Pahalılık Avrupa'da sorun ancak gıdayı alacak paraları var

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali Avrupa'da yaşam maliyeti krizini körüklemeye devam ediyor. Euro Bölgesi'nde savaşla ivmelenen enerji ve gıda fiyatları, enflasyonu Mayıs'ta yüzde 8.1 ile 1997 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıkarırken, bu oranın Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından belirlenen hedefin 4 katından fazla olması dikkati çekti. Batılı ülkelerin Rusya'ya yönelik sert ekonomik yaptırımlarına rağmen Ukrayna'da savaş devam ederken, küresel arza ilişkin endişelerin ve maliyetlerin yükselmesiyle gıda fiyatlarındaki keskin artış da sürüyor. Avrupa ülkelerini de etkileyen savaş nedeniyle başta un ve ayçiçeği yağı olmak üzere Avrupa'da temel gıda ürünlerinde fiyat artışları ve bazı ürünlerde tedarik sıkıntısı yaşanıyor.

Fiyatlar zirveye çıktı

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre, küresel gıda fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşından bu yana en yüksek seviyelerine ulaştı.
Avrupa'nın 'tahıl ambarı' olarak bilinen Ukrayna'nın Rusya ile savaşta olması, buğday fiyatlarını son yılların en yüksek seviyesine çıkarırken, bu durum ekmek, makarna ve bisküvi gibi ürünlerin fiyatını artırdı. Yaklaşık yüzde 70'i verimli topraklarla kaplı olan Ukrayna'nın 32 milyon hektarlık ekilebilir araziye sahip olduğu biliniyor. Bu oran, tüm Avrupa Birliği'ndeki (AB) ekilebilir arazinin üçte birine tekabül ediyor. Ukrayna'nın Karadeniz'deki başlıca limanları Rus ablukası ile karşı karşıya bulunurken, bu durum, ülkeden daha az buğdayın ihraç edilmesine sebep olarak arzın kıtlaşmasına ve fiyatların yükselmesine neden oluyor. Tahıl, yaşam için önemini korumaya devam ederken, Avrupalı siyasetçiler, Rusya'yı 'enerji' ve 'gıdayı' silah olarak kullanmakla suçluyor. AB liderleri, Ukrayna'daki savaşın Afrika ve Orta Doğu'dan Avrupa'ya büyük bir göç dalgasına neden olacak gıda kıtlığı krizini tetikleme riski taşıdığını da savunuyor.

Gübre fiyatları da artıyor

Buğdayın fiyatı tarihi seviyelere ulaşırken, ayçiçeği yağı ve soya fasulyesinde 'kıtlık riskinin' halen olduğu belirtiliyor. Gübre fiyatları da artmaya devam ediyor. Yaşanan gelişmeler diğer ülkelerin, tarım sektöründe başlıca tedarikçi ülkeler olan Rusya ve Ukrayna'ya ne kadar bağımlı olduğunu gösteriyor.
Avrupa'nın bazı ülkelerinde un ve ayçiçeği ürünlerinin yer aldığı raflar boş olmaya devam ediyor. Söz konusu ürünler bazı ülkelerde hala yüksek fiyatlarla satışa sunuluyor. Artan enerji, gaz ve akaryakıt fiyatları nedeniyle zor durumda olan Avrupalı tüketiciler, temel gıdalardan yağ ve unda tedarik sıkıntısının yanı sıra ciddi oranda artan fiyatlarla da karşı karşıya kaldı.

Raflar hemen boşaltılıyor

Savaştan önce 1.50 Euro'nun altında olan ayçiçeği yağının litresi, tedarik sıkıntısı ve fiyatların yükseleceği endişesiyle talebin artması sonucu 5 Euro'nun üzerine çıktı. Söz konusu artışta; ayçiçeği yağının en çok ithal edildiği Ukrayna'dan yağın tedarik edilememesi etkili olurken, bu durum, gıda şirketlerini de patates cipsinden kurabiyelere kadar çeşitli ürünlerde palmiye yağı gibi daha az tercih edilen alternatiflere yönlendiriyor.
Son günlerde fiyatların biraz gerilmesine karşın insanların evlerinde stok yapmaya devam etmesi nedeniyle ayçiçeği yağı ve un ile doldurulan raflar hemen boşaltılıyor. Bazı marketler, bu sorunun önüne geçmek için ayçiçeği yağı ve un satışlarına kişi başı sınırlandırmasını devam ettiriyor.
Avrupa'nın önde gelen gıda perakende zincirleri diğer ürünlerde maliyet artışları nedeniyle fiyatlarını düzenli olarak yükseltirken, fiyat artışları tüketiciler için endişe kaynağı olmaya devam ediyor. FAO'ya göre, Rusya ve Ukrayna, dünya ayçiçeği yağı ihracat pazarının yüzde 52'sini oluşturuyor.
Yiyecek ve içecek fiyatlarındaki artıştan en çok kıtadaki savunmasız haneler etkileniyor. Yüksek fiyat artışları en çok et, tahıl ürünleri, süt ürünleri, meyve ve sebzede olurken, Avrupa'da gıda enflasyonunun bu yaz zirve yapması, yüksek seviyelerin 2023'e kadar devam etmesi bekleniyor. Avrupa'nın en büyük nüfusuna sahip Almanya'da tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (tarım ÜFE), nisanda yüzde 39.9 artarak 1961'den bu yana 2 aydır art arda en yüksek yıllık artışı kaydetti. 


Londra'da binlerce kişi hayat pahalılığına karşı yürüdü

İngiltere'nin başkenti Londra'da hayat pahalılığına karşı yapılan gösteride hükümetten giderek artan enflasyonla mücadele için maaşların iyileştirmesi istendi. Sendikalar Birliği (TUC) tarafından organize edilen gösteri, Portland Place'te başladı. Daha sonra binlerce gösterici, yaklaşık 3 kilometre yürüyerek Parlamento Meydanı'na ulaştı. Bazı göstericiler, "Yeter artık", "Maaşları artırın, faturaları düşürün", "Herkes için güvenli ev" yazılı dövizler taşırken, sık sık hükümet karşıtı sloganlar atıldı. Bazı protestocuların üzerlerinde Başbakan Boris Johnson ile Maliye Bakanı Rishi Sunak'ın fotoğraflarının yanında "Bedel ödetin" yazısı bulunan pankartlarla yürüdüğü görüldü. İngiltere'de Nisan ayında enflasyon, enerji ve gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle yüzde 9 oranına ulaşarak son 40 yılın en yüksek seviyesine çıkmıştı. EKONOMİ SERVİSİ / AA