Her gün 75 kilo plastik tüketiyoruz

Türkiye'de yıllık kişi başına ortalama plastik tüketiminin günümüzde 75 kg civarında olduğunu hatırlatan Üsküdar Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çevre Sağlığı Programı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Adiller, günümüzde üretimi ciddi boyutlara ulaşan plastik maddelerin çevreye ve canlı sağlığına zararlarından bahsetti ve çevrenin kirlenmesini önleyecek bireysel önlemleri sıraladı. Küçük önlemlerin büyük etkiler yaratabileceğini vurgulan Dr. Adiller'e göre, plastik poşet kullanımı olabildiğince azaltılmalı ve bez poşetle alışveriş yapılmalı. Streç film, buzdolabı poşeti ya da plastik saklama kapları yerine cam saklama kaplar tercih edilebilir. Adiller, yapılan araştırmaların yıllık kişi başına 1 kg plastiği Akdeniz'e karıştırdığını gösterdiğini de sözlerine ekledi.

Plastik üretimi vahim durumda

Doğalgaz ya da petrol gibi fosil yakıtların 100 yılı aşkın süredir üretilen ve günümüzde neredeyse her alanda yaygın bir şekilde kullandığımız plastiklerin büyük bir kısmının hammaddesi olduğunu belirten Dr. Ahmet Adiller, "20'nci yüzyılın başlarında üretilmeye başlayan plastikler özellikle 1950'lerden itibaren çok daha yaygın bir şekilde üretilip kullanılıyor. Yapılan araştırmalar doğrultusunda 1950 ila 2017 yılları arasında yaklaşık olarak 9,2 milyar ton plastik üretildiği tahmin ediliyor. Üretilen bu miktarın yarısı 2004 ila 2017 yılları yarısında üretilmiş. 2020 yılında üretilen plastik miktarı ise 400 milyon ton. Kısa bir hesaplama yaparsak 1950 ila 2017 yılları arasında 67 yılda üretilen kadar plastikleri bu hızla devam edersek 23 yılda üreteceğiz. Nüfus artış hızına bağlı olarak üretim hızının da artacağını hesaba katarsak çok daha fazlasını da üretmemiz muhtemel." diye konuşarak plastik üretiminin gelecekte önemli problemler yaratacağının altını çizdi.

Asıl sorun hızlı tüketim

Üretim açısından aslında temelde çok büyük bir sağlık riski ya da çevresel riskin bulunmadığını ifade eden Dr. Ahmet Adiller, "Her üretim faaliyeti kadar çevresel kirlilik yaratıyor ama asıl problem hızlı tüketilmesi. Günümüzde plastiklerin en yaygın kullanıldığı alanlardan biri ambalaj maddeleri. Ambalaj maddesi olarak kullanılması da aslında hem gıda maddelerine geçiş riski barındırıyor, hem de üretimden sonra hızlı bir şekilde tüketilip, atık haline gelmesi anlamına geliyor" dedi.

İnsan ve canlı vücudunda birikiyor

Başlıca ambalaj malzemesi olarak kullandığımız plastiklerin bilindiği gibi çok masum olmadıklarını da vurgulayan Dr. Ahmet Adiller, "Son yıllarda mikroplastikler ve plastiklerin gıda maddelerine geçişi üzerine odaklanmış pek çok çalışma gösteriyor ki, uzun yıllar hijyen sağlamak için kullanılan plastik ambalaj malzemeleri içerikleri ve parçalanmalarıyla insan ve canlı vücudunda birikiyor, çevresel koşulları bozuyor. Plastik maddelerin büyük bir kısmı BPA, kurşun, bakır, kadmiyum gibi oldukça zararlı maddeler de içerebiliyor. Bunların doğaya karışmasıyla canlıların büyük bir kısmı bunlara maruz kalıyor" ifadelerini kullandı.

Plastik yerine cam tercih edilmeli

Dr. Ahmet Adiller, öncelikle plastik poşet kullanımının olabildiğince azaltması ve bez poşetle alışveriş yapılmasını gerektiğini söyledi ve sözlerini şöyle tamamladı: "Bunun dışında alacağımız herhangi bir ürünün ahşap ya da metal alternatifi varsa onu tercih etmeliyiz. Evlerimizde gıda depolama amaçlı kullandığımız streç film, buzdolabı poşeti ya da plastik saklama kapları yerine cam saklama kapları tercih edebiliriz. Pek çok çalışma plastik ambalaj malzemelerinin gıda maddelerine plastik geçişine sebep olduğunu göstermektedir. Bu sayede hem sağlığımız hem de doğa için faydalı bir şey yapmış oluruz. Plastik ambalaj maddelerinin en çok kullanıldığı alanlardan biri de paket servis ürünleri. Hazır yemek siparişi vermek yerine ya evde yemek yaparak tüketmeli ya da restoranları tercih etmeliyiz. Pet şişe su tüketmek yerine yanımızda su şişesi taşımalıyız. Kafelerde tek kullanımlık bardak ve plastik pipet kullanmak yerine porselen kupa tercih etmeli ya da termos taşıyarak içeceğimizin termosta servis edilmesini istemeliyiz. Bunların dışında gündelik hayatımızda tıraş bıçağından, su şişesine, plastik tabaktan eldivene, havludan masa örtüsüne kadar plastikten üretilmiş pek çok ürün kullanıyoruz. Bu ürünlerin hemen hemen hepsi daha dayanıklı ve uzun süre kullanılabilir alternatiflere sahip ürünler. Plastik tek kullanımlık ürünler yerine bunları tercih etmemiz plastik kullanımımızın büyük ölçüde azalmasına yardımcı olacaktır."