İstanbul'daki Suriyeli sayısı 1 milyonu aştı

 

M. YASİN ERKOL / DETAY HABER

 

İstanbul'da yaşayan Suriyelilere odaklanan en kapsamlı araştırmalardan biri olan "İstanbul'daki Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algı ve Tutumlar: Partizanlık, Yabancı Karşıtlığı, Tehdit Algıları ve Sosyal Temas Araştırması" yayınlandı. Türkiye Sosyal Ekonomik ve Siyasal Araştırmalar Vakfı'nın (TÜSES), Heinrich Böll Vakfı'nın desteğiyle gerçekleştirdiği araştırmanın sonuçlarına göre; yüzyıllardan beri farklı din, dil, ırklara açtığı kapısıyla "Dünya Şehri", "Kültürler Başkenti" olarak anılan İstanbul'un sakinleri, sayıları 1 milyona yaklaşan Suriyelileri kültürel açıdan ötekileştiriliyor ve sosyal ilişki kurmaktan kaçınıyor. Göçün ilk dönemlerinde resmi devlet söyleminin temelini oluşturan 'din kardeşliği' vurgusu ise öncelikle ekonomik, sonrasında milliyetçi, yabancı karşıtı eğilimlerin artan etkisiyle giderek yok oluyor. 

 

 

Araştırmaya 24 bin kişi katıldı

 

Entegrasyon için politika önerilerini de içeren araştırma kapsamında İstanbul'da 34 ilçeye bağlı 111 mahallede, 16 odak grup görüşmesi gerçekleştirildi, bu görüşmelerden seçilen 32 kişiyle derinlemesine mülakat yapıldı, bunun yanı sıra İstanbul'da yaşayan 18 yaş ve üzerinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı 2 bin 284 kişiyle bir anket çalışması yürütüldü. TÜSES Başkanı Celal Korkut Yıldırım, araştırmanın sonuçlarının paylaşıldığı online toplantıda yaptığı değerlendirmede, göç kavramının bugün dünyanın en büyük sorunlarından biri olduğu belirterek, "İnsanlık tarihi göç üzerine kurulu. En büyük sorunlardan biri ise göçmenlerin entegrasyonu. İç ve dış göçlerle nasıl yaşayacağımıza yönelik politikalar üretmemiz toplumun refahı için giderek daha önemli hale geliyor" dedi. 

 

Olumsuz algıların tek bir nedeni yok

 

Araştırmayı yürüten Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Osman Savaşkan da araştırmanın Suriyeli sığınmacılara yönelik olumsuz algı ve tutumların tek bir nedene bağlanamayacağını, aksine siyasi, kültürel ve ekonomik boyutları olan çok katmanlı bir mesele olarak görülmesi gerektiğini ortaya koyduğunu ifade etti. Savaşkan, şunları söyledi: "Ayrıca Suriyeliler hakkındaki dışlayıcı tutumlar kısmen daha genel bir yabancı karşıtlığını yansıtıyor ve Türkiye'nin kendi toplumsal bölünmelerinden besleniyor. Örneğin muhalif kesimlerde sığınmacıların iktidar lehine bir oy deposu olabileceği ve böylece siyasi dengeleri karşı tarafın lehine bozabileceği kaygısı var. Seküler kesimlerde de Suriyelileri Türkiye'nin yüzünü tamamen Ortadoğu'ya dönmesi, modern yaşam tarzının gerilemesi ve kadın haklarının aşınması ile ilişkilendirenler var." 

 

Ekonomik sorunlar öne çıkıyor

 

Raporun temel kaygılara odaklanan bulgularına göre ise ekonomi kritik bir öneme sahip. Tehdit algılarında ilk sırayı Suriyelilerin yerli halkın iş imkânlarını azaltması (yüzde 70.81) alırken, bunu çok çocuk yaparak nüfus dengelerini bozmaları (66.13), modern yaşam tarzına tehdit oluşturmaları (59.86), kamusal alan ve hizmetlerden faydalanmayı zorlaştırmaları (59.43) cevapları izliyor.   

 

Açık kapı politikasına destek yüzde 36'ya düştü 

 

Rapora göre Ankara'nın Suriye'deki iç savaşın ilk yıllarında Türkiye'ye sığınanlar için uyguladığı açık kapı politikasının doğru olduğunu düşünenler yüzde 35.49'da kalıyor. Açık kapı politikasını onaylayanlar AK Parti taraftarları arasında bile azınlıkta kalırken, getirilen eleştirilerde genellikle sürecin iyi yönetilemediğine vurgu yapılıyor. Suriyelerin yerleşimiyle ilgili en çok tercih edilen cevaplar, yüzde 25.54 ile "Suriye'de oluşturulacak güvenli bölgelere yerleştirilsinler" ve yüzde 22.88 ile "Türkiye içinde kurulacak mülteci kamplarına yerleştirilsinler" oldu. Din kardeşliği söylemine katılanlar arasında bile çoğunluk Suriyelileri ekonomik bir yük olarak tanımlıyor ve sığınmacıların Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına kıyasla ayrıcalıklı muamele gördüklerini düşünüyorlar.

 

Raporda öne çıkan noktalar

 

• Uluslararası Göç Örgütü'nün yakın zamanda yaptığı bir çalışmada İstanbul'daki Suriyelilerin sayısının 1 milyona yaklaştığı tahmin edildi. İstanbul'daki yabancı göçmen sayısının 1 milyon 600 bin'i, yani yerli nüfusun yüzde 10'unu aştığı öngörülüyor.  

• İstanbullular genel olarak yabancı göçmenler- özel olarak ise Suriyeli sığınmacılar- hakkında son derece olumsuz hisler taşıyor. Mahallelerine Suriyeli ailelerin taşınmasından rahatsız olmayacağını belirtenlerin oranı yüzde 27.1...

• İstanbullular gündelik hayatlarında Suriyeli sığınmacılarla oldukça sık bir şekilde karşılaşıyor. Fakat bu tür yüzeysel karşılaşmaların ötesinde Suriyeli bir sığınmacıyla yakın ve düzenli ilişkiler kuranların oranı sadece yüzde 6.34...

Suriyeli bir sığınmacıyla yakın ve düzenli ilişkiler kurmuş kimseler onlara çok daha olumlu yaklaşıyor.

• Katılımcıların yüzde 66'sı "Suriyeli sığınmacılar Türk vatandaşlarına kıyasla ayrıcalıklı muamele gören insanlardır" derken, yüzde 64 "Suriyeli sığınmacılar ekonomik olarak bize yük olan insanlardır" diyor. 

• Ülkenin ekonomik gidişatı hakkındaki kaygılar arttıkça, Suriyelilere yönelik negatif hisler de artıyor. 

• Mazlum ve din kardeşi tanımlamaları söz konusu olduğunda önemli ayrışmalar ortaya çıkıyor. Suriyeli sığınmacılarla Türkiye vatandaşları arasında ortak bir kimlik kuran din kardeşliği söylemine katılanların çoğunluğu (yüzde 58.53) aynı zamanda Suriyelileri ekonomik bir yük olarak tanımlıyor.

• Odak grup görüşmelerinde sıklıkla dile getirilen şikâyetlerden biri de Suriyelilerin yerel halkın park, bahçe, oyun alanı ve sahiller gibi kamuya açık alanlardan faydalanmasını zorlaştırdıkları. 

• Sığınmacıların değerlendirilmesinde sınırlı olmakla birlikte etkili olan bir diğer faktör de Türkçe bilgisi. Bu bulgular, Suriyeli sığınmacıların eğitim olanaklarından ve Türkçe dil kurslarından azami ölçüde faydalanabilmesi için atılacak adımların sosyal uyuma katkıda bulunacağına işaret ediyor.