Sayıştay sayıyor sayıyor bitmiyor

Son haftalarda adını gazete sayfalarında okuduğumuz ve TV'lerde haber bültenlerinde sıkça duyduğumuz Sayıştay'ın ne kadar önemli bir görev üstlendiğini son açıkladığı rapor bir kez daha ortaya koymuş oldu.

Görevi, kamuda hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığı sağlamak olan Sayıştay, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) adına denetim yapıyor ama Meclis'le organik bir bağı bulunmuyor. Denetim raporlarını Meclis'e ve kamuoyuna sunuyor.

Sayıştay'ın TBMM'ye sunduğu 2019 yılı denetim raporu içeriğindeki sarsıcı usulsüzlük ve yolsuzluk tespitleriyle günlerdir gündemden düşmüyor. Zira tespit edilen usulsüzlükler say say bitmeyecek kadar fazla. Adeta Sayıştay'ın dokunduğu her yerden usulsüzlük ve yolsuzluk fışkırmış durumda.

Ne yok ki raporlarda… Birkaç tanesini paylaşayım.

• Sayıştay raporuna göre; Sağlık Bakanlığı'na bağlı olarak 2014'te kurulan Türkiye Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Enstitüsü, 6 yıldır hiçbir iş yapmamış. 

• Açıkladığı işsizlik ve enflasyon gibi ekonomiye ilişkin veriler kamuoyunda sık sık tartışma konusu olan TÜİK'in kendi hesabında hatalı işlem yaptığını da Sayıştay raporu ortaya çıkardı. Rapora göre rakamlarla arası iyi olmayan TÜİK'in gelir- gider işlemlerinin yanlışlığı nedeniyle 4.7 milyon liralık hata oluşmuş.

• Pamukkale Üniversitesi'nde kişiye özel kadroya sadece eşinin başvurmasının ardından açılan soruşturma sonunda görevden alınan rektör Prof. Dr. Hüseyin Bağ'ın döneminde üniversitede yapılan yolsuzluk ve usulsüzlükler de Sayıştay raporuna yansımış. Üniversitenin 2019 yılına ait muhasebe kayıtları incelendiğinde TÜBİTAK tarafından Ar-Ge için üniversiteye verilen fonların bir kısmı buhar olmuş. İhale kapsamında olması gereken mal ve hizmet alımlarının kısımlara bölünerek ve uygunsuz bir şekilde 8.9 milyon TL'lik 'adrese teslim' 100'den fazla doğrudan temin yapılmış.

• Yine Sayıştay raporu TMSF'den emekli olan 4 fon üyesine 2014-2019 yılları arasında toplam 1.2 milyon TL'lik usulsüz emekli ödemesi yapıldığını ortaya koydu. 

• Sayıştay'ın Milli Savunma Bakanlığı raporuyla 5'inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü'nde toplamda 9.3 milyonu aşan zimmete geçirme olayı yaşandığı da tespit edildi. 

• Avrasya tünelinde 24 milyonluk hatalı ödeme yapıldığı ve Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Döner Sermaye İşletmesi'nin 2.1 milyon faiz geliri elde ettiği de Sayıştay raporlarında yer alan dikkat çekici usulsüzlükler ve tespitler olarak yer aldı. 

• Yine millet yokluklar içerisinde debelenirken Merkez Bankası'nın personel ve yakınlarının sağlık harcamaları için 30 milyon TL harcadığı ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) üyelerinin maaş ve yurtdışı gündelikleri ile bir yılda 454 bin liralık 'kamu zararına' neden olduklarını da Sayıştay tespit etti.

Vesaire, vesaire…

Yukarıdakiler ayyuka çıktığı anlaşılan usulsüzlük ve yolsuzlukların sadece tespit edilebilenleri. 

Bu gerçekler, 2012'de yetkileri büyük ölçüde tırpanlanan Sayıştay olmasaydı asla ortaya çıkmayacaktı. 

Haziran 2012'de Sayıştay Kanunu'nun 35. maddesinde yapılan değişikliklerden sonra Sayıştay, denetim raporlarında kamu idaresinin takdir yetkisini kısıtlayacak veya ortadan kaldıracak görüş ve talepte bulunamıyor. Yani Sayıştay, yetkisiz ve hiçbir yaptırım gücü olmayan bir kurum haline getirildi son 8 yıldır.

Oysa 2019 yılına ilişkin hazırlanan son rapor, Sayıştay gibi kurumlarımızın siyasi iradeden bağımsız denetim görevini yerine getirmesinin milletin vergilerinin ve devletin imkânlarının istismar edilmemesi için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. 

Dolayısıyla Sayıştay'ın 2012'de tırpanlanan yetkilerinin iade edilmesi ve daha güçlü denetleme yapmasının ve aldığı kararların bağlayıcı olmasının sağlanması gerekmektedir.

Ancak mevcut siyasi iradenin bu dediğimizi yapması mümkün görünmüyor. Zira iktidardakilerin eğiliminin 2012 yılında yaptıkları gibi Sayıştay'ın yetkilerini daha da tırpanlamaktan yana olduğuna da şüphe yok maalesef…