Böyle teşvik olmaz olsun

Patates ve elma ihracatına destek verilmesine ilişkin kararların, her yıl gecikme ile çıkarılması eleştiri konusu oluyor.

İhracatçılar, kararların en geç, her yıl Mart ayına kadar çıkarılması gerektiğini vurguluyor.

Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM), patates ihracatında destekleme ödenmesi için geçen yıl Aralık ayında, elma ihracatında destekleme verilmesi için bu yıl Ocak ayında,greyfurt ihracatına destek için de bu yıl Mart ayında Para ve Kredi Koordinasyon Kurulu (PKKK) sekreteryası olarak Devlet Planlama Teşkilatı'na (DPT) 3 ayrı karar sevketti.

Elma ve patates ihracatında ihracat iadesi ödenmesine ilişkin karar, ancak 23 Mayıs'ta Resmi Gazete'de yayımlandı. Mayıs ayının sonuna kadar yapılacak patates ve elma ihracatı için destekleme verileceği için, kararın 23 Mayıs'ta yayımlanması tartışma konusu oldu.

Greyfurt ihracatında destekleme ödemesine ilişkin karar ise gizli olduğu için yayımlanmazken, 15 Mart ile 30 Nisan arasındaki ihracat destekleme kapsamına alındı. Destek kararı ise ihracatçı birliklerine Mayıs ayı ortasında

duyuruldu.

Söz konusu kararlar kapsamında, elma ihracatında toplam 200 bin dolar, patates ihracatında 250 bin dolar ihracat iadesi verilebileceğihesaplandı.

Mahsup kararı, 4 ayda çıktı

İşlenmiş tarım ürünleri ihracatında en önemli destek olan mahsup sistemine ilişkin karar da, 19 Ocak'ta DPT'ye gönderilmesine karşın ancak 15 Mayıs'ta çıkabildi.

Karar çıkmadığı için, DTM ilgili kuruluşlarla protokolleri imzalayamadı ve uygulama başlayamadı. Kararın 15 Mayıs'ta yayımlanmasından sonra DTM, SSK, BOTAŞ, TEDAŞ'a protokolleri gönderdi.Protokollerin imzalanmasının bir ayı bulduğu, bu nedenle mahsup işlemenin başlamasının Haziran sonuna sarkacağı belirtiliyor.

Nakit destek verilmiyor

Mahsup sisteminde, tarımsal ürünlerin uluslararası piyasalarda rekabet gücünün artırılması amacıyla, belirlenen 15 grup tarım ürününeihracat iadesi verilirken, bu iade tutarları, ihracatçıların kamuya yönelik, KDV dahil vergi, sigorta primi, enerji ve haberleşme giderlerine mahsup ediliyor.

İhracat gerçekleştirildikten sonra, devletten alınan faturalar ileihracat iadelerinin mahsup edilmesine dayanan sistem nedeniyle suiistimal olanağı bulunmuyor. Uzun yıllardır uygulanan bu sisteme karşın, kararın her yıl 4-5 ay gecikme ile çıkarılması eleştiri konusuoluyor.

İhracatçılar, bu kararın en geç, her yıl mart ayına kadar çıkarılması gerektiğini vurguluyorlar. Karar gecikince ihracatçılar, yılbaşında yaptıkları ihracata ilişkin iadelerini, ancak yıl sonlarınadoğru mahsup ettirebiliyor.

İhracatçıdan bürokrasi eleştirisi

Uludağ Meyve Sebze Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı MustafaKöse, "mahsup sistemi" olarak bilinen desteğin her yıl çıkarılmasına rağmen, bürokratik süreç nedeniyle sürekli geciktirilmesini eleştirmişti.

Köse, "sanki ilk defa çıkartılıyormuş gibi, her yıl aynı süreç başlatılıyor. Hazine'den Merkez Bankası'ndan, mahsubun yapılacağı ilgili kuruluşlardan teker teker görüş alınıyor. Görüşleri toplamak 2-3 ayı buluyor. Sistem değişmediğine göre, bu tamamen bürokrasidir" diye konuşmuştu. Kararın çıkmaması nedeniyle, ihracatçıların kamuya yönelik borçlarını ödemede zor duruma düştükleri anlatan Köse, görüşlerini şöyle açıklamıştı:

"İhracatta, özellikle tarım ürünleri ihracatında en gerçekçi teşvik bu. Üretiyorsunuz, işliyorsunuz, ihraç ettikten sonra verilecek destek, elektrik-su, telefon, vergi borçlarına mahsup ediliyor. Nakit destek yok. Buna rağmen, kararın bu kadar geciktirilmesini anlayamıyoruz. Göle su gelinceye kadar kurbağanın göze patlarmış diye bir deyim var. Zaten üretip ihraç edene kadar bütün maliyete biz katlanıyoruz."