Hz. Fatıma’nın (a.s) Fedek konusundaki görüşü

Hz. Peygamberin Medine'de bıraktığı malları nelerdi?

1- Ben-i Nazir Yahudilerinden kalan yerler:

Resulüllah (s.a.v.) hayatta iken, Ben-i Nazir Yahudilerinden savaşmadan alınan yerler konusunda da Fedek benzeri uygulamalarda bulunmuştu.

"Hz. Peygamber (s.a.v.), bu arazideki menkul malları Muhacir arasında taksim etti. Arazinin bir miktarını da Kendisine has kıldı ve Hz. Ali'ye emretti ki, onları tasarruf etsin.

Daha sonra bu yerleri vakfederek sadakattan kıldı. Kendisinin vefatından sonra buralar üzerindeki tasarruf yetkisini Hz. Fâtımâ ve Hz. Ali'ye bırakmıştır."

2- Bezenti diyor ki:

"Hz. Rıza (a.s.)'a, Fâtımâ (a.s.)'ın yedi tarlası hakkında sordum. 'Bunlar Resulüllah (s.a.v.)'in mevkufatındandı ki, Hz. Zehra (a.s.)'a yetişiyordu.

Peygamber-i Ekrem (s.a.v.) onların mahsulünden Kendi ihtiyacı miktarında alırdı. Vefat ettiği zaman Abbas onların hakkında Hz. Fâtımâ (a.s.) ile çekişti.

Ali b. Ebi Tâlib ve diğerleri bu yerlerin vakıf malı olduğuna şehadet ettiler. Bu tarlalar şunlardır: Dellal, A'vef, Hüsna, Safiye, Meşrebet-ü Ümm-i İbrahim, Meyseb ve Bekra" diye buyurdu."

3- Medine sadakati, Hz. Ali (a.s.)'ın elinde idi. Abbas, bu konuda Hz. Ali (a.s.) ile çekişti.

Ancak Hz. Ali (a.s.) haklı çıktı. Hz. Ali (a.s.)'dan sonra İmam Hasan'ın elinde idi.

Sonra İmam Hüseyin'in elinde idi. O'ndan sonra da Abdullah b. Hasan'ın elinde kaldı. Ben-i Abbas başa geçince bu sadakatı Haşimoğulları'nın elinden aldılar."

4- Bu sadakat ile ilgili olarak, Halebi ve Muhammed b. Müslim şöyle rivayet etmektedir: "Hz. Sâdık'a Resulüllah (s.a.v.) ve Fâtımâ (a.s.)'a ait olan sadakat hakkında sorduk. 'Onlar Haşimoğulları ile Muttaliboğulları'nındır' buyurdu."
 

Söz konusu Fedek hurmalığı tam olarak nerededir?

Fedek, Hayber'in yakınlarında, Medine'ye yaklaşık 140 km. uzaklıktadır. İmam Musa ibn Cafer (a.s.) Fedek'in sınırlarını bir hadiste şöyle belirtiyor: "Fedek, bir taraftan Adn, bir taraftan Semerkant, bir taraftan Afrika ve bir taraftan denizler, adalar ile çevrili idi."

Başta Hicaz Yahudilerinin yeri iken; Resulüllah (s.a.v.) Hayber, Vadi'ul-Gurra ve Tima'daki Yahudileri etkisiz hale getirmişti.

Muhit adındaki elçisini de Fedek'in ileri gelenlerinin yanına gönderdi. Yahudi Yuşa ibn-i Nun savaşmak yerine sulh yolunu kabul etti.

Her yıl bölgede çıkan mahsulün yarısını Peygambere (s.a.v.) vermek, İslam bayrağı altında yaşamak ve Müslümanlar aleyhine entrikalar çevirmemek üzere sulh yapıldı.

Belazuri, "Fütuh'ül-Buldan" adlı eserinde Fedek'le ilgili şunları yazıyor:

"Fedek Yahudileri, sulh anlaşmasının mukabilinde Fedek arazisinin yarısını Resulüllah (s.a.v.)'e verdiler."

Ve yine bu konuda Mu'cem'ül-Buldan'da şu bilgi vardır: "Bütün ağaçları, meyveleri ve mallarının yarısını Resulüllah (s.a.v.)'e verdiler."

Hz. Fatıma Fedek konusunda "bağıştır" demişti

Hz. Fâtımâ (a.s.)'ın Fedek üzerindeki hakkı konusunda yaptığı savunma; hem Fedek'i devlet malı olarak görenlere, hem de özel mülktür diyenlere karşı bir cevap niteliğindedir.

Hz. Fâtımâ'nın ilk savunması Fedek'in bağış olduğu şeklindeydi, ikincisi ise, miras hükümleri ile ilgilidir. Her iki savunma da ayet ve hadislerle değerlendirilecektir.

Fedek konusunda Hz. Fâtımâ (a.s.)'ın ilk çıkışı, Fedek'in, babası Resulüllah (s.a.v.) hayatta iken kendisine bağışlandığı yönündeydi. Ki, işin gerçeği de buydu. Bağışlanmış bir mal konusunda İslam fıkhı gereğince yapılması gereken, ondan tasarrufta bulunandan değil, farklı bir durumu iddia edenden şahit istenmesi idi.

İslam fıkhına göre, bir mecburiyeti olmadığı halde Hz. Fâtımâ yine de şahitlerini getirmiştir. Şahit olarak Hz. Ali'yi, Ümmü Eymen'i ve Hasan (a.s.) ve Hüseyin (a.s.)'ı getirdi.

Şimdi Fedek'in bağış olduğu yönündeki delilleri ortaya koyalım.

Fedek'in bağış olduğu ile ilgili deliller

Hz. Peygamber (s.a.v.) Medine'ye dönünce, şu ayet nâzil oldu: "Yakınlara, yoksula ve yolda kalmışa hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma."

Peygamber-i Ekrem (s.a.v.), "ze'vil-kurba'nın" (yakınlarının) kimler olduğunu ve haklarının ne olduğunu düşündüğü bir halde Cebrail yeniden nâzil olarak: "Allah-u Teala buyuruyor ki: 'Fedek'i Fâtımâ'ya ver' diye arz etti."

Hz. Peygamber (s.a.v.) de, Hz. Fâtımâ'yı çağırarak, "Allah-u Te- ala Fedek'i Sana vermemi emretti" diye buyurdular. Bu yüzden o mecliste Fedek'i Fâtımâ (a.s.)'a hediye etti.

Ebu Said-i Hudri'den şöyle nakledilmiştir: "(Ey Habibim! Seninle) yakınlığı olan kişiye hakkını ver, (anlamındaki ayet) nâ-zil olunca Resulüllah (s.a.v.) Fâtımâ (a.s.)'a, 'Fedek Senin olsun' buyurdu."

Atiyye'den: "Yakınlığı olan kişiye hakkını ver, (anlamındaki ayet) inince Resulüllah (s.a.v.) Fâtımâ (a.s.)'ı yanına çağırarak Fedek'i O'na bağışladı."

İmam Seccad (a.s.) buyurdu ki: "Resulüllah (s.a.v.) Fedek'i Fâtımâ (a.s.)'a ikta etti."

İmam-ı Sâdık (a.s.) şöyle buyurmaktadır: "Yakınlık sahibine hakkını ver, yoksula da... nâzil olunca Peygamber-i Ekrem (s.a.v.), Cebrail'e, 'Yoksulu biliyorum ama yakınlık sahibi kimdir?' diye sordu. 'Akrabalarındır' diye cevap verdi.

Bunun üzerine Resulüllah (s.a.v.) İmam Hasan, İmam Hüseyin ve Hz. Fâtımâ'yı yanına çağırarak: 'Allah-u Teala, Bana hakkınızı vermemi emretmiştir. Bu yüzden Fedek'i size verdim' buyurdu."

Ehl-i Beyt alimlerinden, Ahmed Salebi Allame Meclisi'nin rivayetinde şöyle deniyor:

"Resulüllah (s.a.v.) Fedek bölgesini ele geçirdikten sonra Medine'ye girince, Fâtımâ (a.s.)'ın yanına gitti ve şöyle dedi:

'Ey Kızım! Allah, Babana Fedek'i ganimet olarak verdi, bu araziyi O'na özgü kıldı. Başka hiçbir Müslüman için değil, sadece O'na bu arazi üzerinde dilediği gibi tasarrufta bulunma yetkisi verdi.

Dolayısıyla bu arazi ile ilgili olarak dilediğimi yapabilirim. Annen Hatice'nin Babanın üzerinde mehir borcu vardı. Bu mehir karşılığında Fedek'i Sana veriyorum. Sana ve Senden sonra da Senin çocuklarına bağışlıyorum bu araziyi.'

Peygamberimiz (s.a.v.) bu sözleri söyledikten sonra bir deri parçasının getirilmesini, ardından da Ali b. Ebi Tâlib'in çağrılmasını istedi.

Hz. Ali'ye dedi ki: Yaz. Fedek Resulüllah (s.a.v.)'in Fâtımâ'ya bağışıdır. Buna Ali b. Ebi Tâlib, Resulüllah (s.a.v.)'in azatlısı ve Ümmü Eymen şahittir."

Bu konuda Ehl-i Beyt alimlerinin yanında Ehl-i Sünnet alimlerinin eserlerinde de Fedek'in Hz. Fâtımâ'ya hediye edildiği yer almaktadır:

1- Celaluddin Suyuti, Ebu Said el-Hudri'nin şöyle dediğini belirtir:

"Akraban olan kimseye hakkını ver... ayeti nâzil olunca, Hz. Resulüllah (s.a.v.) Fâtımâ (a.s.)'ı çağırdı ve O'na Fedek'i verdi."

2- Ebu Said Hudri'den şöyle rivayet etmişlerdir: "Bu ayet (ve ati ze'l-kurba hakkahu) nâzil olunca, Peygamber-i Ekrem (s.a.v.), Fedek'i Fâtımâ (a.s.)'a hediye etti."

3- Tarihçi Belazuri H. 279'da ölmüştür. Me'mun'un Medine Valisi'ne yazdığı mektubu nakletmiştir. Mektupta şunlar yazılı idi:

"Resulüllah (s.a.v.) Fedek'i kızına bağışladı. Bu husus o kadar kesindir ki, Peygamber (s.a.v.)'in ailesinden hiç kimsenin onda ihtilafı yoktur. Ve O (Hz. Fâtımâ) ölünceye kadar Fedek'in sahibi olduğunu ilan etti."

4- Ehl-i Beyt alimleri arasında Seyyid Haşim Behreyni Emirü'l- mü'minin Hz. Seccad, Hz. Sâdık, İmam Kâzım, İmam Rıza (a.s.) ve diğerlerinden 11 hadis nakletmiştir.

Fedek'in bağış olduğu ile ilgili bir delil de Peygamberimizin (s.a.v.) bakıcısı Ümmü Eymen (a.s.)'ın şahitliğidir.

Bu bağışın dayandığı ayetle ilgili bir itiraz, ayetin İsra Sûresi'ne dahil olması ve İsra Sûresi'nin Mekkî sûrelerden olmasıdır. Halbuki Fedek bilindiği gibi Medine'de Hayber'in fethinden sonra verilmiştir. Bu nasıl olmaktadır?

Hasan şöyle demiştir: "İsra Sûresi Mekkî'dir. Ancak şu beş ayeti Medine'de nâzil olmuştur:

"Allah'ın (öldürülmesini) haram kıldığı canı haksız yere öldürmeyin.. ."

"Zinaya yaklaşmayın."

"Onların (melekler, cinler veya insanlardan, ilah diye) çağırdıkları; bizzat (kendilerini) Rablerine (yaklaştıracak) vesile arıyorlar."

"Güneşin (bulunduğunuz yerin tam üzerinden batıya doğru) kayması anından gecenin kararmasına kadar (öğle, ikindi, akşam, yatsı) namazlarını kıl ."

"(Ey Habibim! Seninle) yakınlığı olana, hakkını ver." 

Ümmü seleme Fedek meselesinde Hz. Fatıma'yı haklı görmektedir

İleride izah edeceğimiz gibi, Hz. Ebu Bekir Fedek'e el koyunca bunu duyan Peygamberimizin zevcesi Ümmü Seleme (a.s.) şöyle dedi:

"Resulüllah (s.a.v.)'in kızı Fâtımâ gibi birisine mi bunlar söyleniyor? Allah'a yemin ederim ki, O, insanlar arasında bir cennet hurisidir. Canın nefesi gibidir. Takva sahiplerinin bağrında yetişmiştir. Meleklerin elinde büyümüştür. Tertemiz kimselerin kucağında yetişmiştir. En güzel bir şekilde gelişmiştir. En güzel terbiye üzere eğitilmiştir.

Siz, Resulüllah (s.a.v.)'in O'nu mirasından yoksun bıraktığını ve O'na bunu bildirmediğini mi iddia ediyorsunuz? Oysa yüce Allah şöyle buyurmuştur: 'Yakın akrabalarını uyar.'

Sizce Resulüllah (s.a.v.) O'nu uyardığı halde, O böyle bir istekte mi bulunuyor?

Oysa kadınların en hayırlısı ve cennet gençlerinin efendilerinin annesi, Meryem'in dengidir. Babasının sayesinde Rabbinin risaletleri kemâle ermiştir.

Allah'a yemin ederim ki, Resulüllah (s.a.v.) O'nu sıcaktan ve soğuktan korurdu. O'nun için sağ kolunu yastık ve sol kolunu da yorgan yapardı.

Yavaş olun! Resulüllah (s.a.v.) gözlerinizin önündedir. Yarın Allah'ın huzuruna döneceksiniz. Vah olsun sizlere! Yakında bileceksiniz."

Rivayet edilir ki, bu konuşmasından dolayı Ümmü Seleme'nin o seneki maaşı kesildi.

Bütün bu deliller ortada iken Hz. Ebu Bekir, Fedek'e el koymuştur." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali eserinden)