Kanın da kanunu var

Kan ve kan ürünleri insan unsuru için olmazsa olmaz bir özellik arzeder de bu konuyu düzenleyen bir kanun ve yönetmelik olmaz mı? Elbette olması ne kadar hakikatse, işin kanunla bitmediği de ayrı bir hakikattir. Çünkü ne kadar mükemmel kanun yaparsanız yapın onu uygulayacak olan da, riayet edecek olan da insanın bizzat kendisidir. Bu hayati olaya ait belki de eksiksiz ve fazla da eski olmayan bir kanuna sahip bulunmamıza rağmen, hem kan bağışının durumu, hem de kan konusunda bazı yükümlülükler üstlenen kurumların kanun gereği yükümlülüklerini ne kadar yerine getirdikleri ortadadır. En basitinden yataklı hastalara ihtiyacı olan kanı temin etmek mecburiyetindeki hastanelerin bu görevlerini ne kadar yerine getirdikleri, kana ihtiyaç duyan yataklı hasta yakınlarının bilgisi dahilindedir.

Bu hakikat bir yana Kan Kanunu ve Yönetmeliği ile "kan" merkezli fiillere bir düzenleme getirilmiştir. Bu kanun ve yönetmelikte kan merkezlerinin tarifinden tutun da kan bağışının nasıl yapılacağına dair her şey kurallara bağlanmıştır.

Kan ve Kan

Ürünleri Kanunu

2857 Sayılı bu kanun 23.06.1983 tarihinde kabul edilmiş, 25.06.1983 tarihinde 18.088 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanuna göre kan ve kan ürünleri alanında yetkili en üst kurum Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'dır.

Kanunda, kan ve kan ürünlerine ilişkin genel bazı esaslar 3. Maddede şöyle belirtilmektedir:

a) Kan temininde bağış yolu esas olmakla birlikte gerektiğinde ücretle de alınabilir.

b) Kan alınmasında, kan ve kan ürünlerinin verilmesinde verici ve alıcının sağlığının tehlikeye düşürülmemesi ve korunması esastır.

c) Kan alınması, kan ve kan ürünlerinin verilmesi hekim denetiminde ve gözetiminde yapılır.

f) Tıp fakülteleri ve eğitim hastanelerinde kan merkezi, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının tespit edeceği diğer hastanelerde kan merkezi veya kan istasyonu açılması zorunludur.

Kanunda, kan ve kan ürünleri konusunda yataklı tedavi kurumlarına da bazı yükümlülükler getirilmiş olup bu, 6. Maddede şu şekilde yer almıştır: "Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca belirlenen yataklı tedavi kurumları aynı Bakanlıkça tespit edilen seviyelerde kan ve kan ürünleri stok etmekle yükümlüdürler. Hastaların kan ve kan ürünleri ihtiyacı bu stoktan karşılanır."

Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği

Kan ve Kan Ürünleri Kanununun 8. maddesi gereğince hazırlanan yönetmelik ise 25.11.1983 tarihli 18.232 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Kan ve Kan Ürünleri Kanunu'nun pratikteki açılımı olan bu yönetmeliğin 4. Maddesindeki tanımlamaya göre; "Tam İnsan Kanı, uygun bir antikoagülan madde ile karıştırılmış insan kanını; Çok Taze Kan, alınışından itibaren 24 saat geçmemiş kanı; Taze Kan, alınışından itibaren 7 günden az zaman geçmiş kanı; Normal Kan, alınışından itibaren etiketindeki son kullanma tarihi geçmemiş kanı ifade eder."

Madde 8'de "Kan Merkezleri", "tıbbi tedavi ve araştırmalarda kullanılmak üzere kanın alındığı, laboratuar testlerinin uygulandığı, muhafaza ve dağıtımının yapıldığı, kan ürünlerinin üretildiği kuruluşlardır" şeklinde tarif edilirken, Madde 9'da "Kan İstasyonları" şöyle tarif ediliyor: "Kan İstasyonları ihtiyacını esas itibariyle belli kan merkezlerinden sağlayan, gerektiğinde tıbbi tedavide kullanılmak üzere kan alma - dağıtım işlemi yapabilen ihtiyacı dışındaki kanı da en yakın kan merkezine gönderen daha küçük kuruluşlardır."

10. Maddede, Tıp Fakülteleri ile kamu kurum ve kuruluşlarının eğitim hastaneleri, Türkiye Kızılay Derneği ile Bakanlıkça tespit edilen yataklı tedavi kurumlarında kan merkezleri; yine Bakanlıkça tespit edilen diğer yataklı tedavi kurumlarında kan istasyonları açılması mecburiyeti getiriliyor.

Kan merkezlerinin çalışma usul ve esaslarına yer verilen 16. Maddede, Kan Merkezlerinde görevin 24 saat aralıksız olarak devam mecburiyetinin olduğu, kan naklinin (kan transfüzyonu), kan merkezlerinin esas görevlerine dahil bulunmayıp kliniklerce yapılması icap ettiği belirtiliyor. 17. Madde ise stoklama zorunluluğunu düzenleyerek, "Eğitim hastanelerine bağlı olanlar ile Bakanlıkça tespit edilen Kan Merkezleri Bakanlıkça belirlenen miktarda, plazma ve kan ürünlerini stoklamakla yükümlüdürler" ifadelerine yer veriyor.

Yarın: ww.kanbankasi.gen.tr