Stratejik Derinlik’ten “Osmanlı Commonwealth”ine

Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu’nun büyük ütopyası “Stratejik Derinlik” kitabını okuduğunuzda hemen ilk bakışta “Yeni Osmanlıcılık” hayalini algılarsınız. Hele ki onun akademisyen kimliğiyle “Yeni Osmanlıcılık” vizyonunu açıkladığı Divan Dergisinin, 1999/2 sayısında çıkan “Medeniyetlerarası Etkileşim Açısından Dünya Tarihi ve Osmanlı” 62 sayfalık ve 124 dipnot gösterdiği makalesini okuduğunuzda açıkça geçen yılın başında 3 Ocak tarihinde açıkladığı “Akil ülke Vizyonu” öngörülerini açıkça görebilirsiniz. Öyle “Muhteşem Yüzyıl” ya da yakınlarda sinemada vizyona girecek olan “Fetih 1453” o şanlı yılları zannetmeyin. Onun düşlediği, düpedüz Osmanlı’nın son dönemi, özellikle de II. Abdülhamit yıllarıdır. Hani canım, AKP’nin izlediği tüm dengeleri gözeten Osmanlıcılık politikasının uygulanmasından başka bir şey değildir. Sevgili okurlar, hani öğrendiydik ya, komşularla “Sıfır Sorun” politikası... Sonra anladık ki kazın ayağı öyle değilmiş, ya nasılmış? Osmanlı’nın hükümran olduğu coğrafyadaki devletlerle değil, büyük devletlerle “Sıfır Sorun, Sıfır İtibar” politikasıymış. Osmanlı’nın hükümran olduğu coğrafyadaki devletlere ve rejimlere ise uygulanan dışarıdan enjekte edilen alabildiğince güdülenen bir politika...
Bu böyle olmasına karşın, şimdilerde Suriye’yle gündeme gelen kulağa da epeyce hoş gelen bir politika. Adı pek açıkça telaffuz edilmese de kapalı kapılar arkasında amaçlanan “Osmanlı Commonwealth”’nin tesis edilmesi. Açıklayalım. Topraklarında güneş batmayan Britanya Sömürgeci İmparatorluğu, askeri işgal altında tuttuğu sömürgelerinden çıkarken, buraları yine de kendisine bağlı tutacak bir örgüt kurmuştu: “Commonwealth – İngiliz Uluslar Topluluğu”. Soğuk Savaş sonrası Rusya Federasyonu(RF) da aynı yapıya heveslendi ve eski Varşova paktı ülkelerini “Bağımsız Devletler Topluluğu” çatısı altında topladı. Varşova Paktının ekonomik örgütü “COMECON” bu şekilde varlığını sürdürdüğü gibi, eskisi gibi RF’na bağımlılık da aynen devam ediyor. Tabii ki, “Commonwealth  – İngiliz Uluslar Topluluğu” yapılanması da güçlü bir biçimde varlığını hâlâ sürdürüyor.
Ahmet Davutoğlu bu açılımını kuvveden fiile geçirmeden önce, 2010 yılında Washington Post gazetesine verdiği bir röportajda hedefini açıklamış ve bu sömürgeci mekanizmaya gönderme de yapmıştı.
“Eski Osmanlı ülkeleri neden bir uluslar topluluğu kurmasın?” diyordu Türk Dışişleri Bakanı. Anadolu Kaplanları vizyonunun “Yeni Osmanlı”, “Akil Ülke” hezeyanlarının temelinde işte Davutoğlu’nun bu fantezisi yatmaktadır. Ama burada unutulan bir şey var, Osmanlı hiçbir zaman ne emperyal, ne sömürgeci, ne de irredentist olmuştur. Ayrıca yine unutmayalım, Osmanlı bir yayılmacı, sömürgeci bir İmparatorluk değil, bir “Devlet’tir. İngiliz Uluslar Topluluğu, İngiliz sömürgeciliğinden arta kalan devletlerin üzerindeki hegemonyanın bir sonucudur. RF’nun Bağımsız Devletler Topluluğu da soğuk savaş sırasında zorla oluşturulan böyle bir oluşumun neticesidir. Bugün de bu ülkelerin ekonomik olarak bağlılığı yine İngiltere’ ve RF’nıyladır. Türkiye’nin ise Ortadoğu’nun hiçbir yerinde geçmişe yönelik böyle bir yapılanması yoktur. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde uygulamağa çalıştığı ne “Osmanlı Birliği” ne de “İslam Tabanlı Osmanlıcılık” politikası bölgede başarıya ulaşamamıştır. Tam tersine, Osmanlı’dan ele geçirilen yerler ya İngiltere’ye ya da Fransa’ya bağlanmış ve sömürge olmuşlardır. Unutmamak lazımdır ki, Osmanlıyı yıkan güçlere dayanan bir “Osmanlıcılık Politikası” olsa olsa bu güçlerin bölgede yeniden egemenliğiyle sonuçlanabilir. Kulağa hoş gelen “Osmanlı Commonwealth – Osmanlı Uluslar Topluluğu”, Birinci Dünya Savaşının romantik milliyetçisi Hafız Hakkı Paşa’nın “Büyük Turan Hayali”nden bile daha ütopiktir. N’olur bunu anlayalım ve ayağımızı yorganımıza göre uzatalım...