Zulüm altında 35 yıl

İsrail'in Filistin'de sürdürdüğü kıyım, hız kesse de, aralıksız devam ediyor. Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat'ın karargahı kah kuşatma altında tutuluyor, bu kuşatma kah kaldırılıyor. Mesela dün Arafat'a bir nebze de olsa nefes aldırıldı.

Arafat ise halkının teveccühünü iyice kendine çekebilmek için meydan okumaya devam ediyor. Mesela dün karargahının bulunduğu Ramallah kentinden, "Kimse Filistin halkını yenemez" diye ilan ediyordu.

Öte yandan, diplomatik çevreler Hindistan ile Pakistan arasında çıkabilecek bir 'nükleer savaş'a kilitlenmiş durumda. Gerçi gerek Türkiye'de olsun, gerekse Batıda olsun, kitleler şu anda kendini Dünya Kupası'nın heyecanına kaptırdığından, Ortadoğu'da ve Güney Asya'da olup bitenler basın yayın organlarında fazla yankı bulmuyor. Oysa İngiltere'nin en çok satan ciddi gazetesi Daily Telegraph, Hindistan'ın iki hafta içinde Pakistan'a saldırarak, savaşı başlatacağını öne sürdü. Bu öyle sıradan bir savaş olmayacak... Nükleer füzelerin havada uçuşacağı bir 'yıkım savaşı' olacak. İkinci Dünya Savaşı'nın nihayete getiren Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan ve 250 bin kişinin buharlaşma yoluyla ölümüne yol açan atom bombaları hala hafızalardaki tazeliğini korurken, günümüzün nükleer teknolojiyle üretilen silahların yolaçacağı yangını tahmin edebilmek oldukça güç... Hindistan ile Pakistan'ın böyle bir savaşa tutuşmasına dünya izin verir mi? İki ülke arasındaki daha önceki çekişmelere bakınca, cevabımız hayır olacaktır. Ama ok yaydan çıkarsa...

Zulmün yıldönümü

Geride bıraktığımız 20. yüzyıla damgasını vuran kimi tarihler vardır. İşte Ortadoğu'nun coğrafyasını değiştiren, İsrail ile Araplar arasında yapılan 1967'deki 'Altı Gün Savaşı da bunlardan biri. Önceki gün 35. yıldönümü geçilen bu savaş, Ortadoğu'daki mevcut problemlerin temelini teşkil ediyor.

Altı Gün Savaş'ı bölgede Araplarla İsrail arasında yapılan üçüncü savaştı. İsrail'in işgal ettiği topraklardan çekilmesini talep eden BM kararlarına gerekçe oluşturan savaşın acısı bugüne dek dinmedi, dinmeyecek de.

Ortadoğu'da yıllardan beri savaşın sesi dinmiyor. İsrail'in kuruluşundan bu yana 19, 1956 Süveyş Savaşı'ndan 11 yıl sonra, bölge nispeten rahat bir nefes almak üzereydi ki, 5 Haziran 1967'de Arap ve İsrail askerleri yeniden karşı karşıya geldi.

Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdül Nasır'ın 1956'da Süveyş Kanalı'nı millileştirerek yol açtığı krizin ardından bölgede bir Birleşmiş Milletler gücü konuşlandırılmıştı. 1967'de Mısır Devlet Başkanı Nasır, Birleşmiş Milletler gücünün çekilmesini istedi, bir yandan da İsrail gemilerinin Akabe Körfezi'ne girmesini önlemeye çalıştı.

İlk vuran, kazandı

İsrail-Suriye sınırında da çatışmalar yaşanıyordu. İsrail, Arap devletlerinin ani bir saldırısını önlemek ve toprak kazanmak amacıyla ilk saldırıyı gerçekleştirmeye karar verdi. Bundan 35 yıl önce, 5 Haziran'da İsrail Hava Kuvvetleri'nin Mısır Hava Kuvvetleri'nin bulunduğu üslere saldırısı ile başlayan savaş altı gün sürdü. Ve Altı Gün Savaşı olarak anıldı.

Provokasyonlar savaşın çıkmasında etkili oldu

Yahudilerin çoğu, bu savaşı Kahire ve Şam'dan gelen tehdide karşı alınmış bir önlem olarak görürken, Arap ülkeleri Altı Gün Savaşı'nı bugüne dek İsrail'in yayılmacı politikasının bir kanıtı olarak gösteriyor.

Dönemin Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U Thant'ın, Mısır Devlet Başkanı Nasır'ın isteğine uyarak Sina Yarımadası'ndaki İsrail-Mısır sınırında konuşlandırılan barış gücü askerlerini geri çekmesiyle durum iyice kızıştı. Nasır, büyük bir zafer elde etmişçesine, İsrail'e ateş püskürerek, "Yahudiler savaş tehdidinde bulunuyormuş! Peki o halde, biz savaşa hazırız" dedi.

Asker kayıplarında 1'e 50 oran!

İsrail'in tek gözü siyah bantlı Savunma Bakanı Moşe Dayan'ın komutasında yürütülen kısa ama yoğun süren savaşın ardından İsrail, Mısır'dan Gazze Şeridi ve Sina Yarımadası'nı Ürdün'den bugün Batı Şeria olarak da anılan, Şeria Nehri'nin batı yakasını ve Suriye'den Golan Tepeleri'ni aldı. İsrail ayrıca Kudüs'ün tamamını işgal etti. Savaşta, Mısır 15 bin askerini kaybederken, İsrail Ordusu 338 asker kaybetti.

İsrail BM kararını tanımadı

İsrail, işgal ettiği topraklardan çekilmesini isteyen 22 Kasım 1967 tarihli BM Güvenlik Konseyi kararını, aldığı toprakların kendi güvenliği açısından önemli olduğunu ileri sürerek tanımayacağını açıkladı.

Dönemin İsrail Başbakanı Levi Eşkol, komşularıyla barış karşılığında işgal ettikleri bölgelerden her an çekilebilecekleri teminatını verdi. Ama bir yandan da, Yahudi yerleşimcilerin işgal altındaki bölgelere kaymalarına izin verdi, ayrıca Kudüs'ün doğusundan da hiç bir zaman vazgeçmeyeceklerini vurguladı.

Arap Birliği, İsrail'i tanımayıp, barışı kabul etmeyince Eşkol'ün işi daha da kolaylaştı. Nasır'ın halefi Enver Sedat ancak yıllar İsrail ile anlaşma masasına oturup, Sina Yarımadası'nı geri almayı başardı. Ürdün'ün ise Batı Şeria üzerindeki hakkından vazgeçip, İsrail'e yakınlaşması daha da uzun yıllar aldı. Suriye de İsrail'le artık savaşta değil ama Golan Tepeleri'ne geri dönmek ya da barış imzalamaktan da çok uzak.