Sanal servet de yabancıların elinde

M. YASİN ERKOL / DETAY HABER


Türkiye'de internette herhangi bir ürün arandığında mutlaka Trendyol, hepsiburada, n11, gittigidiyor şirketleri sayfanın en üst sıralarında yer alıyor. Elbette bu bedava olmuyor. Üst sıralarda yer alabilmek için haliyle internet arama motoru şirketleriyle sözleşme yapmak gerekiyor. Bu işin dünya genelinde tekel şirketi Google... Haliyle Google; Trendyol, hepsiburada, n11, gittigidiyor'dan her yıl yüz milyonlarca dolar kazanıyor.

Sosyal medya şirketleri de payını alıyor

Instagram, Twitter, Facebook gibi sosyal medya şirketleri de Trendyol, hepsiburada, n11, gittigidiyor çuvalla para kazanıyor. Çünkü söz konusu sosyal medya ortamlarında gezindiğinizde karşınıza sıklıkla bu firmaların satışına aracılık ettikleri ürünler çıkıyor.

Milli şirket değiller

Türkiye'de faaliyet gösteren online pazar yerlerinde yabancı sermayenin payı 'riskli' sayılabilecek, gelecekte milli güvenliği tehdit edebilecek oranda yüksek. Doğan Holding çatısı altında faaliyet gösteren hepsiburada'nın yüzde 25'i ABD'li yatırım fonu Templeton'a ait. Haliyle her yıl hepsiburada'nın elde ettiği kârın yüzde 25'ini dolara çevirip ülkesine taşıyor. Bu durum elbette döviz kurlarını olumsuz yönde etkiliyor.
Türkiye'nin en büyük e-ticaret şirketi kuşkusuz Trendyol. Şirketin kontrolü 2018'de Çinli Alibaba'nın eline geçmişti. Şirketin halen hisselerinin yüzde 86.5'i Alibaba'nın elinde. Haliyle Trendyol'un elde ettiği her 100 liralık net kârın 86.5 lirası Çin'e aktarılıyor. Böyle bir şirketten yapılan her alışveriş Çin'in kalkınmasına, Türkiye'nin yoksullaşmasına yol açıyor. Şunu da hatırlatalım: Trendyol komisyon oranları ürün kategorisine göre yüzde 5 ve yüzde 30 arasında değişiyor. Türk girişimci söz konusu Pazar yeri vasıtasıyla malını Türk müşteriye satıyor ancak kârın bir bölümü Çin'e gidiyor. Gittigidiyor ise tümüyle Amerikan şirketi ebay'a ait. Tüm kâr ABD'ye transfer ediliyor. n11'de Getir, Doğuş Grubu ve Güney Kore merkezli SK Planet ortak hisseye sahip. Oradaki kârın da 3'te biri Güney Kore'ye gidiyor.
Öte yandan benzer bir durum online ikinci el otomobil piyasasında da yaşanıyor. İngiltere merkezli Vavacars'ın ardından Meksika merkezli Kavak da sektöre giriyor.

Madenler elden gitmişti, sanal dünya da gitti

Özetle Türkiye'de altın madenlerini ağırlıklı olarak yabancı şirketler işletiyor. Yine bakır, nikel gibi madenlerde de yabancı şirketler oldukça aktif. Lakin ülkenin sadece fiziki madenleri değil, sanal madenleri de yabancıların eline geçmiş durumda. Bankacılık, sigorta, ilaç, otomotiv gibi kilit sektörlerdeki yabancı payını da hesaba katarsak, bu şartlarda Türkiye'nin cari fazla vermesi, haliyle ekonomik bağımszılığını temin etmesi hayal!


Rekabet Kurumu radarına aldı

Rekabet Kurumu bu yıl Nisan ayında 32 teşebbüse iş gücüne yönelik centilmenlik anlaşmaları nedeniyle soruşturma açmıştı. Söz konusu 32 şirket arasında "Zomato, Google Reklamcılık ve Pazarlama, Sahibinden.com, Trendyol, Getir Perakende Lojistik" de yer alıyordu.