Ashabdan Hz. Ali’nin hilafetini savunanlar

Prof. Dr. Haydar Baş, "İmam Ali" eserinde Hz. Ali'nin hilafeti hususunda ashabın durumunu şöyle anlatıyor:

"İbn Hacer Askalani ve Belazuri kendi tarih kitaplarında Mumammed Havend Şah, 'Ravzatu's Sefa'da, İbn Abdubirr,'İstiab'da şöyle diyor:

"Sa'd b. Ubade, Hazrec Kabilesi Kureyş'ten bir taife ve sahabenin büyüklerinden 18 kişi Ebu Bekir'e biat etmedi. Ve Rafızi oldular. Onlar Ali b. Ebi Tâlib'in taraftarları idi. 18 kişi şunlardır: 1- Selman-ı Farisi, 2- Ebu-Zer Gifari, 3- Mikdad bin Esved, 4- Ammar b. Yâsir, 5- Halid b. Said b. As, 6- Bureyde Eslemi, 7- Ubey b. Ka'b, 8- Huzeyme b. Sabit, 9- Ebu Heysem b. Teyhan, 10- Sehl b. Huneyf, 11- Osman b. Huneyf, 12- Ebu Eyyûb El-Ensari, 13- Câbir b. Abdullah El-Ensari, 14- Huzeyfe bin Yeman, 15- Sa'd b. Ubade, 16- Kays b. Sa'd, 17- Abdullah b. Abbas, 18- Zeyd b. Erkam."

Tarih-i Yâkubi adlı eserde şöyle yazıyor:

"Muhacir ve Ensar'dan bir grup Ebu Bekir'e biat etmeyerek, Hz. Ali'ye meylettiler. Onlar, Abbas b. Abdulmuttalib, Fazl. b. Abbas Zübeyr b. Avam, Halid b. Said, Mikdad b. Ömer, Selman-ı Farısi, Ebu Zer Gifari, Ammar b. Yâsir, Bera b. Azib ve Ka'b'dan ibarettirler."

Sahabe içinde Hz. Ali'nin yanında yer alan seçkin zümre Hz. Peygamber'in mescidinde toplandıklarında Huzeyme b. Sabit söz aldı ve şöyle dedi: "Ey insanlar! Bilmez misiniz? Resûlullah (s.a.v.) bir konuyla ilgili olarak benim tek başıma yaptığım şahitliği kabul ederdi. Ve ikinci bir kişinin daha bu konu hakkında şahitlik etmesini istemezdi."

"Evet" dediler.

Bunun üzerine şöyle dedi: "O zaman şahitlik ederim ki, ben Resûlullah'ın şöyle dediğini duydum; 'Benim Ehl-i Beyt'im hak ile bâtılı birbirinden ayırır. Onlar uyulan imamlardır.' Ben bildiğimi size söyledim. Elçiye düşen apaçık uyarıdan başka bir şey değildir."

Ammar b. Yâsir ise şöyle dedi: "Ey Kureyş topluluğu! Şayet biliyorsanız ne âlâ! Eğer bilmiyorsanız bilin ki, Peygamberinizin Ehl-i Beyt'i O'na daha yakındır. O'nun mirasçısı olmaya daha uygundur. Dinî hususları daha iyi ayakta tutabilirler. Onlar müminler için daha güvencelidirler. Peygamberin getirmiş olduğu dini en iyi korurlar. Ümmet için hayırlısını isterler. Gidin arkadaşınıza söyleyin, ipiniz iyice kördüğüm olmadan, işlerinizde zayıflık baş göstermeden, aranızda ayrılıklar çıkmadan ve başınızdaki fitne iyice büyümeden hakkı sahibine iade etsin."

Sehl b. Huneyf şunları söyledi: "Ey Kureyş! Ben şahidim Resûlullah Şûra'da (Resulün Mescidi'ni kastediyor) durdu ve Ali b. Ebi Tâlib'in elinden tutarak şöyle dedi: Ey insanlar! Bu Ali, Benden sonra sizin imamınızdır. Ben yaşarken de Benden sonra da Benim vasimdir. Borcumu ödeyen, sözlerimi yerine getirendir. Havuzumun başında ilk önce Benimle musafaha yapacak olan da O'dur. Ne mutlu O'na uyanlara ve yardım edenlere! Yazıklar olsun ona karşı çıkıp,onu yalnız bırakanlara."

Ebu'l-Heysem b. Teyhan şöyle dedi: "Ben şahidim. Resûlullah, Gadir-i Hum günü Hz. Ali'yi ayağa kaldırdı. Ve insanlara gösterdi. Ensar dedi ki: 'Resûlullah O'nu halife olarak tayin etmek için ayağa kaldırdı.' Bazıları şöyle dedi: 'Resûlullah kendisini mevlâ edinenlerin O'nu da mevlâ edinmesi için O'nu ayağa kaldırdı.' Bu konuyla ilgili çok tartışma çıktı. Sonra aramızdan bir adamı Resûlullah'a gönderdik. Bunun ne anlama geldiğini sorduk. Buyurdu ki: 'O, Benden sonra mü'minlerin velisi ve insanlar içinde ümmetimin hayrını en fazla düşünen kimsedir.' Ben bizzat yaşadığım olaya şahitlik ederim. Dileyen inansın, dileyen inkar etsin. Şüphesiz hak ile bâtılın ayrılacağı hüküm günü vakit olarak belirlenmiştir."

Ebuzer Gifari, Eyyub El-Ensari, Utbe b. Ebu Leheb, Nu'man b. Aclan, Selman-ı Farisi gibi sahabeler de kalkıp konuştu ve Hz. Ali'nin hilafette hak sahibi olduğunu beyan ettiler. Böyle büyük sahabilerin, bu kadar açık kanıtlar öne sürmesi üzerine, Müslümanlar artık Hz. Ali'ye meyletmeye başladı. (Tarih-i Ebi'l-Feda c.1, s.156; ElHisal, Şeyh Sâduk, s.432; El-İhticac, Taberi, c.1, s.186).

Hz. Ebu Bekir'in Sakife'de tamamen oldu bittiyle halife seçildiği açıktır. Hz. Ömer, Taberi, Buhari ve İbn Hişam'da beyan edildiğine göre bu konuda şunları söylüyor: "Allah'a yemin olsun ki, biz, Ebu Bekir'e biat meselesinde karşılaştığımız zorluk gibi bir zorlukla karşılaşmadık. Onlardan biat almadan toplantıyı terk edecek olsaydık, bizden sonra birine biat etmelerinden korkmuştuk. O zaman ya razı olmadığımız birine biat edecektik, ya da ona karşı çıkacaktık ve fesat baş gösterecekti." (S. Buhari, Kitabu'l-Muharıbin c.6, Hadis:6442; Siret-ü İbn Hişam c.4, s.308; Tarih-i Taberi c.2, s.447).

Hz. Ali Resûlullah'ın cenaze merasimi, Sakife topluluğu ise hilafet seçimi ile meşgul iken, Ebu Süfyan Hz. Ali'nin evine gitti ve şöyle dedi: "Elini uzat ki, ben Sana biat edeyim ve Senin elini Müslümanların halifesi sıfatıyla sıkayım. Eğer ben Sana biat edersem Abdumenafoğulları'ndan hiç kimse Sana muhalefet etmeyecektir. Eğer onlar Sana biat ederse, Kureyş'ten hiç kimse Sana muhalefet olmayacaktır. Sonuçta Araplar Senin halifeliğini kabul edeceklerdir." Hz. Ali Ebu Süfyan'ın niyetini bildiğinden bu sözlere hiç itibar etmedi. Ona şöyle dedi: "Ben şimdi Hz. Peygamberin cenazesi ile meşgulüm." (Şeyh Müfid, El-İrşad, s.135).

Siretu'l-Eimmeti'l-İsna'da rivayet ettiklerine göre, Emir'ül-Mü'minin (a.s.), Ebu Süfyan b. Harb'i itti ve ona şu karşılığı verdi: "Allah'a yemin ederim ki, senin tek amacın fitne çıkarmaktır. Sen, İslam için yeterince kötülük temin ettin. Senin yardımına ihtiyacımız yoktur."

Ebu Süfyan'ın teklifi ile aynı zamanda (ya da daha önce) Hz. Abbas da yeğeni Ali'ye biat etmek istemiş fakat imam onu da reddetmişti.

Sakife haberi, Hz. Peygamber'in evine ulaştı. Haşimoğulları ile samimi bazı sahabiler Peygamber'in evindeydiler. Resûlullah'ın mübarek naaşının başında toplanmışlardı. Peygamberin amcası Abbas, Ali'ye şöyle dedi: "Ey kardeşimin oğlu, uzat elini Sana biat edeyim. İnsanlar Peygamberin amcası, Peygamberin amcasının oğluna biat etti diyecekler. Ve Sana kimse karşı çıkamaz." 

Hz. Ali, "Benden başka bu görevi isteyecek çıkar mı" diye sordu.

Abbas, "Yakında göreceksin"dedi. 

Kuşkusuz Hz. Ali de o sırada olup bitenleri biliyordu. Abbas'a şu net cevabı verdi: "Ben bu görevin kapalı kapılar ardında Bana verilmesini istemem."

Çok geçmeden tekbir nidaları yükseldi. Hz. Ali bunun ne olduğunu sorunca Abbas şöyle dedi: "Ben sana bazılarının senden önce biat almak istediklerini söylemedim mi? Ben sana biat için elini uzatmanı teklif etmedim mi? Sen kabul etmedin, şimdi başkaları senden önce davrandı."

Hz. Ali, Sakife'de toplananların bu davranışını açık bir dille de eleştirmiştir. "Sen henüz gençsin ve hilafet için yeterli tecrübeye sahip değilsin" diyerek Ebu Bekir'i savunan Ebu Ubeyde'ye şu cevabı vermiştir: "Allah'tan korkun ve Hz. Muhammed'in (s.a.v.) İslamî yöneticilik makamını O'nun evinden alıp, kendi evinize taşımayın. Ve bu makamı ehlinden gasp etmeyin. Ey Muhacirler! And olsun Allah'a ki, biz Peygamber Ehl-i Beyt'i bu makama daha layığız. Allah'ın Kitabı'nın her detayına vâkıf, Allah'ın dininde derin ilme sahip, Peygamber sünnetine âlim ve Müslümanların işlerini çözümlemeye kâdir olan bizden başkası mıdır? And olsun Allah'a ki, bu makam bize aittir. Nefsinize uymayın. Yoksa haktan uzaklaşırsınız." (Nehcü'l-Belağa Şerhi, İbn Ebi'l-Hadid, c.6, s.11-13)."