70 ilin bütçesi açık verdi

YENİ MESAJ / HABER-ANALİZTürkiye'nin hemen hemen her ili yeraltı ve yerüstü zenginlikleriyle dolu... Tarım ve hayvancılık, turizm potansiyelimiz yüksek... Dahası toprağın altı da madenlerle dolu... Milli Ekonomi Modeli'nin mimarı BTP Genel Başkanı Prof. Dr. Haydar Baş'ın 1990'lı yılların başında gündeme getirdiği 'Dar Bölge Kalkınma Modeli' ile illerimizin hazinelerini ortaya çıkarmak mümkünken, Türkiye'yi yönetenler ve halkımız yıllarca bunu değerlendiremedi. Sonuçta ülkemizde hayvancılık ve tarım bitti; madenlerden kömür yerel işletmecilere; altın, bakır, nikel, gümüş gibi pahada ağır, yükte hafif olanlar ise yabancılara devredilmiş durumda. Turizm ise kıyı şehirlere hapsoldu. Peki, bu çarpık durumun sonucu ne oluyor? Maliye Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de 70 ilin bütçesi açık verdi. İl bazında merkezi yönetim bütçe gelir ve giderleri incelendiğinde ise 2014 yılı Nisan itibarıyla bütçesi fazla veren iller Ankara, Antalya, Bursa, Hatay, Mersin, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Tekirdağ, Zonguldak ve Kırıkkale oldu. Kalan 70 ilin gelirleri giderlerini karşılayamadı. Bütçe açığı veren illerin arasında zengin altın madenine Erzincan, Gümüşhane, Balıkesir de yer alıyor. Türkiye'de üretilen petrollerin önemli bir bölümünün çıkarıldığı Adıyaman, Batman ve Diyarbakır bütçeleri de açık veriyor. Peki nereye gidiyor bu servet? Mesela Erzincan İliç'te her yıl çıkarılan 6.5 ton altının bu ilimize vergi açısından katkısı ne? Güncel piyasa fiyatlarına göre 6.5 ton altın 260 milyon dolar yapıyor. Bunun vergisi nerede ödeniyor?Verilere göre, bütçe açığı sıralamasında oransal olarak en fazla açığı Hakkâri verdi. Yılın ilk 4 ayında Hakkâri'nin bütçe gelirleri 2 milyon 987 bin lira, bütçe gideri ise 495 milyon 297 bin lira oldu. Hakkâri'yi 225 milyon 710 bin lira bütçe açığı ile Tunceli, 418 milyon 998 bin lira bütçe açığı ile Şırnak ve 903 milyon 837 bin lira açık ile Van takip etti. Rakamsal olarak bütçeye en fazla gelir sağlayan İstanbul'da devletin yaptığı her 1 liralık harcamaya karşılık yaklaşık 8.3 lira gelir elde edildi.Vergiler de tahsil edilemiyorMaliyenin tahsil edemediği vergi tutarı 2014 yılının ilk 4 ayında 69.7 milyar lira olarak belirlendi. Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2014 yılı Ocak-Nisan döneminde vergi tahukkuku 180 milyar 659 milyon 195 bin lira olurken, vergi tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9.3 artışla 110 milyar 952 milyon 603 bin lira düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde tahakkuk eden vergi gelirlerinin yüzde 61.47'si tahsil edilebildi. Tahsil edilemeyen vergi tutarı ise 69 milyar 706 milyon 592 bin lira oldu.Verginin yarısı İstanbul'dan toplandıYılın ilk 4 ayında yaklaşık 110.9 milyar lira düzeyinde gerçekleşen toplam vergi gelirlerinin yüzde 45.82'si İstanbul'dan toplandı. Ocak-Nisan döneminde İstanbul'da tahakkuk eden vergi miktarı 76 milyar 139 milyon 337 bin lira olarak belirlenirken, bu miktarın 50 milyar 841 milyon 499 bin lirası tahsil edildi. İstanbul'da tahukkuk eden verginin tahsilat oranı ise yüzde 66.77 düzeyinde gerçekleşti. Dört aylık dönemde İstanbul'da tahsil edilemeyen vergi tutarı da 25 milyar 297 milyon 838 bin lira oldu. Söz konusu dönemde en çok verginin tahsil edildiği ikinci il başkent Ankara oldu. Vergi gelirlerinin yüzde 12.07'sinin toplandığı Ankara'da 22 milyar 279 milyon 726 bin liralık tahakkuka karşılık 13 milyar 394 milyon 83 bin lira vergi tahsil edildi. Başkentte vergi tahakkunun tahsilata oranı yüzde 60.12 oldu.