Müslüman Ahlakı Nasıl Olmalı - 10

Dili mizahı çok yapmaktan (gırgırdan) korumak:

Ebu'l-Hassan el-Maverdî şöyle der:

"Mizah, hak-hukuku zedeler, dargınlığa ve ilişkilerin kesilmesine sebep olur. Şaka, sahibinin kulaklarını sağır eder ve yapılana da eziyet eder. Şaka yapanın heybeti ve saygınlığı gider. Ayrıca adi ve cahil kimselerle şakacıya sataşma cesaretini verir. Şaka yapılan kimsenin asıl sıkıntısı, çirkin bir söz ve kaba bir davranışa muhatap olmasıdır. Eğer buna karşı sessiz kalıp karşılık vermezse canı sıkılır. Eğer karşılık verirse terbiyesini bozar. Akıl sahibi kimse, şaka yapmaktan çekinmeli, onun getireceği zararlardan kendini korumalıdır." (Edebu'd Dünya ve'd-Din, 282)

Hazret-i Ömer (Allah O'ndan razı olsun) şöyle der:

"Çok gülenin heybeti azalır. Mizah sahibiyle alay edilir ve hafife alınır. Bir kimse neyi çok yaparsa onunla tanınır. Çok konuşan çok hata yapar. Çok hata yapan hayâsı azalır. Hayâsı az olanın günahları çoğalır. Günahları çok olanın da kalbi ölür."

Said bin el-As, oğluna şöyle dedi:

"Ey oğul! Şerefli bir kimseye şaka yapma ki sana kızmasın. Adi kimseye de şaka yapma ki sana karşı cüret bulmasın."

Şöyle de denildi:

"Her şeyin tohumu vardır. Düşmanlığın tohumu ise mizahtır."

Şakanın iki şartla câiz olduğunu bil.

Birincisi: Şakaya yalan girmemesidir.

Sahabiler: "Ey Allah'ın Resûlü! Sen bize şaka yapıyorsun" dediler. Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalatü vesselâm) şöyle buyurdu: "Ama Ben sizinle şakalaştığımda sadece doğruyu söylerim." (Tirmizî, Birr ve Sıla, 1990; Buharî, Edebü'l Müfred, 265; Ahmed, Müsned, 2/360).

Resûlullah (aleyhissalatü vesselâm) şöyle buyurdular: "Kul, Allah'ın hoşnut olduğu bir kelimeyi önemsemeksizin söyler. Allah onu, bu kelime yüzünden derecelerce yüceltir. Yine bir kul, Allah'ın gazabını gerektiren bir kelimeyi önem vermeden söyler de, Allah onu bu kelime sebebiyle Cehennem'e atar." (Buharî, Rikak, 6478; Müslim, Zühd, 2988; Malik, Muvatta, 2/56).

İkincisi: Şakayı fazlaca yapmamak, tam aksine çok az yapmaktır.

Ebu el-Hasan el-Maverdi şöyle der:

"Gülmeye gelince, onu alışkanlık haline getirmek, önemli işlere bakmaktan ve felaketleri düşünmekten alıkoyar. Şakacılığıyla tanınmış olan kimsenin değer ve saygınlığı kalmaz." (Edebu'd-Dünya ve'd-Din, 285).

Ebu el-Leys el-Semerkandî (Allah O'na rahmet etsin) şöyle der:

"Çok mizah yapma, şaka yüzünden vakarın kaybolur, salih kimseler seni çekiştirir, düşük ve seviyesizler sana karşı cüret bulur ve hafifliğine hükmedilir. Samimi olmadığın ve huyunu bilmediğin kimseye şaka yapma. Haksızlık yapmadan ve ifrata kaçmadan akranlarına ve arkadaşlarına şaka yapmanda mahzur (beis) yoktur. Çünkü işlerin en iyisi orta olanıdır. Böylece senin için ne asık suratlı ne de hafif adam denilir" (Bustanü'l-Arifin, 419).

Said bin el-As oğluna şöyle dedi:

"Şaka yapmakta aşırı gitme. Çünkü mizahta aşırılık zarafeti giderir. Adi kimseler sana karşı cüret bulur. Hiç şaka yapmadan durursan, dostların senden uzaklaşır ve yapayalnız kalırsın."

Şaka faydalı bir niyete binaen olmalı ki, ecir kazanmış olasın. Mutlu etmek niyetiyle hanıma şaka yapmak ve benzeri bir niyetle olması gerekir.

Dostluğun devam etmesi için dostların birbirleriyle şakalaşması iyi olur.