Genç işsizliği ve kariyer beklentileri

Türkiye'de genç işsizliği, uzun yıllardır önemli bir sosyo-ekonomik sorun olarak varlığını sürdürüyor. Küreselleşen dünya, teknolojik dönüşüm ve ekonomik dalgalanmalar, gençlerin iş arama süreçlerini karmaşıklaştırırken, kariyer beklentilerini de yeniden şekillendiriyor.

15-24 yaş aralığındaki genç nüfusun iş gücüne katılımı ve istihdam oranları, ülkenin geleceği açısından kritik bir gösterge olarak kabul ediliyor. Bu analizde, Türkiye'deki gençlerin iş arama süreçlerinde karşılaştıkları temel zorluklar ve geleceğe yönelik kariyer beklentileri mercek altına alınacaktır.

GENÇLERİN İŞ ARAMA SÜREÇLERİNDEKİ TEMEL ZORLUKLAR

Gençlerin ilk iş deneyimlerini kazanma ve kariyerlerine başlama süreçlerinde karşılaştıkları çeşitli engeller bulunmaktadır:

• Deneyim Eksikliği: İşverenlerin genellikle deneyimli adayları tercih etmesi, yeni mezun veya az deneyimli gençlerin iş bulmasını zorlaştırmaktadır. "Kısır döngü" olarak adlandırılan bu durum, gençlerin deneyim kazanma fırsatı bulamamasına yol açmaktadır.

• Eğitim ve İş Piyasası Uyumsuzluğu: Üniversite eğitiminin ve mesleki eğitimin iş piyasasının güncel ihtiyaçlarına yeterince cevap verememesi, gençlerin mezun olduktan sonra uygun pozisyon bulmalarını güçleştirebilmektedir. Özellikle hızla değişen teknoloji ve sektör trendleri karşısında, eğitim müfredatlarının güncellenmesi ve iş piyasasıyla entegrasyonu büyük önem taşımaktadır.

• Rekabetin Yüksekliği: Özellikle büyük şehirlerde ve popüler sektörlerde iş arayan gençlerin sayısı oldukça fazladır. Bu durum, rekabeti artırmakta ve iş bulma sürecini uzatmaktadır.

• Staj İmkanlarının Sınırlılığı ve Kalitesizliği: Staj, gençlerin iş hayatına adaptasyonu ve deneyim kazanması için kritik bir araçtır. Ancak Türkiye'de yeterli sayıda ve nitelikte staj imkanının olmaması veya stajların sadece formalite icabı yapılması, bu potansiyelin tam olarak kullanılamamasına neden olmaktadır.

• Bilgi ve Rehberlik Eksikliği: Kariyer planlama, iş arama teknikleri ve mülakat becerileri konusunda gençlere yönelik yeterli bilgi ve rehberlik mekanizmalarının olmaması, gençlerin bu süreçte kendilerini yetersiz hissetmelerine ve hatalı adımlar atmalarına yol açabilmektedir.

• Ekonomik Belirsizlikler: Ülke ve dünya ekonomisindeki dalgalanmalar, işe alım süreçlerini yavaşlatabilir ve yeni mezunlar için daha az iş fırsatı yaratabilir. Enflasyon ve geçim sıkıntısı gibi faktörler de gençlerin iş arama motivasyonunu ve beklentilerini etkileyebilir.

KARİYER BEKLENTİLERİ VE GELECEK PERSPEKTİFLERİ

Gençlerin kariyer beklentileri, geçmiş nesillere kıyasla önemli farklılıklar göstermektedir. Artık sadece yüksek maaş ve prestijli pozisyonlar değil, aynı zamanda anlamlı bir iş yapma, kişisel gelişim, esnek çalışma koşulları ve pozitif bir iş kültürü gibi faktörler de gençler için önemli hale gelmektedir:

• Anlam ve Amaç Arayışı: Gençler, yaptıkları işin topluma veya çevreye bir katkısı olmasını, kendi değerleriyle örtüşmesini ve kişisel tatmin sağlamasını önemsemektedir.

• Sürekli Öğrenme ve Gelişim İsteği: Hızla değişen dünyada gençler, kariyerleri boyunca sürekli öğrenmeye ve kendilerini geliştirmeye açık olmak istemektedirler. İşverenlerden bu konuda destek ve fırsatlar beklemektedirler.

• Esnek Çalışma Koşulları: Özellikle Z kuşağı olarak adlandırılan genç nesil, uzaktan çalışma, hibrit modeller ve esnek çalışma saatleri gibi uygulamalara daha sıcak bakmaktadır. İş-yaşam dengesini önemsemeleri bu beklentiyi şekillendirmektedir.

• Teknolojiye Yatkınlık ve Dijitalleşme Beklentisi: Dijital dünyaya doğmuş olan gençler, çalıştıkları ortamların teknoloji odaklı olmasını ve dijital araçları etkin bir şekilde kullanabilmeyi beklemektedirler.

• Girişimcilik ve İnovasyon İlgi: Kendi işini kurma ve yenilikçi projelerde yer alma fikri, giderek daha fazla genç için cazip bir kariyer alternatifi haline gelmektedir. Girişimcilik ekosisteminin desteklenmesi bu potansiyeli açığa çıkarabilir.

• Adalet ve Eşitlik Beklentisi: Gençler, iş ortamlarında adil muamele görmeyi, fırsat eşitliğinin sağlanmasını ve ayrımcılığın olmadığı bir kültürün hakim olmasını beklemektedirler.

Türkiye'deki genç işsizliği sorununun çözümü ve gençlerin kariyer beklentilerinin karşılanması, çok boyutlu ve uzun vadeli bir yaklaşım gerektirmektedir.

Eğitim sisteminin iş piyasasının ihtiyaçlarına göre yeniden yapılandırılması, staj imkanlarının artırılması ve kalitesinin yükseltilmesi, kariyer danışmanlığı ve rehberlik hizmetlerinin yaygınlaştırılması, girişimcilik ekosisteminin desteklenmesi ve ekonomik istikrarın sağlanması bu süreçte atılması gereken önemli adımlardır.

Aynı zamanda, işverenlerin genç yeteneklere yatırım yapmaya teşvik edilmesi ve gençlerin beklentilerini anlayan, esnek ve destekleyici iş ortamları oluşturulması da kritik rol oynamaktadır. Gelecek nesillerin potansiyelini tam olarak ortaya çıkarabilmek ve ülkenin kalkınmasına katkıda bulunmalarını sağlamak için gençlerin iş arama süreçlerindeki zorlukların aşılması ve kariyer beklentilerinin dikkate alınması hayati önem taşımaktadır.