Milli mücadelede fetva savaşları

Türk milleti olarak çok kritik günler yaşıyoruz. Bir dönemeçteyiz. Bu dönemeci dönecek miyiz, yoksa bir çukura yuvarlanacak mıyız? Henüz tam belli değil. Milli mücadele dönemine tekrar geri döndük veya döndürüldük. Ne derseniz deyin, gerçek bu. Onun içindir ki, milli mücadele tarihini çok iyi bilmek zorundayız. Bunu bilmeden yapılan mücadelenin yanlış, hatalı, en azından eksik olma ihtimali yüksektir. Bu mücadelede kimler, hangi safta idi, neyi savunuyorlardı? Milli mücadele kazanıldıktan sonra kim ne yaptı, nasıl bir role soyundu? Bunların mutlaka bilinmesi lazım ki, bugün "bağımsızlığı koruma mücadelesi" sağlam bir zemine otursun. Aksi halde, çağdaş mandacılar, kendilerini Kuva-yı Milliyeci olarak takdim eder ve biz de bu dolmayı yutarız.

Beni böyle düşünmeye, ardından da ufak bir araştırmaya, değerli dostum Muharrem Bayraktar'ın 28 Nisan 2005 tarihinde gazetemizde yazdığı, "Bir Başka Açıdan Said-i Nursi" başlıklı yazısı sevk etti. Bugüne kadar şakirtleri tarafından Milli Mücadelede büyük kahramanlık ve fedakarlık yaptığı söylenen Said-i Nursi, meğer Milli Mücadele karşıtı imiş. Milli Mücadelecileri maskara, yankesici, hain, katli vacip kimseler olarak nitelendiren bir bildirinin altında, onun da imzası varmış. Eğer Said-i Nursi'nin Teali-i İslam Cemiyeti'nin yönetiminde olduğunu bilseydik, bu nitelendirmelere, bu bildiriye şaşırmazdık. Bilmediğimiz için şaşırıyoruz.

Teali-i İslam Cemiyeti, Muharrem Bayraktar'ın da dediği gibi, "başında İslam kelimesi bizi aldatmasın, bu cemiyeti kurduran İngilizlerdi". Görevi, Kuva-yı Milliye hareketini dağıtmak, Milli Mücadeleyi önlemekti. Prof. Dr. Ali Sarıkoyuncu, "Atatürk-Din ve Din Adamları" adlı kitabında Teali-i İslam Cemiyeti hakkında şunları yazar: "Anadolu hareketini eşkıya hareketi, bu hareketin önderi Mustafa Kemal Paşa'yı da baş şaki olarak gören Mustafa Sabri, düşmanın İzmir'den denize dökülmesi üzerine, Ermeni ve Rumlardan müteşekkil bir kuvvetle Türk ordusunun karşısına çıkılmasını Vahideddin'e teklif edecek kadar ulusal harekete düşmandı. Bu arada onun, ulusal bağımsızlık savaşımızda milli varlığa düşman cemiyetlerden Teali-i İslam'ın kurucularından olduğu da unutulmamalıdır. İlk adı Cemiyet-i Müderrisin (Medrese Öğretmenleri Derneği) olan Teali-i İslam Cemiyeti'nin yönetim kurulunda, Mustafa Sabri (Başkan), İskilipli Mehmet Atıf (İkinci Başkan), Said-i Kürdi (Nursi) -İttihat ve Muhammediye Cemiyeti önderlerinden- bulunuyordu. Teali-i İslam Cemiyeti, Kuva-yı Milliye aleyhinde bildiriler yayınlamıştı. Bildirilerinden 16 Eylül 1919 tarihli İkdam gazetesinde yayınlananı çok etkili olmuş, Anadolu'da yer yer isyanlar çıkmıştır". (S.122-123). Muharrem Bayraktar'ın köşesinde yayınladığı, işte bu bildirinin bir kısmı idi.

Böyle din adına yol kesenler olduğu gibi, İzmir'in işgalinden sadece dört saat sonra düzenlediği mitingde, " işgal edilen memleket halkının silaha sarılması dini bir görevdir" diyen Denizli müftüsü Ahmet Hulusu Efendiler de çıktı. İstiklal Mücadelesinin her aşamasında en önde din adamlarını görmek mümkün. İstisnasız hiçbir Müdafaa-ı Hukuk Cemiyeti yoktur ki, üyeleri arasında bir din adamı olmasın. Hangi birini sayalım.

Evet, başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere Milli Mücadelenin önde gelenlerinin "katli vacip" olduğuna dair fetvalar verenler olmuş. Bunlar, "düşmanlarımızla el ele vererek Anadolu'da kardeş kavgası çıkartmak istemişlerdir. Böyle bir anda başta Ankara müftüsü Mehmet Rıfat Efendi (Börekçi) olmak üzere pek çok din bilgini vazifeye koşmuştur. Mehmet Rıfat Efendi, Anadolu'da sağ duyulu ve vatansever ulemayı harekete getirerek ulusal hareketin meşru olduğuna dair fetvalar hazırlamıştır. Böylece Milli Mücadelede fetvalar da savaşmıştır" (A.g.e., S.163).

Günümüzde aynı mücadele, aynı fetvalar savaşı, değişik alanda, farklı şekilde devam etmektedir. Sizce, "Amerikansız politika, IMF'siz ekonomi olmaz" diyenler, Milli Mücadele yıllarında olsaydı, hangi safta yer alırlardı? Bu sorunun cevabı, Teali-i İslam Cemiyeti'nin görevini üstlenen, sivil toplum örgütlerini ve din adamı kisveli kişileri tanımamız için bir ölçü olabilir. Bir kurumu veya bir kişiyi tanımak için, onun adına, kılık kıyafetine değil, safına bakmak gerekir. Müslümanları düşman, Hıristiyan ve Yahudileri dost, hatta kardeş edinenler, başını secdeye mıhlasalar bile, asla bizden olamazlar.