu. Çin'i, Türkiye, Güney Kore ve Birleşik Arap Emirlikleri izledi. Türkiye'nin 2019'da milli gelire oranı yüzde 34.2 olan kamu borcu, geçen yılın sonunda yüzde 47.3'e çıktı! Dahası Türkiye'de vatandaşların 2020 yılı başına 584 milyar TL olan bankalara olan tüketici kredileri ve bireysel kredi kartları borcu 2021 yılı başında 818 milyar liraya yükseldi. Borçta TL bazında yüzde 40 artış oldu. Güncel kurlardan dolara çevirdiğimizde ise vatandaşın 99 milyar dolarlık borcu, 117 milyara çıktı.