17 Mayıs 1915- Arıburnu

17 Mayıs günü 2. Tümen bütün birlikleri ile Arıburnu'na gelmiştir. Fahrettin Altay Arıburnun'dan, Esat Paşaya 2. Tümenin nasıl kullanılacağını sorar. Liman Paşa'nın yeni düzenlemesine göre, Sed-ül Bahr cephesi, Weber Paşa, Arıburnu cephesi de Esat Paşanın komutasındaydı. Esat Paşa cephe komutanı olarak, 2.Tümenin, 5.Tümen ile 16. Tümen arasındaki Kanlı Sırta yerleşecek. Saldırı Kanlı Sırt'tan 2. Tümenin bir yarma hareketi ile başlayacak. 5 ve 19 Tümenler de sol yandan saldırıya destek verecektir. Saldırıyı Kemal Yeri Karargahından bizzat kendisinin yöneteceğini bildirir.

Mustafa Kemal, almış olduğu emre göre 25 nisandan beri sürdürdüğü cephe komutanlığı görevi burada sona eriyordu. Artık sadece 19. Tümen komutanı Mustafa Kemal idi. Conkbayırın'da hazırlanmasını istediği yeni karargahına gitmeden önce komutası altındaki birliklere bir mesaj yayınlar, "Bu güne kadar kumandası bende bulunan Arıburnu kuvvetlerinin yeni birliklerle büyüyen bu günkü vaziyeti, 3. Kolordu ve Kuzey gurubu Komutanı, muhterem Esat Paşa hazretlerinin emir ve kumandayı bizzat üstenmelerini gerektirmiştir. 25 nisan 1915'den bu güne kadar geçen 23 gün zarfında Hilafet ve Saltanat makamının anahtarı olan Çanakkale Boğazını düşürmek maksadı ile vatanımıza ayak basan düşmanı kumandam altında yaptıkları aralıksız ve kahramanca yaptıkları hücumları ile Osmanlı tarihimizde bir şan ve namus sayfası oluşturan 19. Tümenden başka 27, 64, 33, 25 ve 5. Tümenlerin 13, 14, 15. piyade ve 5, 7, 9. topçu Alaylarının muhtelif süvari, istihkam bölükleri ile öteki kıtaların kumandan, subay ve erlerine bu dakikada kumanda vedası ederken takdir ve hürmetlerimi belirtmeyi borç sayarım. 23 gün sevk ve idare etmek bahtiyarlığı ile övündüğüm siz demirden kitlenin Hüda'ya yaraşır saldırıları sayesindedir ki düşmanın 20000 aşkın kuvveti Arıburnunda mahvedildi. Kılıç artıkları, sahilden ancak birkaç yüz metre mesafede donanmasının himayesine sığındırıldı. Bir adım atmak isteyenleri süngülerimizden geçirildi. Köhnemiş bir hale konuldu. Sizi tebrik ederim. Bütün milletin sizi tebrik etmekte olduğundan emin olabilirsiniz. 23 günlük ateşli ve kanlı ortak çalışmamızın hatırasını samimi ve nezih bir hisle muhafaza edileceğinden eminim. Bu günden sonra 19 Tümen'imle sağ kanatta bulunarak zafer neticesinin elde edilmesinde sizinle ve yeni gelen kuvvetlerimizle omuz omuza düşmanı çiğneyeceğimize dair olan kanaatimi size açıklamakla mesudum."

Ayni gün, cephe komutanlığı sorumlusu olarak karargah çalışmaları hakkında bir rapor yayınlayarak yeni cephe komutanının çalışmalarına yol göstererek veda eder: "25 nisan 1915-17 mayıs 1915 tarihine kadar Arıburnu cephesinde kendi başıma idare ettiğim harekatın cereyan teşkil ve durumu yukarıda arz edilmiştir. Bu müddet zarfında söz konusu cephede emir ve kumandam alında toplanmış olan kıtaların beslenme ve sağlık işleri hakkında bilgi sunulması ve aşağıdaki görüşlerin ilavesi de münasip görülmüştür.Erlere bilhassa sıcak yemek yedirilmesi hususunda çok fazla önem verilmiş ve yalnız düşmana çok yakın olmaktan doğan ve muharebelerin sürmesi zamanında doğan buhranlı anlar??dahi iaşemiz sekteye uğratılmadan,asker düzenli olarak mevcut şartlar dahilinde beslenmiştir. Sağlık işlerine gelince çok kalabalık kıtaların dar bir alanda toplanması nedeni ile bulaşıcı ve salgın hastalıkların çıkmasına ve yayılmasına karşı 19. Tümen kadrosunda bulunan sıhhiye birliği ile gerekli tedbirler alınmış ve tedaviler yapılmıştır. Harp mıntıkasında yeterli suyun bulunmayışı nedeni ile kuyular açılmış pompalarla çıkarılan su ile askerlerin ve hayvanların su ihtiyacı karşılanmıştır. Cephane ihtiyacı da en iyi şekilde sağlanarak kullanımı sağlanmıştır. Tahkimat hususunda da malzeme eksikliğine rağmen gerekli çalışmalar yapılmış ve yapımı da devam etmektedir."Londra'da Başbakan Askius,kırizin büyümemesi için Churchill'i görevinden alarak devlet bakanı yapar. Deniz bakanlığına da Balfur'u atar.