ABD-Rusya-Çin arasında büyük kapışma

Geçtiğimiz günlerde, dünya deniz ticaretinin en kritik yolculuklarından biri başarıyla tamamlandı. Rusya'dan hareket eden büyük bir ticaret gemisi, Kuzey Deniz Yolu'nu kullanarak üç haftadan kısa bir sürede Şanghay'a ulaştı. Bu rota, geleneksel Süveyş Kanalı veya Ümit Burnu rotalarına kıyasla çok daha kısa bir alternatif sunuyor. Arktik rotanın önemine değinen Yeditepe Üniversitesi Lojistik Yönetimi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Erkut Akkartal, bu rotanın sunduğu avantajları ve beraberinde getirdiği riskleri değerlendirerek, "Arktik rota, özellikle Asya ve Avrupa arasındaki taşımacılıkta maliyet ve zaman açısından yüzde 30 oranında tasarruf sağlıyor. Ancak, avantajlarının yanı sıra çevresel ve operasyonel açıdan ciddi riskler de taşıyor. Türkiye'nin bu fırsatları değerlendirebilmesi için, Arktik rotalara yatırım yapan ülkelerle iş birliğini artırması ve ekonomik anlaşmalar sağlaması gerekiyor. Tıpkı Çin'in Akdeniz'de yaptığı gibi, Türkiye'nin de Arktik'teki stratejik limanlarda ortaklıklar kurması, satın alımlar yapması ve planlamalar geliştirmesi şart" dedi.


Trump Grönland aşkının ana nedeni

ABD'nin seçilmiş Başkanı Donald Trump'ın, Grönland'ı kontrol etmek istediğine yönelik çıkışıyla bölgedeki ticaret yollarının önemi gündemdeki yerini korurken, Arktik'te Rus-Çin rekabetinin de iklim değişikliğinin etkisiyle artması bekleniyor. ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Grönland'daki buzulların 2002-2023 yılları arasında yılda 270 milyar metrik ton su kaybettiğini tespit etti. Bu miktar, İstanbul'un 270 yıllık su ihtiyacını karşılayabilir! Küresel ısınma nedeniyle Arktik'teki buzullar azalırken, bölgede açılan yeni ticaret yolları ABD, Rusya ve son yıllarda bölgeye ilgisi artan Çin arasında bölgesel yeni bir rekabet alanı yaratıyor. Arktik Konseyi'nin raporunda, bölgedeki deniz nakliyesinin son 10 yılda yüzde 37 arttığı ve 2024'te 1782 geminin bu yolları kullandığı belirtildi. ABD'de görevi devralmaya hazırlanan Trump, geçen ay Truth Social hesabından yaptığı paylaşımda, Grönland'ın, ABD kontrolünde olması gerektiğine ilişkin söylemini yineleyerek, adanın mülkiyeti ve kontrolüne sahip olmanın 'mutlak zorunluluk' olduğunu savunmuştu. Trump'ın bu sözleri, Grönland yetkilileri başta olmak üzere birçok kesimden tepki çekti.

Rotanın çoğu Rusya'nın kuzeyinden geçiyor

Rusya için Süveyş Kanalına alternatif olarak adlandırılan Arktik'teki Kuzey Deniz Yolu, Kremlin'in en çok önem verdiği güzergah olarak ön plana çıkıyor. Tokyo'dan Hamburg'a giden bir konteyner gemisinin Süveyş Kanalı üzerinden yaklaşık 48 gün seyahat etmesi gerekirken, aynı gemi Kuzey Deniz Yolu üzerinden yaklaşık 35 gün seyahat ediyor. Sibirya'da ve Arktik kıyılarında petrol ve doğal gaz gibi önemli doğal kaynaklara sahip Rusya, bu kaynakları Asya ve ötesine daha rahat taşıyabilmek için bölgedeki nakliye yollarının gelişimine önem veriyor.


Yolculuğu 20 gün kısalttı

294 metre uzunluğundaki Panamax sınıfı Flying Fish 1 gemisi, Baltık Denizi'ndeki St. Petersburg'dan Çin'e yalnızca üç haftada ulaşarak Süveyş Kanalı rotasına kıyasla yolculuğu yaklaşık iki hafta kısalttı. Bu geçiş, Arktik bölgesindeki deniz buzlarının son 20 yılda önemli ölçüde azalmasıyla mümkün hale geldi. Gemi, buz kırıcı yardımı olmadan 16 knot hızında seyrederek Arktik rotanın değişen koşullarını gözler önüne serdi. Bu yaz Arktik üzerinden 20 transit geçişin gerçekleşmesi bekleniyor. Bu geçişlerin çoğu, Rusya ve Çin limanlarını Arktik kısayolu üzerinden birbirine bağlayacak. Bu durum, Arktik bölgesinin deniz taşımacılığı için sunduğu yeni fırsatların altını çiziyor.