Suriye'ye barış getirmesi beklenen Astana süreci kördüğüm oldu!
Suriye konulu Astana görüşmelerinin garantör ülkeleri Türkiye, Rusya ve İran heyetleri, 22-23 Kasım'da Kazakistan’ın başkenti Astana’da bir araya gelecek. Böylece taraflar 19. Astana buluşmasına imza atmış olacak! İlk Astana buluşması 2017'nin başında yapılmıştı. Suriye'de 11 yılı aşkın süredir devam eden savaşa son vermesi umut edilen Astana süreci bekleneni vermekten oldukça uzak.
21.11.2022 11:47:00
RECEP BAHAR / ANALİZ
Suriye konulu Astana görüşmelerinin garantör ülkeleri Türkiye, Rusya ve İran heyetleri, 22-23 Kasım'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da bir araya gelecek. Böylece garantör ülkeler 19. görüşmeye imza atmış olacak! Suriye yönetimiyle muhalefetinin de hazır bulunacağı görüşmelere Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen de katılacak. BM, Ürdün, Lübnan ve Irak 'gözlemci' statüsüyle görüşmelerde yer alacak. İki gün sürecek görüşmelerde, taraflar, Suriye'deki genel durum itibarıyla insani ve sosyoekonomik konular dahil siyasi sürecin kapsamlı şekilde teşvik edilmesi, rehinelerin serbest bırakılması, kayıp kişilerin aranması gibi güven artırıcı önlemler, Suriyeli mültecilerin ana vatanlarına dönüşü için koşulların yaratılması, Suriye'nin yeniden inşası için BM Güvenlik Konseyi'nin 2642 sayılı Kararı çerçevesinde uluslararası toplumun çabalarının seferber edilmesi gibi konuları masaya yatıracak. Görüşmelerde, garantör ülkeler heyetleri ile BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Uluslararası Kızılhaç temsilcileri arasında zorla alıkonulanlarla ilgili çalışma grubu toplantısı da yapılacak.
18. görüşmede neler konuşulmuştu?
18. Suriye konulu Astana görüşmeleri, 15-16 Haziran'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da gerçekleştirilmişti. Görüşmelerde taraflar, Suriyeli mültecilerin dönüşü için koşulların sağlanması başta olmak üzere Suriye'deki insani ve sosyo-ekonomik durum, Cenevre'deki Anayasa Komitesi çalışmaları, güven artırıcı önlemler, rehinelerin serbest bırakılması ve kayıp kişilerin aranması gibi konuları masaya yatırıyor.
Altı yıldır havanda su dövülüyor
Suriye'de 15 Mart 2011'de başlayan iç savaşın üzerinden 5 yıl geçmesinin ardından 30 Aralık 2016'da Türkiye, Rusya ve İran garantörlüğünde Suriye'de ateşkes ilan edilmişti. Rusya, birliklerinin önemli bir kısmını Suriye'den çekme kararı almıştı. Yapılacak görüşmelerin tarafsız bir yerde olması gerekiyordu. Sürecin muhatapları arasında olmayan Kazakistan seçildi. Başkent Astana, görüşmelere adını verdi. İlk Astana görüşmesi 23 Ocak 2017'de yapıldı. Muhalifler ve hükümet yetkilileri ilk kez aynı çatı altında ve hatta ilk gün aynı masada bir araya geldi. Ancak müzakereler, farklı odalarda garantörlerle yapıldı. Suriye sorununun askeri yöntemlerle çözülemeyeceği ifade edilirken, çatışmaların kısa sürede sonlandırılması ve ateşkesin devamlılığının sağlanması temel amaç oldu. İkinci görüşmede ise Rusya, İran ve Türkiye'den oluşan bir görev gücünün kurulmasında uzlaşıldı. 2017'nin Mayıs ayındaki görüşmelerde ilk somut adım atılarak Suriye'de çatışmasızlık bölgeleri oluşturuldu. İdlib'de önlenemeyen saldırılar 5 ve 6'ncı tur görüşmelerin gündemini oluşturdu. Rusya, İran ve Türkiye'nin çatışmasızlık bölgelerinde ortak koordinasyon merkezi kurmasında uzlaşıldı. İlk Türk askeri birlikleri ekim ayında İdlib'e girdi. 9'uncu tur görüşmelerde ise rehinelerin serbest bırakılması ve anayasa komitesinin kurulması üzerinde anlaşıldı. 10 ve 11'inci görüşmelerde, Suriye Anayasa Komitesinin 150 kişiden oluşturulmasına karar verildi. Astana görüşmelerinin 12. ve 13. turlarında ise İdlib ve mültecilerin durumu ağırlık kazandı. Son 5 görüşmede ise statüko yani mevcut durum korundu.