Örnek hükümet, gelir kaynaklarını genişletir

İmam Ali (a.s), Hz. Peygamber'in (s.a.a) döneminden sonra, İslâmî yönetime dair eşsiz ve pratik bir örnek sunmuştur. Bu yönetim, kendi içinde uyumlu ve tutarlı, eksiksiz bir teoriyle beslenmiştir.

Bu teoriyi, kendi kitabında Mısır'a vali olarak gönderdiği Malik-i Eşter'e yazdığı emirnamesinde ve mektubunda gözlemlemek mümkündür. Sosyal bilimciler bu emirnameyle ilgilenmişler, şerhlerini yapmış, değerlendirmelerde bulunmuşlar, ona dair geniş etraflı açıklamalar yapmış ve diğer yönetim biçimleriyle karşılaştırmışlardır.

Bu metin, onun imamlığının kanıtlarından biri kabul edilir. Bu mucizevî metnin yanında, Nehc'ül-Belâğa'da ve İmam'dan (a.s) bize ulaşan diğer naslarda, İslâmî yönetim felsefesine, düzenine, temellerine ve ayrıntılarına dair eşsiz bir teoriyle karşılaşıyoruz. Bu geniş çerçeveli yaklaşımın bazı temel çizgilerini aşağıya alıyoruz.

İmam (a.s) yönetimin toplumsal bir zorunluluk olduğunu vurgulamıştır: "İyi veya kötü, insanların mutlaka bir emiri olmalıdır. İmamet, ümmetin düzenidir."

Yönetim mekanizmasının hayat için bir deney laboratuvarı olduğunu açıklamıştır: "Güç, övgüye değer hasletlerle yerilen hasletleri ortaya çıkarır."

Bu arada egemenliğin gelip geçici bir değer olduğunu ve buna aldanmamak gerektiğini açıklamıştır: "Devlet, insana yönelebildiği gibi, arkasını da döner."

Ardından ideal ve örnek hükümetin, değerli, kendisi için hazırlık ve plân yapılma değeri taşıyan yönetim olduğunu da açıklamıştır.

İslâm yönetim düzeninin ve örnek devletin temel görevleri ise şu şekilde belirlenir:

1- Ümmeti aydınlatmak.

2- Adaleti egemen kılmak.

3- Dini korumak.

4- İlâhî hadleri uygulamak.

5- Toplumu eğitmek.

6- İnsanlara öğüt vermek için çalışmak ve vaaz amaçlı tebliğde bulunmak.

7- Gelir kaynaklarını genişletmek, insanların durumunu iyileştirmek ve iyi bir geçim düzeyini sağlamak.

8- Bağımsızlık ve ümmetin onurunu savunmak.

9- İç güvenliği sağlamak.

10- Zayıflara yardım etmek.

11- Düşkünlere destek olmak.

12- Yeryüzünün imarına önem vermek.

İdeal yöneticide ise bazı sıfatların olması gerekir ki bu sıfatlar yönetimin kalıcı ve devamlı olmasının temel etkenlerinin başında gelirler. Bunları şu şekilde özetlemek mümkündür:

1- Hakka boyun eğmek.

2- Olguları anlamak.

3- Kesin ve açık sözlü olmak.

4- Hakkı egemen kılma hususunda cesur olmak.

5- İyi niyetli olmak.

6- Vatandaşlara iyilikte bulunmak.

7- İffetli olmak.

8- Adaleti yaygınlaştırmak.

9- Planlı ve iktisatlı olmak.

10- İnsaflı olmak.

11- Şefkatli olmak.

12- Halim, ağır başlı olmak.

13- Dini savunmak.

14- İleri düzeyde takva sahibi olmak.

15- Emanet ve sorumluluk duygusuna sahip olmak.

16- Uyanık olmak.

17- Halka kaldırabileceği yükümlülüğü emretmek.

18- Sahip olduğu güçten dolayı kibirlenmemek.

19- Doğru bir işbölümü yapmak ve her bireye uygun olduğu sorumluluğu vermek.

20- Sahip olduğu her şeyde israfa kaçmaksızın eli açık ve cömert olmak.