F-16'ları ABD şarta bağladı

Türkiye'yi F-35 savaş uçakları programından çıkaran ve bu uçakları satmayan ABD, Ankara'nın F-16 talebini de karşılamayacak gibi görünüyor. Bu tür silah satışlarında ABD Senatosu'nun onayı gerektiği için, tüm senatörlerden Türkiye'ye silah satışına onay çıkması pek mümkün görünmüyor. Zira ABD'de 27 senatör ABD Başkanı Joe Biden'a Türkiye karşıtı bir mektup yazdı. Senatörler, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine onay verilmediği sürece Türkiye'ye F-16 savaş uçaklarının satılmamasını talep etti. Biden'a gönderilen mektupta, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğinin onaylanmamasının Ukrayna krizinin devam ettiği kritik bir süreçte NATO'nun birliğini tehdit ettiği iddia edildi. Sözkonusu mektupta önce Türkiye'nin İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılımını onaylamasını isteyen ABD'li senatörler bu onayın ardından Türkiye'ye F-16 satılını değerlendireceklerini belirtmeleri de dikkat çekici. İsveç ve Finlandiya'nın üçlü mutabakatın şartlarını yerine getirdiğini savunan senatörler, iki ülkenin NATO'ya katılımı Türkiye tarafından onaylandıktan sonra, Kongre'nin F-16 savaş uçaklarının satışını değerlendirebileceği belirtildi. ABD'li senatörler aksi durumda F-16'lar da dahil olmak üzere Türkiye'ye herhangi bir destek verilmemesi çağrısı yapıldı. Ancak Türkiye bu iki ülkenin NATO'ya girişine onay verse bile ABD Senatosu'ndan F-16 satışına dair bir onay çıkıp çıkmayacağı belli değil. Günlük basın toplantısında ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price'a, Biden yönetiminin senatörlerin görüşünü paylaşıp paylaşmadığı ve bu konuda teknik görüşmeler tamamlanmış olmasına rağmen Kongre'ye neden resmi bildirimin yapılmadığı sorusu yöneltildi. Price ABD Başkanı Joe Biden'ın geçtiğimiz yaz Madrid'de yapılan NATO zirvesi sırasında Türkiye'ye F-16 satışına destek verdiğini hatırlattı; ancak bu konuda kararların yalnızca yürütme içinde alınmadığını, Kongre'nin de süreçte söz sahibi olduğunu vurguladı. F-16 satışı konusunda yönetimin desteğini Kongre'ye ilettiğini ve senatörlerin de zaman zaman grup olarak tutumlarını net bir şekilde ortaya koyduklarını belirtti. Hem Türkiye hem de Kongre ile diyalogu sürdürdüklerini belirten Ned Price, "Türkiye değerli bir NATO müttefiki. NATO içinde uzun yıllar önemli rol oynadı. NATO'yu daha güçlü hale getirmeyi amaçlarken, Türkiye ile de birlikte çalışmanın yollarını bulmaya devam edeceğiz" dedi.

Senato desteği olmazsa olmaz

Biden yönetimi daha önce de Türkiye'ye F-16 satışına destek verdiği yönünde mesajlar vermişti. Ancak bu satışın gerçekleşebilmesi için ABD Senatosu'nun desteğine ihtiyaç var. Kongre yabancı ülkelere silah satışlarını engelleyebilse de, daha önce başkanlık vetosunu aşmak için gereken üçte iki çoğunluğu her iki mecliste de sağlayamadığı durumlar olmuştu. Senato ise ilk kez F-16 satışını İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyelik sürecine bağlamış oldu. Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Demokrat Senatör Bob Menendez'in Türkiye'ye F-16 satışına ısrarla karşı çıktığı biliniyor. Senato Dış İlişkiler Komisyonu üyelerinden Demokrat Senatör Chris Van Hollen da bu hafta yaptığı bir açıklamada, özellikle Türkiye'nin NATO'nun genişlemesi konusundaki tavrını gündeme getirerek, Türkiye'ye F-16 satılmaması gerektiği görüşünü dile getirmiş, "Bu benim şahsi görüşüm, ancak Senato'da çoğunluğun hissiyatını yansıttığını düşünüyorum" demişti.

Ankara şoke oldu

Türkiye Ekim 2021'de 40 adet Lockheed Martin üretimi F-16 savaş uçağı ve mevcut F-16 savaş uçakları için yaklaşık 80 modernizasyon kiti satın alma talebinde bulundu. Bu hafta açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, savaş uçağı alımını, İskandinav ülkelerin NATO üyelik sürecine bağlamadıklarını söylemişti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da geçen ay Washington'a yaptığı ziyarette NATO konusunun satış için bir ön koşul olmaması gerektiğini söylemiş ve Biden yönetimini Kongre üzerinde ikna edici baskı kurması çağrısında bulundu. Ankara, ABD'nin savaş uçağı satışına izin vermemesi halinde bu ihtiyacını farklı ülkelerden karşılayacağı sinyalini veriyor.

İsveç'e 'hayır' Finlandiya'ya 'evet'

Ankara, İsveç'in başkenti Stockholm'deki Kuran yakma eyleminin ardından Finlandiya'nın üyeliğini destekleyebileceğini, ancak İsveç'in üyeliğine karşı çıkabileceğini açıklamıştı. Ancak Finlandiya ve İsveç'in Başbakanları Sanna Marin ve Ulf Kristersson, Türkiye'nin son dönemde İsveç'e yönelik itirazı ve Finlandiya'ya yeşil ışık yakmasına rağmen NATO üyeliği sürecini birlikte yürütmeye kararlı olduklarını açıkladı. Ankara, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyelik başvurusunu kabul etmek için "terör örgütü üyesi" olarak nitelendirdiği kişilerin Türkiye'ye iadesini önemli bir koşul olarak görüyor. NATO'nun 30 üyesinden sadece Türkiye ve Macaristan henüz söz konusu iki ülkenin üyeliklerini onaylamadı.