Rasulullah'ın diliyle Maide 67'nin tefsiri (2)

Önceki yazımızda Peygamber Efendimizin (s.a.a) Veda Haccı dönüşü Gadir-i Hum'da İmam Ali'nin (a.s) velayetini ilan ettiği hutbenin kısa bir bölümünü aktarmış ve Maide Suresi'nin 67. ayetinin İmam Ali'nin velayetinin ilan edilmesiyle ilgili olduğunu bizzat Peygamberimizin ifadeleriyle belirtmiştik.Prof. Dr. Haydar Baş'ın Ehl-i Beyt Külliyatı'nda, özellikle de "İmam Ali" eserinde birçok kaynakla Gadir-i Hum hadisesi ve Ehl-i Beyt gerçeği detaylarıyla anlatılmıştır. Ayrıca Sayın Baş'ın kaleme aldığı "Tevhidin Merkezi Ehl-i Beyt" kitabında ise Gadir-i Hum hutbesini nakleden 220 Ehl-i Sünnet kaynağı da yazarlarıyla birlikte madde madde belirtilmektedir.Önce Maide Suresi'nin 67. ayetini bir hatırlayalım:"Ey Resul, Rabbinden Sana indirileni tebliğ et, eğer bunu yapmazsan, O'nun elçiliğini yapmamış olursun. Allah Seni insanlardan korur. Doğrusu Allah kafirlere yol göstermez." (Maide, 67)Büyük müfessir ve muhaddis İmam es-Suyuti şunları kaydetmektedir:"İbn Ebi Hatim, İbn Merduye ve İbn asakir'in bildirdiğine göre, Ebu Said el-Hudri, ''Ey Peygamber, Rabbinden Sana indirileni tebliğ et?' ayeti, Gadir-i Hum günü, Ali bin Ebi Talib hakkında nazil olmuştur' demiştir.İbn Merduye'nin bildirdiğine göre, İbn Mes'ud der ki:'Biz, Rasulullah (s.a.a) zamanında, 'Ey Peygamber, Rabbinden Sana indirileni tebliğ et?' ayetini okur ve 'Ali bütün mü'minlerin velisidir, idarecisidir (mevla)' ifadesini eklerdik. Sonra, 'Eğer bunu yapmazsan, O'nun verdiği peygamberlik görevini yerine getirmemiş olursun. Allah, Seni insanlardan korur' şeklinde devam ederdik"' (Celal'ud-din es-Suyuti, ed-Durru'l-Mensur Fi't-Tefsir Bi'l-Me'sur, Beyrut 2001, III/109, Maide 67. ayetin tefsiri; M.Emin Koç-Emre Polat, Nakşibendilik, sayfa 64)Tefsir ilminin Sünni temel kaynaklarından olan Vahidi'nin Esbab-ı Nüzul'ünde ise söz konusu Maide 67. ayetin nüzul sebebi şöyle nakledilmektedir: "?İbn Atıyye'den, o da Ebu Said el-Hudri'den (r.a) rivayet etmektedir. (Ebu Said el-Hudri) dedi ki:'Ey Peygamber, Rabbinden Sana indirileni tebliğ et?' ayeti, Gadir-i Hum günü Ali bin Ebi Talib (r.a) hakkında nazil olmuştur'" (el-Vahidi Ebu'l Hasan Ali b. Ahmed, Esbab-ı Nüzul, Kahire 2003, s.104-105; a.g.e, sayfa 65)Nişabur tefsir ekolünün öncülerinden büyük müfessir es-Salebi söz konusu ayetin manasını şöyle kaydetmektedir:"Ebu Ca'fer Muhammed b. Ali dedi ki; bunun manası şudur: (Muhammed'im) Ali'nin fazileti hususunda Sana indirileni tebliğ et. Nitekim bu ayet nazil olduğunda Rasulullah (s.a.a), Ali'nin (r.a) elini tutup kaldırdı ve, 'Ben kimin velisi-idarecisi isem, Ali de onun velisi-idarecisidir' buyurdu." (Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/84; a.g.e, sayfa 65)Adiyy b. Sabit'in Hz. Bera'dan (r.a) rivayeti ise şöyledir:"Rasulullah ile birlikte Veda Haccı'ndan dönüşte, Gadir-i Hum'daydık. Namaza toplanın diye nida etti. İki ağacın gölgesi altında iken, Ali'nin (r.a) elinden tutup kaldırarak şöyle buyurdu:'Ben, bütün mü'minlere kendi canlarından daha önde, daha yüce değil miyim?'Ashab, 'Şüphesiz öylesin ya Rasulullah' dediler.Bunun üzerine tekrar, 'Ben, her mü'mine kendi nefsinden daha önde, daha evla değil miyim?' buyurdu.Ashab da yine, 'şüphesiz öylesin ya Rasulallah' dediler.Bunun üzerine Rasulullah şöyle hitap buyurdu:'Ben kimin velisi-idarecisi isem, işte bu (Ali) de onların velisi-idarecisidir. Allah'ım, onu veli kabul edip dost olana dost ol; ona düşmanlık yapana düşman ol.'Ömer (r.a) onunla karşılaştığında, 'Gözün aydın olsun ey Ebu Talib'in oğlu, sen gece-gündüz (her an) her bir mü'min erkek ve mü'mine hanımın velisi-idarecisi oldun' diye tebrik etti." (Ebu İshak es-Sa'lebi en-Nisaburi, el-Keşf ve'l-Beyan, Beyrut 2002, c.IV, s.92; a.g.e, sayfa 66)Gadir-i Hum hutbesinin bizzat ismi, mevkii ve detayları zikredilerek Müslim'in Sahihinde, Nesai'nin Süneninde, İbn Mace'nin Süneninde, Ahmet b. Hanbel'in Müsned'inde birçok şekilde rivayet edilmiştir.Prof. Dr. Baş'ın "Tevhidin Merkezi Ehl-i Beyt" kitabının 85. sayfasından 122. sayfasına kadar Gadir-i Hum hadisini rivayet eden 220 Ehl-i Sünnet kaynağı belirtilmiştir.Bunlardan birçoğu hadisin mütevatir olduğu görüşünde hemfikirdir. Ebu'l Hayr Şemsuddin Muhammed İbn Cizeri eş-Şafii, "Esne'l Metalib fi Menakıb'i Ali b. Ebi Talib" eserinde Gadir hadisini 80 yolla naklederek mütevatirliğini kanıtlamıştır. (Prof. Dr. Haydar Baş, Tevhidin Merkezi Ehl-i Beyt, sayfa 86)Bildiğiniz gibi Ehl-i Sünnet anlayışında mütevatir hadislerin inkarı, Kur'an ayetinin inkarı gibidir.