ABD'nin öteki yüzü

RECEP BAHAR  / HABER-ANALİZABD'nin Missouri eyaletinin Ferguson kasabasında her şey 12 gün önce beyaz bir polisin 18 yaşındaki Michael Brown adlı silahsız siyahi genci öldürmesiyle başladı. ABD'de yaşananlar bir yönüyle Tunus'ta 17 Aralık 2010'da Muhammed Buazizi adlı 27 yaşındaki seyyar satıcının, zabıtanın tezgâhına el koyması üzerine kendini yakmasıyla başlayan Arap Baharı'na benzetiliyor. Nitekim bir ABD'li yazar Feguson'da yaşananları "Devrimler tedricen oluşurlar ama birden ortaya çıkarlar. Bir gün bir insan kendini yakar, binlerce insan sokaklara dökülür ve ülke yanar" şeklinde niteliyor. ABD olayların üstesinden gelemiyor21 bin nüfuslu Ferguson'da gergin saatler yaşanmaya devam ediyor. ABD kamu yöneticileri olayların önünü almak için taktik üstüne taktik değiştiriyor ama sonuç alamıyor. Önceki akşam 23 yaşındaki bir başka siyahi gencin öldürülmesiyle tablo iyice karardı. Polis Şefi Sam  Dotson, olay üzerine yaptığı açıklamada, 23 yaşındaki adamın yakındaki bir marketten enerji içeceği ve kek tarzı bir yiyecek satın aldığını, "caddede bir geri bir ileri giderek, tutarsız davranışlar sergilediğini" kaydetti. Bu olay üzerine sokakların tansiyonu iyice yükseldi. Polis göz altılara başladı. Son veriye göre 100'den fazla gözaltı var. Gerilimi ne tetikledi?Ferguson'daki sokak hareketlerini, 18 yaşındaki Brown'ın ölümünü aydınlatmak için yürütülen soruşturmaya basın yasağı getirilmesinin tahrik ettiği de dile getiriliyor. ABD Ulusal Barolar Birliği, bunun üzerine Ferguson Emniyet Müdürlüğü'ne vurulma olayına ilişkin soruşturmanın şeffaf olmadığı gerekçesiyle dava açtı. Uluslararası Af Örgütü de ilk kez ABD'ye gözlemci gönderdi. Ancak olayın arkasında geçmişin biriktirdiği ekonomik ve toplumsal ayrımcılık enerjisi var. Aşağıda sıralayacağımız veriler de bunu ortaya koyuyor:  Siyahlar eğitim imkânlarından mahrum* 19 Ağustos 2014 itibariyle ABD'de 318 milyon 588 bin kişi yaşıyor. Beyaz Amerikalılar ülke nüfusunun yüzde 64'ünü oluştururken, siyahlar yüzde 14.2'sini temsil ediyor. Ülkede yaklaşık 45.2 milyon siyah yaşıyor. * Siyahlar eğitim alanında oldukça geri bırakılmış. ABD lise mezunlarının yüzde 80'i 4 yıllık normal eğitimleri sonrasında diplomalarını alırken, siyahlar arasında bu oran sadece yüzde 69. * Siyahların üniversiteden mezun olma oranları da diğer Amerikalılara göre neredeyse yarı yarıya... Siyahlar yoksul ve işsiz* Siyahlar ABD'deki işgücünün yüzde 11'ini teşkil ediyor ama asgari ücretle çalışanların çoğu da onlar...* Siyahlar arasında yoksulluk oranı yüzde 30'a yaklaşırken, toplam nüfus içinde bu oran yüzde 11.1... * ABD'de çocuklu aileler arasında yoksulluk oranı yüzde 18.8'e çıkıyor. Siyah aileler arasında yoksulluk oranı yüzde 40'ı geçiyor. ABD'de 'açlık sınırı' diye bir veri olmadığından, bu ülkede yoksulluk, açlık anlamına geliyor.  * Siyahlar arasında işsizlik oranı çift haneli rakamlarda seyrediyor. * ABD'de siyahsanız, aylık gelirinizin yüzde 40'ından fazla ev kirasına ya da ev taksitine ödemek zorundasınız çünkü aldığınız ücret sefalet ücretidir.  * Ülkede toplam nüfusun yüzde 64'ünü elinde bulunduran beyaz nüfus, toplam gelirin yüzde 88'ini ellerinde bulunduruyor. Siyahlara ve İspanyol asıllılara bir şey kalmıyor. * Bugün tipik bir beyaz aile, siyah aileden 20 kat daha müreffeh durumda...* Ekonominin dizginlerini beyazlar ellerinde tuttuklarında, siyasete de onlar hükmediyor. Dolayısıyla Ferguson'da 18 yaşındaki siyahi genci öldüren polisi onlar işe alıyor. Yani kamuya memur ve işçi alımında ırk ayrımı doludizgin gidiyor. Örneklemek gerekirse, olayların patlak verdiği Ferguson'da nüfusun yüzde 67'si siyah iken, polislerin yüzde 95'i beyaz. Durum bu olunca kentte tutuklananların geçen yıl tutuklananların yüzde 93'ünü siyahlar oluşturdu. 50 yıldan bu yana bir şey değişmediŞimdi bir başka çarpıcı araştırmayı daha dikkatlerinize sunuyoruz.  Washington Post'ta yayınlanan bir araştırmaya göre ABD'de siyah-beyaz ayrımının kısmen sona erdiği 1964 yılından bu yana siyahların ekonomik durumunda önemli bir gelişme olmamış. 1964'te ülkede beyazlar arasında işsizlik oranı yüzde 5, siyahlar arasında yüzde 10.9 iken; bugün beyazlar arasında yüzde 6.6, siyahlar arasında yüzde 12.6'dır. * Hane halkı gelirlerinde de durum değişmemiş... 1964 yılında da siyahlar toplumun en fakir kesimini oluşturuyordu, şimdi de... 2014 yılında siyahların ortalama yıllık gelirleri 32 bin dolarken, beyazlarda bu rakam 54 bin dolar. İspanyol kökenlilerde ise 38 bin dolar civarında. * Gelir eşitsizliği aldı başını gitti. Siyahların ortalama toplam serveti (araba, ev vesaire) 1983 yılından bu yana 75 bin dolardan 100 bin dolara çıkarken, beyazlarda 250 bin dolardan 625 bin dolara yükseldi.* Siyahların çocuklarının yüzde 45'i yoğun fakir bölgelerde yaşarken, beyazlarda bu oran sadece yüzde 12... İspanyol kökenlilerde ise yüzde 35, Kızılderililerde ise yüzde 39...* Beyazlar ile siyahların ayrı ayrı okullara gitme oranlarında 1964'ten bu yana önemli değişiklik olmamış... Siyahlar siyahların ağırlıkta olduğu okullara, beyazlar da beyazların yoğun olduğu okullara gidiyor. * ABD'de SSK tarzı genel bir kuruluş olmadığından, sağlık hizmetleri için insanlar sağlık sigortası yaptırırlar. Yaptıramayanların bir bölümüne devlet destek veriri. Beyazların yüzde 72'sinin özel sağlık sigortası varken, siyahların yüzde 52'sinin var. Siyahların yüzde 41'i sigortasızken, beyazlarda bu oran sadece yüzde 15. * ABD hapishanelerinde 2 milyon 418 bin insan bulunuyor. Bunların önemli bir bölümünü siyahlar oluşturuyor.