İkinci temsilci

Muhammed el-Mehdî'nin dört özel nâibinden ikincisi, birinci nâib Osman b. Said Amrî'in oğlu Muhammed b. Osman b. Said Amrî'dir.

Ebû Ca'fer Muhammed b. Osman b. Said Amrî, Hasan el-Askerî zamanından beri babasının başyardımcısıdır. Babası, Ebu Amr Osman b. Said ölünce cenazenin techiz, tekfin ve defin işlerini yerine getirmesi, İmamîyye tarafından Gâib İmam'ın sefiri ve temsilcisi olduğunun en büyük delil ve işareti olarak kabul edilmiştir. 

Osman b. Said Amrî'nin vefatından sonra, Muhammed el-Mehdî'nin mektup gönderdiği ilk kişi, onun oğlu Muhammed b. Osman'dır. Mehdî, Muhammed b. Osman'a bir başsağlığı mektubu göndermiştir.

Mektupta vazifesini eksiksiz yerine getirmesinden dolayı Osman b. Said Amrî'den tam anlamıyla razı olunduğu belirtilmiştir. Mektubun diğer bir bölümünde şöyle yazılıdır:

"Doğrusu biz, Allah'tanız. O'nun takdirine rıza göstermişiz. Baban kutlu yaşadı ve tertemiz öldü. Allah'a ve İmamlara yakınlık kastıyla çok çalıştı. Allah bu musibetten dolayı sana güzel sabır versin. O ayrılığıyla seni de, bizi de yalnız bıraktı.

Allah ona, kendisinden sonra yerine geçmesi, onun işini yüklenmesi için senin gibi bir oğul vermiş. Onun yerine geçmenle canlar huzur içinde, gönüller rahatlamış oldu. Allah yardımcın olsun, sana güç, kuvvet versin, yardım etsin, başarı versin." 

Böylece Muhammed b. Osman nâib olarak atanmıştır. Yine Muhammed el-Mehdî, İshak b. Yâkub Kuleynî'ye cevap olarak yazdığı tevki'de; "... Muhammed b. Osman... Allah ondan ve babasından razı olsun, doğrusu ben ona inanıyorum. Benim adıma bir şey söylüyorsa veya benim ağzımdan bir şey gösteriyorsa onlar bana aittir." 

Muhammed b. Osman b. Said Amrî, kırk yıla yakın vekillik görevini sürdürmüştür. Nevbahî ve Furât aileleri, Muhammed b. Osman'a destek olarak onun işini kolaylaştırmışlardır. Muhammed b. Osman, özellikle Ebu Sehl İsmail b. Ali en-Nevbahî'nin (ö. 310/922) desteğini görmüştür. 

Osman b. Said Amrî, sefirlik görevini yürütürken, organizasyonda görevli Ahmed b. Hilal el-Abartaî, İbnu'n-Nusayr en-Nemirî gibi Ehl-i Beyt dostlarının muhalefetiyle de karşılaşmıştır. 

Muhammed b. Osman'ın Bağdat, Kûfe, Ehvaz, Vasıt, Musul, Kum ve Samarra gibi civar merkezlere 10'u aşkın temsilci görevlendirmiştir. Bu temsilciler taşra teşkilatını güçlendirmekle görevli olup mutad zamanlarda Muhammed b. Osman ile Bağdat'ta gizli toplantılar yaparak ve takip edecekleri metodu belirlemişlerdir. Bunlar temsilciler arasında Muhammed b. Osman'dan sonra yerine geçecek olan Hüseyin b. Rûh da vardır. 

İkinci Nâib'in Ehl-i Beyt sevenleri nezdinde adaleti, takvası ve emanete sadakati ile şöhret bulduğu bildirilmiştir. 

Abdullah b. Ca'fer Humeyrî, "Henüz Osman b. Said dünyadan göçmeden Muhammed el-Mehdî, bize kendi el yazısıyla gönderdiği bir mektupta Ebu Ca'fer'i, (Muhammed b. Osman b. Said Amrî) babasının yerine atadığını bildirmişti" demektedir. 

Hasan el-Askerî, hayattayken Yemenli Ehl-i Beyt sevenlerinden bir grup Samarra'ya geldikleri zaman onlara, "Şahid olun, Osman b. Said Amrî benim nâibimdir. Oğlu Muhammed ise benim oğlum olan Mehdî'nin nâibidir" demiştir. 

Muhammed b. İbrahim b. Mehziyarî el-Ahvazî Osman b. Said Amrî'nin vefatından sonra kendisine bir tevki' geldiğini, Mehdî'nin kendisine Muhammed b. Osman'ın babasının zamanında da itimat ettikleri biri olduğunu, verdiği emirlerine göre hareket ettiğini, dolayısıyla onun sözüne güvenmesini ve ona itimat etmesini salık vermiştir. 

Muhammed b. Osman kendisi için bir mezar kazdırmış, sebebi sorulduğunda, vaktinin kalmadığını ima ederek İmam'dan işlerini düzenlemesi için emir aldığını söylemiştir. Bu olaydan iki ay sonra vefat etmiştir. 

Ebu Ca'fer Muhammed b. Osman b. Said Amrî'nin ölümü

İmamî kaynaklara göre Ebu Ca'fer Muhammed b. Osman b. Said Amrî, ölmeden önce öleceği günü haber vermiş ve haber verdiği günde de vefat etmiştir.

Muhammed b. Osman b. Said Amrî, Mehdî'nin emriyle vefat etmeden önce ziyaretine gelen Ehl-i Beyt büyüklerinden bir gruba; Ebu'I-Kâsım Hüseyin b. Rûh Nevbahrî'yi kendinden sonraki nâib olarak tanıtarak, "O, benim vasimdir. İşlerinizde ona müracaat ediniz" demiştir. 

Kırk yıla yakın nâiblik yapan Muhammed b. Osman, 30 Cemaziye'l-evvel 305/11 Kasım 917'de vefat etmiştir. Muhammed b. Osman ölmeden iki ay önce vefatını haber vermiş, vefat edince yaşadığı evin bulunduğu mahallede annesinin kabrinin yanına defnedilmiştir." (Prof. Dr. Haydar Baş Hasan el-Askeri ve İmam Mehdi eserinden)